Unix là gì?
Không dễ để mô tả chính xác Unix là gì. Unix ban đầu là một hệ điều hành của AT&T, nhưng ngày nay, nhãn hiệu UNIX thuộc về Open Group. Unix cũng được sử dụng để chỉ một nhóm hệ điều hành.
Ngoài ra còn có triết lý Unix. Đây là hướng dẫn chung để các chương trình Unix tuân theo, cốt lõi của nó là mỗi chương trình phải làm tốt một việc duy nhất. Thay vì đóng gói mọi tính năng có thể, một công cụ Unix chỉ nên thực hiện công việc của nó, lý tưởng là tạo đầu ra [output] có thể đưa trực tiếp đưa vào đầu vào [input] của một chương trình khác.
Ngày nay, có rất nhiều biến thể Unix, cả miễn phí và thương mại.
Linux là gì?
Linux là một thuật ngữ khác khó định nghĩa hơn nhiều. Về mặt kỹ thuật, một bản phân phối Linux hoàn chỉnh là một hệ điều hành “giống Unix”, nhưng đây mới chỉ là bước khởi đầu.
Nhiều người sử dụng Linux như một thuật ngữ viết tắt cho một số thứ mà tên gọi chính xác hơn phải là GNU/Linux. Bản thân Linux chỉ là hạt nhân – phần của hệ điều hành thực hiện nhiệm vụ cốt lõi và giao tiếp với phần cứng. Các tiện ích cốt lõi chạy trên nhân này cũng quan trọng không kém.
GNU là viết tắt của “GNU’s Not Unix.” Dự án GNU không chứa bất kỳ mã Unix gốc nào, nhưng cung cấp tất cả các tiện ích mà bạn mong đợi tìm thấy trong hệ điều hành Unix. Đây là điểm khác biệt chính giữa Unix và Linux.
Linux và Unix: Lịch sử tóm tắt
Ngay cả những người tạo ra Unix cũng không tạo ra nó từ số không. Thay vào đó, Ken Thompson và Dennis Ritchie lấy cảm hứng từ một hệ điều hành trước đó có tên Multics. Tại Bell Labs, hai người này đã lấy các khái niệm từ hệ điều hành đó và viết lại bằng ngôn ngữ C do Ritchie thiết kế và giúp phát triển.
Unix không phải là phần mềm mã nguồn mở. AT&T đã bán giấy phép thương mại, nhưng đây không phải là công ty duy nhất làm việc trên Unix. Các nhà nghiên cứu tại Berkeley ban đầu đã phát triển một tiện ích bổ sung có tên Berkeley Software Distribution, hay BSD. Cuối cùng BSD đã trở thành Unix hoàn chỉnh của riêng nó.
Vào những năm 1980 và đến những năm 1990, nhiều công ty bắt đầu bán các dịch vụ Unix của riêng họ. Chúng bao gồm AIX của IBM, Solaris của Sun và Xenix, sau này trở thành SCO UNIX.
Linux chiếm lĩnh thế giới
Ngoài các dịch vụ Unix khác nhau, một số biến thể giống Unix cũng xuất hiện. Một trong số này là MINIX, được thiết kế để sử dụng trong học tập. Một nhà phát triển phần mềm từ Helsinki tên là Linus Torvalds cảm thấy thất vọng với những hạn chế của MINIX và muốn tạo ra một nhân tương tự có thể tận dụng lợi thế của chiếc PC mới mà anh đã mua.
Cùng lúc đó, Richard Stallman đang tìm kiếm hạt nhân. Ông đã bắt đầu dự án GNU vào năm 1983, xây dựng các phần mềm thay thế miễn phí cho các tiện ích Unix khác nhau. Những gì anh còn thiếu vào thời điểm đó là một hạt nhân mã nguồn mở, miễn phí. Lúc đó, Torvalds đã sử dụng các tiện ích GNU với hạt nhân của mình, và cuối cùng những người khác cũng vậy.
Linux nhanh chóng nhận được sự quan tâm rộng rãi. Vào giữa những năm 1990, dự án này đã trở nên phổ biến do cả bộ công cụ kernel và GNU đều miễn phí. Ngay cả khi nhiều hệ điều hành Unix miễn phí khác được cung cấp, bản chất thương mại trong 20 năm đầu tiên của Unix vẫn hiện rõ trên chúng. Điều này vẫn ảnh hưởng đến cuộc chiến giữa Unix và Linux cho đến ngày nay.
Hiện nay Unix được sử dụng như thế nào và ở đâu?
Hiện nay, điểm khác biệt chính giữa Linux và Unix có thể là sự phổ biến. Tuy nhiên, cũng có những bản phân phối Unix miễn phí chạy nhiều phần mềm giống như Linux. Hai loại phổ biến nhất là FreeBSD và OpenBSD, cả hai đều là các biến thể của BSD.
Ngoài ra còn có Apple. Bất kỳ thiết bị Apple nào bạn mua, dù là MacBook, iPhone hoặc thậm chí Apple Watch đều chạy hệ điều hành giống Unix.
Linux ở mọi nơi
Linux có thể ở khắp mọi nơi, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn thấy nó. Android, hệ điều hành di động phổ biến nhất trên thế giới, là một nhánh [fork] của Linux. Bạn sẽ không biết điều đó khi chạy nó, nhưng trong mỗi chiếc điện thoại Android là một phiên bản của nhân Linux đã được sửa đổi để sử dụng trong các thiết bị di động.
Phần lớn các máy chủ internet chạy bản phân phối Linux. Điều này chủ yếu là do bản chất miễn phí của hệ điều hành, nhưng cũng bởi sức mức của nó, có nghĩa là ít thời gian chết [downtime] hơn. Unix không kém phần mạnh mẽ, nhưng sự phổ biến của Linux có nghĩa là hầu hết mọi người sẽ chọn nó trong cuộc đọ sức giữa Linux và Unix.
Một trong những sự xuất hiện nổi tiếng nhất của Linux trong vài năm qua là Hệ thống con Windows dành cho Linux. Điều này cho phép bạn chạy các tiện ích Linux trên Windows, đây là một lợi ích lớn cho các nhà phát triển web và kỹ sư phần mềm.
Bạn là người mới sử dụng Unix hoặc Linux?
Chạy một máy tính với Unix hoặc Linux dễ dàng hơn bao giờ hết. Windows không chạy Linux trong cốt lõi của nó, nhưng ít nhất bạn vẫn có thể chạy Linux trên Windows. Bất kỳ thiết bị Apple nào bạn mua cũng có một biến thể của Unix.
Nếu bạn đang muốn chạy một Linux “thực sự” trên máy tính của mình, điều đó cũng dễ dàng. Bạn luôn có thể tự mình cài đặt một trong vô số bản phân phối Linux trên máy tính của mình.