Ly hôn là hiện tượng xã hội bất bình thường nhưng cần thiết để đảm bảo quyền tự do trong hôn nhân và nó như là biện pháp để củng cố hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Tuy nhiên việc ly hôn có thể làm ảnh hưởng tới cuộc sống của những người xung quanh, đặc biệt là ảnh hưởng đến tâm sinh lý của những đứa trẻ.
Trong những năm gần đây tình trạng ly hôn ngày một gia tăng. Bài viết này tác giả đề cập đến tình trạng ly hôn tại địa phương và xác định nguyên nhân, đề xuất giải pháp khắc phục.
Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng khi cả hai người đang còn sống, do cả hai bên vợ chồng thuận tình và được Tòa án công nhận bằng quyết định công nhận thuận tình ly hôn hoặc chỉ do một bên yêu cầu, được Tòa án đưa ra xét xử và phán quyết bằng một bản án cho ly hôn. Ly hôn là hiện tượng xã hội bất bình thường nhưng cần thiết để đảm bảo quyền tự do trong hôn nhân và nó như là biện pháp để củng cố hôn nhân tự nguyện, tiến bộ.
Tuy nhiên trong những năm gần đây tình trạng ly hôn ngày một gia tăng, năm sau cao hơn năm trước, trong đó phần lớn là giới trẻ. Họ thường ly hôn trong vòng 5 năm đầu chung sống. Theo số liệu thống kê, trên địa bàn thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh năm 2016 thụ lý 330 vụ án ly hôn; năm 2017 con số này là 398 vụ, tăng 68 vụ = 20,6% so với cùng kỳ năm 2016.
Phân tích về độ tuổi trong các vụ ly hôn thì thấy: Trong số án “Ly hôn” năm 2017, có hơn 40% các cặp vợ chồng ở dưới độ tuổi 30 [trong đó số các cặp vợ chồng từ 22 tuổi trở xuống chiếm khoảng 3%]; khoảng 36% ở độ tuổi 30 - 40, phần lớn trong số đó [chiếm tới khoảng 90%] là có con nhỏ - đây là đối tượng dễ bị tổn thương và thiệt thòi nhất khi bố và mẹ ly hôn; các cặp vợ chồng ly hôn trong độ tuổi từ 40-50 chiếm khoảng 15%; còn lại là các cặp vợ chồng có độ tuổi khá lớn [trên 50 tuổi] chiếm khoảng 9%, họ đều có con đã thành niên, thậm chí là được lên chức ông, bà.
Có thể nói, ly hôn là sự lựa chọn của hai người cả vợ và chồng hoặc đơn phương từ một phía chồng hoặc vợ nhưng hệ lụy kèm với nó là cả một vấn đề, Việc ly hôn có thể làm ảnh hưởng tới cuộc sống của những người xung quanh; đặc biệt là ảnh hưởng đến tâm sinh lý của những đứa trẻ; để lại gánh nặng cho xã hội nếu như con cái của họ bị bỏ rơi, không được chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục chu đáo; chúng sẽ thiếu đi sự chăm sóc, tình cảm của người cha hoặc người mẹ, thậm chí cả hai. Từ đó sẽ ảnh hưởng tới quá trình phát triển nhân cách của những đứa trẻ, làm chúng dễ sa ngã vào những tệ nạn xã hội... Đây cũng là một trong những lý do vì sao mà trong những năm gần đây tình trạng tội phạm tuổi vị thành niên có xu hướng gia tăng.
Vậy, nguyên nhân từ đâu mà tình trạng hôn nhân trong giới trẻ ngày càng gia tăng như vậy?
Qua nghiên cứu trực tiếp các hồ sơ án ly hôn thì thấy: Nguyên nhân phần lớn và sâu xa dẫn tới tình trạng ly hôn ngày càng gia tăng, đặc biệt với các cặp vợ chồng trẻ là do họ thiếu kỹ năng sống. Họ bước vào cuộc sống hôn nhân khi tuổi đời còn quá trẻ, chưa có sự chuẩn bị về tâm lý, kinh tế, sức khỏe và những hiểu biết cần thiết cho cuộc sống gia đình, quá đề cao cái tôi của bản thân, ít quan tâm đến chồng hoặc vợ, khiến phần lớn các cặp vợ chồng trẻ nảy sinh mâu thuẫn ngay từ những tháng đầu, năm đầu của cuộc hôn nhân. Trong khi đó nhận thức về cuộc sống gia đình, ý nghĩa của hôn nhân và tình yêu còn hời hợt đã khiến họ không đủ bản lĩnh và kỹ năng giải quyết, vượt qua các mâu thuẫn, dẫn đến ly hôn. Chiếm một phần trong số các cặp ly hôn là do họ kết hôn ngoài ý muốn khi những hiểu biết về kiến thức giới tính có phần hạn chế.
