Trẻ nhỏ biếng ăn phải làm sao

Tình trạng biếng ăn ở trẻ nhỏ nếu kéo dài sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như chậm phát triển, suy dinh dưỡng, tư duy trí tuệ bị kém so với bạn bè đồng trang lứa, dễ mắc các bệnh mãn tính,… Vậy trẻ em biếng ăn phải làm sao để ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng trên? Trong bài viết bên dưới, chúng tôi sẽ chia sẻ với bố mẹ 7 cách trị chứng biếng ăn của trẻ nhanh chóng.

1. Đôi nét về tình trạng trẻ biếng ăn

Biếng ăn là tình trạng nhiều trẻ nhỏ gặp phải, nhất là những bé trong độ tuổi từ 1 – 6. Tuy nhiên, trên thực tế, sau khi trẻ 1 tuổi, tốc độ tăng trưởng của con sẽ giảm dần, dẫn tới số lượng thức ăn cần nạp vào cơ thể cũng giảm theo. Tình trạng này được gọi là biếng ăn sinh lý nên lúc này, con vẫn hoàn toàn bình thường.

Tuy nhiên, tình trạng trẻ biếng ăn cũng có thể xuất pháp từ những nguyên nhân khác, gây ảnh hưởng xấu tới sự phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ của bé như:

– Trẻ nhỏ mắc phải một số bệnh như đau họng, ho, rối loạn đường tiêu hóa, sốt,…

– Trẻ nhỏ ham chơi nên quên ăn.

– Trẻ nhỏ bị thay đổi môi trường sống hoặc xa mẹ.

– Trẻ nhỏ sợ ăn vì từng bị tổn thương hệ tiêu hóa như hóc, sặc,… hoặc bị ép ăn. Đây là một trong những nguyên nhân rất khó để cải thiện tình trạng biếng ăn ở trẻ nhỏ.

– Chế độ ăn uống của trẻ không phù hợp như uống nhiều sữa, ăn vặt quá nhiều,…

– Thiếu sắt, thiếu máu cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng trẻ biếng ăn và chậm lớn.

Những nguyên nhân gây ra tình trạng trẻ biếng ăn có thể xảy ra cùng một lúc với những mức độ khác nhau. Do đó, khi thấy trẻ em có dấu hiệu biếng ăn, bố mẹ cần phải bình tĩnh để xử lý, tránh để tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.

Biếng ăn là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ

2. Trẻ em biếng ăn phải làm sao để con ăn ngon miệng hơn?

Rất nhiều bố mẹ lo lắng, băn khoăn không biết nên làm gì khi trẻ biếng ăn. Bởi lẽ nếu để tình trạng này kéo dài, nguy cơ trẻ bị suy dinh dưỡng sẽ rất cao. Một số cách giúp trị chứng biếng ăn ở trẻ nhỏ là:

2.1. Hãy để bữa ăn của trẻ trở nên vui vẻ

Bên cạnh việc cho trẻ ngồi ăn chung với cả gia đình, bố mẹ hãy để con tự cảm nhận món ăn bằng việc tự chạm, sờ vào đồ ăn [với bé nhỏ] và hướng dẫn con sử dụng nĩa, muỗng [với bé lớn]. Khi trẻ ăn ngon miệng, bố mẹ nên vỗ tay khen ngợi như để khuyến khích, động viên con, giúp bé cảm thấy thích thú và ăn ngoan hơn.

Bố mẹ hãy để giờ ăn của trẻ trở nên vui vẻ hơn

2.2. Không nên làm trẻ nhỏ bị căng thẳng

Khi cho trẻ ăn, bố mẹ tuyệt đối không được ép vì điều này sẽ khiến bé bị căng thẳng và dần hình thành nên cảm giác sợ ăn. Thay vào đó, vào mỗi bữa ăn, bố mẹ chỉ nên cho con ăn từng phần nhỏ. Sau khi con ăn hết một phần, bố mẹ lại tiếp tục cho trẻ ăn phần nữa. Khi ăn hết phần nhỏ này tới phần nhỏ khác, con sẽ học được cảm giác no bụng và không cảm thấy căng thẳng mỗi khi tới giờ ăn.