Nguyên nhân thứ hai là do kinh tế khó khăn, nghề nghiệp không ổn định, thu nhập bấp bênh, sinh con sớm khiến vợ chồng thường xuyên nảy sinh mâu thuẫn, không tập trung đồng thuận để xây dựng kinh tế gia đình, nuôi dạy con cái. Hầu hết trong các Quyết định công nhận thuận tình ly hôn đều thể hiện các cặp vợ chồng đến xin ly hôn không có tài sản chung.
Ngoài ra, còn những nguyên nhân khác như: do tư tưởng lạc hậu, người vợ không sinh được con trai nên người chồng ngoại tình hoặc ly hôn để lấy vợ mới với mục đích có con “nối dõi tông đường”; vấn đề về bạo lực gia đình, tệ nạn xã hội; vợ chồng bất hòa, thường xuyên xảy ra mâu thuẫn do nhận thức về xã hội, pháp luật chưa đầy đủ, thậm chí nhiều trường hợp người chồng nghiện ngập ma túy, cờ bạc, rượu chè … dẫn đến người vợ không chịu được phải ly hôn. Nhiều vụ án được Tòa án nhân dân thành phố Uông Bí đưa ra xét xử là do người chồng đang trong thời gian thụ lý án vì có hành vi vi phạm pháp luật. Có những vụ ly hôn, người vợ là nguyên đơn nhưng phải viết đơn đề nghị Tòa bảo vệ mình khi tham dự phiên tòa vì thường xuyên bị người chồng đe dọa, đánh đập do thường xuyên dùng ma tuý “đá” [một loại ma túy tổng hợp]; vấn đề bạo lực gia đình xảy ra cũng xuất phát phần lớn từ người chồng dùng ma túy tổng hợp bị ảo giác, về đánh dọa vợ con.
Để hạn chế thấp nhất tình trạng ly hôn xảy ra đối với giới trẻ trên cả nước nói chung, tỉnh Quảng Ninh và TP Uông Bí nói riêng, chúng tôi đề xuất một số giải pháp sau:
Một là: Đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm chỉ đạo các ngành, các cấp, các đoàn thể tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình Việt Nam theo chủ đề nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình trong giai đoạn 5 năm và từ nay đến năm 2020 dưới nhiều hình thức.
Hai là: Nâng cao chất lượng giáo dục trong gia đình cũng như Nhà trường và xã hội đối với giới trẻ, trong đó đặc biệt chú trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống, nhân cách để họ nâng cao nhận thức, hiểu biết về Luật Hôn nhân và Gia đình; Tập huấn các kỹ năng theo từng giới [nam, nữ riêng], cùng với đó giúp họ chuẩn bị tốt về mọi mặt trước khi bước vào cuộc sống vợ chồng, nhất là các kỹ năng sống, cách ứng xử, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, khả năng kìm chế cái tôi của bản thân để tránh được việc để xảy ra ly hôn ngay từ những năm đầu chung sống.
Ba là: Đẩy mạnh vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ để làm tốt công tác hòa giải ngay từ cơ sở, giải quyết những mâu thuẫn ngay khi mới phát sinh, từ đó hạn chế việc gửi đơn ra Tòa để xin ly hôn.
Bốn là: Cần đưa chỉ tiêu nâng cao việc hòa giải thành trong việc giải quyết án ly hôn của ngành Tòa án, để góp phần kìm chế tình trạng ly hôn gia tăng.
Năm là: Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật Hôn nhân và gia đình hiện hành thông qua hệ thống truyền thanh tại tổ dân, khu phố để nâng cao nhận thức về pháp luật cho người dân hướng tới mục tiêu xây dựng gia đình Việt Nam bền vững...
Nguyễn Mai Thúy
VKSND TP Uông Bí, tỉnh QN
Trong tập 13 "Chị en chúng mình", rất nhiều tranh cãi đã nổ ra xoay quanh những phát ngôn “cực sốc” của đạo diễn Lê Hoàng và chủ đề ly hôn, mẹ đơn thân…
Khi nhắc tới chủ đề ly hôn, đạo diễn Lê Hoàng không ngần ngại đưa ra nhận định: “Tỷ lệ ly hôn cao chứng tỏ sự phát triển của xã hội và tôi rất mừng vì điều đó. Đấy là một bước tiến bộ chứ không phải thụt lùi. Mặt khác, tỷ lệ ly hôn ở thành phố cao hơn vì người thành phố được trang bị văn hóa, kiến thức hơn nên họ không dễ tha thứ, không dễ bỏ qua, không dễ nhường nhịn, có gì đó là họ ly hôn ngay. Hoàng cho rằng điều đó quá văn minh”.