2.3. Chú ý tới thời gian cho trẻ ăn mỗi bữa

Với những trẻ năng động, rất khó để con ngồi im trong suốt cả bữa ăn. Vì vậy, dù con có ăn ít đi chăng nữa, bố mẹ cũng chỉ nên cho trẻ ăn trong khoảng 30 phút. Điều này không chỉ giúp con tránh được áp lực tâm lý mà còn kích thích khả năng tự điều chỉnh số lượng thức ăn cần nạp vào cơ thể của bé.

2.4. Chú ý khoảng cách giữa các bữa ăn của trẻ

Bố mẹ cần phải thiết kế giờ ăn của con một cách khoa học, tốt nhất là nên cách từ 4 – 5 tiếng vì:

– Nếu khoảng cách giữa các bữa ăn của trẻ quá gần thì con sẽ chưa có cảm giác đói.

– Nếu khoảng cách giữa các bữa ăn của trẻ quá xa hoặc bố mẹ để con đói thì sẽ làm tình trạng biếng ăn trở nên xấu đi vì bé đã cảm thấy mệt.

Đặc biệt, bố mẹ phải lưu ý một điều là không được để trẻ nhỏ ăn vặt giữa các cữ để tránh làm xáo trộn giờ ăn của con.

2.5. Không sử dụng đồ ăn làm phần thưởng cho trẻ

Việc sử dụng các món ăn vặt để làm phần thưởng cho bé là sai lầm cho nhiều bố mẹ khi giải quyết vấn đề “trẻ em biếng ăn phải làm sao?”. Bởi lẽ điều này sẽ khiến trẻ ăn đối phó vào bữa chính. Do đó, bố mẹ nên tìm những phần thưởng khác để khuyến khích con ăn ngoan như đọc truyện cho trẻ nghe, chơi cùng bé,…

2.6. Luôn kiên nhẫn với trẻ khi thử đồ ăn mới

Việc giúp trẻ trải nghiệm những món ăn mới, đặc biệt là với những bé biếng ăn là điều không hề dễ dàng. Một trong những bí quyết tốt nhất để giải quyết vấn đề này là bố mẹ nên cùng con trải nghiệm. Khi thấy bố mẹ ăn ngon miệng thì trẻ sẽ tập theo.

2.7. Tham khảo ý kiến của bác sĩ Dinh dưỡng

Ngoài việc thiết kế khẩu phần ăn của trẻ dựa vào tháp dinh dưỡng, bố mẹ cũng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ Dinh dưỡng. Thông qua việc thăm khám và làm một số xét nghiệm, bác sĩ sẽ cho bố mẹ biết nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn và nhu cầu dinh dưỡng của con ra sao. Từ đó, bố mẹ có thể điều chỉnh bữa ăn cho con một cách khoa học hơn.

Bố mẹ nên cho trẻ đi khám dinh dưỡng khi con biếng ăn

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bố mẹ giải đáp được thắc mắc “Trẻ em biếng ăn phải làm sao?”. Từ đó, tìm được giải pháp phù hợp nhất để giúp con ăn ngon miệng hơn.

Biếng ăn, chán ăn, lười ăn… là “bệnh” thường gặp ở trẻ em mọi lứa tuổi. Tình trạng này khiến mỗi bữa ăn trở thành một “cuộc chiến” căng thẳng giữa trẻ và ba mẹ. Nếu không tìm ra nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn để chấm dứt tình trạng này sẽ dẫn đến hậu quả trẻ thiếu vi chất, suy dinh dưỡng, chậm lớn.

Làm thế nào để chấm dứt tình trạng biếng ăn của trẻ?

Biếng ăn, chán ăn, lười ăn… là biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do bệnh lý hay tâm lý. Đó là tình trạng trẻ ăn ít hơn bình thường và thường không vui vẻ, “tự nguyện” ăn mà phải cần đến sự đốc thúc với nhiều “cung bậc” của người lớn như dỗ dành, năn nỉ, thậm chí dọa nạt.

Có nhiều nguyên nhân khiến bé biếng ăn, trong đó có thể chia thành 3 nhóm nguyên nhân chính là: do trẻ biếng ăn bệnh lý, do tâm lý và do chế độ dinh dưỡng không phù hợp.

– Trẻ biếng ăn ngay từ khi ở trong bụng mẹ. Khi mẹ mang thai ăn ít hoặc chán ăn dẫn đến thiếu nhiều vi chất như thiếu sắt, thiếu canxi, thiếu kẽm, thiếu các vitamin… khiến trẻ bị suy dinh dưỡng ngay từ trong bụng mẹ. Kết quả, trẻ sinh non tháng, thiếu cân dẫn đến lười bú mẹ ngay từ những tháng đầu sau khi sinh.

Phân loại trẻ suy dinh dưỡng bào thai

– Trẻ mắc các bệnh cấp tính do nhiễm khuẩn, nhiễm virus hệ hô hấp, hệ tiêu hóa [viêm dạ dày, viêm ruột…]. Khi bị nhiễm khuẩn, vitamin & khoáng chất như vitamin A, vitamin C, vitamin nhóm B, Magiê, B6, sắt, kẽm bị mất đi làm cho bé lười ăn. Tình trạng loạn khuẩn đường ruột khiến trẻ bị chướng bụng, khó tiêu nên càng dễ khiến trẻ lười ăn hơn.

– Trẻ mắc các bệnh mạn tính hoặc bẩm sinh: Tim bẩm sinh, bại não…

– Trẻ mắc các bệnh tổn thương răng miệng: mọc răng, sâu răng, viêm hoặc loét vùng hầu họng…

Tình trạng biếng ăn do bệnh lý cấp tính thường chỉ là tạm thời và trẻ sẽ ăn bình thường trở lại khi khỏi bệnh.

– Như đã đề cập ở phần trên, có trường hợp trẻ không biếng ăn nhưng do bố mẹ quá lo lắng nên thúc ép trẻ ăn, quát mắng thậm chí còn đánh khiến trẻ sợ hãi khi đến bữa và trở thành hiện tượng biếng ăn tâm lý.

– Một số trẻ bị ốm, mọc răng… chưa kịp ăn ngon miệng trở lại thì bị người lớn thúc ép ăn nên cũng có cảm giác “sợ” ăn.

>> Xem thêm:

– Cũng có nhiều trường hợp trẻ chưa kịp thích nghi với môi trường mới như thay đổi trường học hoặc thay đổi người trông trẻ mà lại bị ép ăn quá nhiều có thể dẫn đến tình trạng ức chế bài tiết các men tiêu hóa làm trẻ chán ăn.

Ngoài ra, vấn đề sinh lý cũng ảnh hưởng đến việc ăn uống của trẻ. Tham khảo thêm bài viết: Biếng ăn sinh lý ở trẻ để hiểu rõ hơn.

Bên cạnh hai nhóm nguyên nhân biếng ăn do bệnh lý và tâm lý, có rất nhiều trường hợp khiến con biếng ăn như chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt thiếu khoa học của gia đình như:

• Cho trẻ ăn dặm quá sớm so với thời gian khuyến nghị [khi chưa đủ 6 tháng].
• Khẩu phần ăn không cân đối. Khẩu phần chứa quá nhiều tinh bột cũng làm cho trẻ lười ăn.
• Thức ăn không hợp khẩu vị.
• Trẻ mải chơi, không ăn uống đúng giờ.
• Cho trẻ ăn vặt nhiều, uống nước ngọt trước khi ăn bữa chính.
• Người lớn xung quanh trẻ có thói quen ăn không mẫu mực như không vui vẻ trong bữa ăn, than phiền về thức ăn, vừa ăn vừa làm những việc khác như xem tivi, dùng điện thoại khiến trẻ bắt chước thờ ơ với bữa ăn, không cảm thấy ngon miệng và dần trở nên biếng ăn.