Ngay sau khi đạo diễn Lê Hoàng vừa dứt lời, Hương Giang đã lập tức phản ứng gay gắt về quan điểm này. Cô cho rằng tỷ lệ ly hôn ở thành phố cao hơn là do áp lực công việc cộng với nhiều cám dỗ, hoàn toàn không liên quan đến chuyện “văn minh”.
Ở một diễn biến khác, đạo diễn Lê Hoàng tiếp tục khiến mọi người “sốc” khi thẳng thắn đề cập tới chuyện ngoại tình: “Hạnh phúc có được hay không phụ thuộc vào việc chúng ta có nhiều cảm xúc. Nếu như sự tự do là vô biên thì cảm xúc cũng thế, Hoàng không thể chỉ chọn một người vì chung thủy mà bỏ qua hết các cảm xúc khác. Sự ly hôn cũng thế, nó cho chúng ta được quyền lựa chọn lại".
Không đồng ý với đạo diễn Lê Hoàng, Hương Giang lên tiếng gay gắt: “Hôn nhân được xây dựng từ nhu cầu hạnh phúc. Chẳng nhẽ cưới nhau xong, trải qua bao nhiêu khổ cực gian nan cùng nhau, rồi gặp cô khác cứ thế ‘thích là nhích’ à?”
Trái ngược với quan điểm của Hương Giang cũng như phần lớn số đông, đặc biệt là chị em phụ nữ, đạo diễn Lê Hoàng cho rằng hạnh phúc cũng như tất cả mọi thứ khác đều phải có sự tiến triển và thay đổi. Đồng nghĩa với việc anh cho rằng chuyện ly hôn hay chia tay rất bình thường, vì con người ai cũng có quyền tự do lựa chọn và quyền đó “không – bao – giờ - hết –hạn”. Một lần nữa anh khẳng định: “Hạnh phúc không hề cố định”. Hương Giang lập tức phản đối: “Nhưng hạnh phúc là phải cố gắng. Nếu chỉ vì thích người này mà bỏ đi, thì sau này sẽ có một cảm xúc khác, đó là hối hận!”.
Ở một diễn biến khác, khi nhắc tới vấn đề mẹ đơn thân, Thúy Ngân cũng thành thật chia sẻ rằng cô từng có ý nghĩ sẽ trở thành mẹ đơn thân nếu như không có chồng. Sau khi nghe nữ diễn viên chia sẻ ý định đó, đạo diễn Lê Hoàng lập tức phản hồi: “Bình thường thì em sẽ tìm được chồng, vì em xinh đẹp. Em không thể đưa ra ví dụ kỳ quái như vậy được” khiến Thúy Ngân chỉ biết cười trừ.
Thêm vào đó, Lê Hoàng nhấn mạnh làm mẹ đơn thân không đơn giản như cách nhiều người vẫn “lãng mạn hóa”. Khi được hỏi, tất cả các bà mẹ đơn thân đều trả lời rằng họ rất tự tin và không hối hận. “Làm mẹ đơn thân chỉ đỡ khổ khi mà bạn có tiền thôi, vì ít nhất bạn vẫn có thể bảo đảm cho con về vật chất. Còn nếu làm mẹ đơn thân vừa không có tiền, vừa không có chồng thì ôi thôi, kinh khủng khiếp!”.
Về vấn đề này, NSND Lê Khanh dường như cũng đồng quan điểm với đạo diễn Lê Hoàng. Chị cho rằng có rất nhiều cô gái vì sự kiêu hãnh, bị phản bội, nhiều lý do khác mà làm mẹ đơn thân. Tuy nhiên cũng có người chưa từng trải qua nhiều chuyện tình nhưng vẫn lựa chọn điều này. Chị đặt dấu chấm hỏi cho những bà mẹ đơn thân “theo trào lưu”, khi họ không nghĩ tới tương lai của con mình, đặc biệt khi đứa bé vào độ tuổi đi học. Thậm chí NSND Lê Khanh còn cho rằng: “Cần có một ngôi trường dành riêng cho những đứa trẻ không cha”./.