Thật ra, không khó để bố mẹ có thể nhận biết tình trạng trẻ biếng ăn chậm lớn bằng cách theo dõi phản ứng của trẻ với bữa ăn. Có những biểu hiện thường thấy như:

• Trẻ ăn ít hơn bình thường.
• Chỉ ăn vài loại thức ăn, rất khó thay đổi những món mới.
• Bữa ăn kéo dài trên 30 phút hoặc thậm chí hàng giờ do trẻ không chịu nuốt thức ăn.
• Có biểu hiện sợ ăn, chạy trốn, khóc khi đến bữa.
• Buồn nôn khi ngửi mùi, nhìn thấy thức ăn hoặc nôn khi ăn.

Biếng ăn ở trẻ là tình trạng gây mệt mỏi, chán nản ở trẻ và người lớn

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách trị trẻ biếng ăn dặm

Tình trạng biếng ăn, nhất là trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng kéo dài thường rất nghiêm trọng vì dễ gây ra một vòng luẩn quẩn: 

• Biếng ăn, ăn ít dẫn đến thiếu nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như đạm, chất béo, vitamin, các khoáng chất, từ đó trẻ biếng ăn nhiều hơn và suy dinh dưỡng nặng hơn.
• Khi biếng ăn dẫn đến thiếu vi chất, suy dinh dưỡng, trẻ sẽ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm và trẻ lại càng biếng ăn hơn sau các đợt bệnh đó.

Biếng ăn kéo dài dẫn đến thiếu vi chất, suy dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng xấu đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ

Làm sao cho trẻ hết biếng ăn và ăn ngon trở lại là điều mà những bậc cha mẹ có con biếng ăn quan tâm và mong muốn nhất. Để học cách trị trẻ biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng trở lại, ba mẹ cần phải kiên nhẫn và phối hợp với các bác sĩ nhi và các chuyên gia dinh dưỡng xác định, khắc phục nguyên nhân gây biếng ăn. 

Trẻ mắc bệnh thường chán ăn và tình trạng lười ăn, ăn ít lại khiến cơ thể trẻ càng mệt mỏi, giảm khả năng chống đỡ bệnh và hồi phục sau khi bị bệnh. Vì vậy, bố mẹ cần đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ các vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm và chú trọng chế độ dinh dưỡng tăng sức đề kháng cho trẻ. 

Khi trẻ mắc bệnh, bố mẹ cần nhanh chóng điều trị dứt điểm bệnh đồng thời bình tĩnh dỗ dành trẻ, tránh ép trẻ ăn khiến trẻ sợ hãi. Nếu trẻ ăn ít trong giai đoạn này cũng đừng lo lắng quá vì khi khỏi bệnh, trẻ sẽ thèm ăn trở lại. 

Nguyên tắc ăn uống cho bé biếng ăn do bệnh lý cần lưu ý:

• Chia thành nhiều bữa nhỏ. 
• Thức ăn cần chế biến dạng lỏng và mềm hơn, dễ tiêu hóa hơn. 
• Cho trẻ uống đủ nước và có thể bổ sung các loại nước cam, chanh, nước dừa, nước táo, nước xoài… hoặc sữa để cung cấp năng lượng và vitamin & khoáng chất cho trẻ. 
• Cho trẻ uống bổ sung vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, bố mẹ không tự ý bổ sung khi chưa biết trẻ biếng ăn nên bổ sung gì và cần bổ sung bao nhiêu và như thế nào. Bác sĩ dinh dưỡng mới là người đưa ra lời khuyên tốt nhất trong trường hợp này.

Tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, các kỹ sư tiết chế dinh dưỡng giàu kinh nghiệm sẽ xây dựng thực đơn cho biếng ăn theo ngày, tuần, tháng dựa trên tình trạng dinh dưỡng, sở thích và thói quen ăn uống của trẻ với các món ăn đa dạng, tạo nên sự cân bằng trong khẩu vị cho trẻ cảm giác ăn ngon hơn và ăn nhiều hơn.

Nếu trẻ mang tâm lý sợ ăn, điều quan trọng nhất là bố mẹ cần điều chỉnh tâm lý lo lắng của chính mình trước. Vì tâm lý sợ ăn của trẻ hầu như là hệ quả của việc bị ba mẹ ép ăn, dọa nạt.

• Nếu trẻ có phản ứng sợ khi nhìn thấy thức ăn, bố mẹ cần phải “cắt” phản ứng đó bằng cách giúp trẻ nhận ra ăn uống là một việc rất vui vẻ và hoàn toàn không hề có áp lực nào.
• Để trẻ có tâm lý thoải mái hơn khi ăn, bố mẹ nên động viên, khuyến khích bằng cách khen thức ăn ngon, vui đùa với trẻ và khen trẻ ăn uống rất giỏi.
• Rất nhiều bố mẹ vì căng thẳng mỗi khi cho con ăn nên muốn trẻ ăn riêng trước hoặc sau bữa cơm của cả nhà. Trong khi đó, việc được ăn cùng mâm cơm với gia đình trong không khí vui vẻ sẽ giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.

Nếu xác định nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn do chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học và thói quen sinh hoạt không hợp lý của gia đình, bố mẹ cần điều chỉnh sớm để cải thiện tình trạng biếng ăn của trẻ. Một số gợi ý sau có thể giúp bố mẹ:

• Trong năm tuổi đầu tiên, tập cho trẻ ăn đa dạng thức ăn theo từng tháng tuổi
• Kiểm tra món ăn có hợp khẩu vị của trẻ hay không và thay đổi cho phù hợp. Khi thay đổi món ăn cho trẻ, cần thay đổi từ từ, xen kẽ giữa món ăn mới và món ăn cũ.
• Cho trẻ ăn đủ bữa, đúng giờ.
• Trong bữa ăn không cho trẻ vừa ăn vừa chơi hoặc vừa ăn vừa xem tivi, dùng ipad, điện thoại…
• Không nhồi nhét, ép buộc trẻ ăn.
• Không cho trẻ uống hoặc ăn đồ ngọt trước bữa ăn vì các thức ăn này tạo cảm giác “no giả” làm trẻ chán bữa ăn chính.
• Không để trẻ đói lả mới cho ăn vì trẻ sẽ mệt mỏi và lại càng không muốn ăn.

Thiếu vi chất do chế độ dinh dưỡng chưa khoa học là nguyên nhân lớn nhất khiến trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng. Để biết trẻ biếng ăn cần bổ sung gì, trẻ cần được tiến hành khám chuyên khoa dinh dưỡng và thực hiện một số xét nghiệm vi chất, từ đó các bác sĩ dinh dưỡng sẽ xác định chính xác trẻ đang bị thiếu vi chất gì, thiếu bao nhiêu và đưa ra phác đồ phù hợp. Việc bổ sung đúng và đủ lượng vitamin cần cho trẻ biếng ăn có thể cải thiện tốt bệnh biếng ăn của trẻ.

Chế độ dinh dưỡng khoa học được tư vấn từ các chuyên gia và không khí vui vẻ trong bữa ăn có thể giúp cải thiện tốt tình trạng biếng ăn ở trẻ

Trẻ biếng ăn kéo dài có thể dẫn đến thiếu năng lượng cần thiết cho cơ thể, cụ thể là chất bột đường [glucid], chất đạm [protein] và chất béo [lipid], các vitamin và khoáng chất khác… Do đó, khi chuẩn bị thực đơn cho trẻ biếng ăn, bố mẹ cần lưu ý: 

Bữa ăn cần đa dạng các loại thực phẩm chứa tinh bột, bao gồm: các loại đậu, khoai, ngô, củ cải, bánh mì nguyên cám và ngũ cốc. 

– Sữa: Khi trẻ trên 6 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ cần cho trẻ ăn dặm với thành phần dinh dưỡng đầy đủ, đa dạng theo khuyến cáo, cùng với các chế phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai… 

Nếu trẻ bú sữa mẹ nhưng mẹ ít hoặc không có sữa hay sữa không đạt chất lượng, cần bổ sung thêm thức ăn có giàu năng lượng để đảm bảo đủ năng lượng cần thiết cho cơ thể.

Muốn biết sữa mẹ có đạt chất lượng không cần kiểm tra bằng máy phân tích thành phần sữa mẹ

Ngoài ra, nếu mẹ không đủ sữa cho trẻ bú thì có thể bổ sung thêm một số loại sữa công thức để cung cấp đủ năng lượng hằng ngày cho bé. Mẹ có thể tham khảo ở bài viết: Sữa cho trẻ biếng ăn

– Trứng: Đây là thức ăn giàu chất đạm, béo, muối khoáng và các loại vitamin tốt cho trẻ. Chất đạm trong trứng có đầy đủ các acid amin cần thiết với tỷ lệ cân đối giúp trẻ dễ hấp thu.

– Thịt: Nguồn chất đạm có trong các loại thịt như thịt gà [22, 4%], thịt bò [21%], thịt heo nạc [19%]…

– Thủy hải sản: Trong các loại thủy hải sản như cá, tôm, cua chứa từ 16 – 20% chất đạm. Loại chất đạm này dễ tiêu hóa hơn chất đạm từ thịt và các loại thủy hải sản này còn chứa nhiều canxi, phốt pho phòng bệnh còi xương cho trẻ.

Ngoài các nguồn đạm trên, có thể thay thế bằng nguồn đạm từ thực vật như: đậu tương, đậu xanh, đậu phộng… để đa dạng khẩu vị cho trẻ và giúp bé ăn ngon.

Chất béo cung cấp năng lượng gấp đôi so với chất đạm và chất bột đường. Ngoài ra, chất béo còn giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu mỡ như [vitamin A, D, E, K rất cần cho sự phát triển xương, mắt]. 

Ngoài dầu thực vật như dầu oliu, dầu cá hồi, các loại mỡ động vật như mỡ gà, mỡ lợn cũng rất tốt cho việc hấp thu và chuyển hóa của trẻ.

>> Xem thêm: Thuốc cho trẻ biếng ăn

Để giải quyết tận gốc tình trạng biếng ăn của trẻ cần có sự tư vấn của bác sĩ dinh dưỡng về chế độ ăn phù hợp với tình trạng và thói quen của từng trẻ. Một điều quan trọng khác là trong bữa ăn phải tạo ra một không khí vui vẻ thoải mái giúp trẻ ăn ngon miệng. Bố mẹ không nên dọa nạt, bắt ép trẻ ăn, thậm chí đánh trẻ mà cần tìm hiểu nguyên nhân biếng ăn ở trẻ để có hướng cải thiện phù hợp.

Tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, quy trình khám, tư vấn và điều trị về dinh dưỡng được xây dựng khoa học từ việc thăm khám, xét nghiệm chẩn đoán, xây dựng khẩu phần đến lên thực đơn cá thể hóa và hướng dẫn lựa chọn thực phẩm, chế biến món ăn khoa học, đơn giản góp phần quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh biếng ăn cho trẻ em. Bên cạnh đó, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome cũng đầu tư hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa, huyết học hiện đại, máy phân tích thành phần cơ thể thế hệ mới nhất, máy xét nghiệm vi chất [vitamin D, vitamin B], máy siêu âm… giúp chẩn đoán nhanh, chính xác, góp phần quan trọng cho quá trình điều trị trẻ biếng ăn hiệu quả.