Chiều 14/5, sau hơn hai ngày xét hỏi, đại diện VKSND Hà Nội đọc bản luận tội và đề nghị mức án với ông Cường cùng cựu Chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng và 12 bị cáo trong vụ án nhập 838.100 hộp thuốc giả. Ngoài mức án đề nghị nêu trên, VKS kiến nghị TAND Hà Nội ra phán quyết về việc ông Cường sau khi chấp hành xong án tù sẽ bị cấm hành nghề liên quan y dược 3-5 năm. Theo cáo buộc, năm 2008-2014, với vai trò Cục trưởng Quản lý Dược, Phó chủ tịch thường trực Hội đồng xét duyệt thuốc, ông Cường thực hiện không đúng, không đầy đủ trách nhiệm được giao, thiếu giám sát dẫn đến hậu quả 6/7 loại thuốc giả được nhập khẩu và tiêu thụ, với trị giá hơn 148 tỷ đồng.
Ông Trương Quốc Cường tại tòa. Ảnh: Anh Hùng
Nhà chức trách cho rằng dù nhận được thông tin về thuốc Health 2000 Canada không rõ nguồn gốc, xuất xứ, ông không chỉ đạo đình chỉ lưu hành, thu hồi, tiêu hủy. Điều này dẫn đến hậu quả các cơ sở y tế trong nước tiếp tục sử dụng Health 2000 Canada để điều trị, tổng trị giá hơn 3,7 tỷ đồng.
Lời khai của ông Cường trong ba ngày xét hỏi được VKS đánh giá "chưa thực sự thành khẩn với các hành vi phạm tội, do ông Cường mới nhận tội với trách nhiệm của người đứng đầu cục Quản lý Dược", nói "rất tiếc" trước những sai phạm của các cấp dưới.
Trong vụ án này, ông bị truy tố về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo khoản 2 Điều 285 Bộ luật Hình sự năm 1999.
Trước lời khai của bị cáo Nguyễn Thị Thu Thủy, cựu Phó phòng Quản lý giá thuốc tại Cục Quản lý Dược, cho rằng một phần sai phạm của mình do Cục và Bộ Y tế "chưa từng có quy định hay văn bản hướng dẫn nhóm chuyên gia về công tác thẩm định hồ sơ thuốc", ông Cường cho biết thời điểm vụ án, chưa có văn bản quy phạm pháp luật. Nhưng Bộ Y tế đã tổ chức nhiều buổi tập huấn cho chuyên gia, "nguyên tắc là cứ ảnh hưởng đến chất lượng, an toàn, hiệu quả thì không cấp giấy phép".
Ông Cường sau đó thừa nhận có nhiều "lỗ hổng lớn" tại quy trình thẩm định hồ sơ thuốc, trong đó có việc quản lý hoạt động, ban hành quy chế, quy định với nhóm chuyên gia. Ngoài ra, còn có việc bỏ qua bước hợp thức hóa lãnh sự, với các tài liệu thuộc cơ quan y tế nước ngoài, trong vụ án này là Giấy chứng nhận lưu hành tự do [FSC] và Giấy chứng nhận thực hành sản xuất tốt [GMP].
"Tôi thấy mọi việc xảy ra đều có trách nhiệm từ tôi, nhưng là do không được báo cáo. Còn trong vai trò Phó chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc, nếu Chủ tịch không đồng ý, tôi cũng không được phép ban hành", bị cáo Cường nhấn mạnh.
Chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc Bộ Y tế thời điểm đó là ông Cao Minh Quang, Thứ trưởng Y tế, hiện bị đề nghị truy tố trong vụ án khác.
Năm Kiểm sát viên thực hiện quyền công tố tại phiên tòa. Ảnh: Anh Hùng
Chủ mưu vụ án, cựu Chủ tịch HĐQT công ty VN Pharma Nguyễn Minh Hùng bị đề nghị 20 năm tù vì tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, theo Điều 157 Bộ luật Hình sự năm 1999. Tổng hợp với bản án 17 năm tù tại vụ án thuốc giả của VN Pharma giai đoạn 1, mức án chung được đề nghị là 30 năm tù [mức cao nhất của hình phạt có thời hạn].
VKS cáo buộc Hùng cấu kết với Võ Mạnh Cường [cựu Giám đốc Công ty H&C] chỉ đạo các thuộc cấp tại Công ty VN Pharma làm giả các hợp đồng và phụ lục hợp đồng mua bán, nâng khống giá thuốc, làm giả, chứng từ thay đổi nguồn gốc xuất xứ thuốc, hợp thức chứng từ thanh toán để thông quan, nhập khẩu 7 loại thuốc giả, số lượng 838.100 hộp, nâng khống và hưởng lợi hơn 31,5 tỷ đồng.
Cơ quan công tố cho biết, trước giai đoạn xét xử, Hùng đã bồi thường 5 tỷ đồng, nhận nuôi 5 bà mẹ Việt Nam anh hùng nên được xem xét là yếu tố giảm nhẹ.
"Các bị cáo đều là người có kiến thức chuyên môn cao trong lĩnh vực thuốc chữa bệnh, nhưng chỉ vì ham muốn tìm kiếm lợi nhuận, thu lợi bất chính mà bất chấp pháp luật và đạo đức. Hành vi thể hiện sự coi thường pháp luật, sức khỏe người dân, ảnh hưởng đến uy tín ngành y tế, phạm tội nhiều lần", bản luận tội nêu.
Mức án VKSND Hà Nội đề nghị với 14 bị cáo
1. Nhóm tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, theo khoản 2, điều 285, Bộ luật Hình sự năm 1999:
Ông Trương Quốc Cường [cựu Thứ trưởng Y tế] 7- 8 năm tù; Lê Đình Thanh [cựu cán bộ hải quan TP HCM] 2-3 năm tù và Nguyễn Việt Hùng [cựu cục phó Quản lý Dược] 3-4 năm tù.
Ba bị cáo bị đề nghị cấm hành nghề trong các lĩnh vực liên quan 3-5 năm, sau khi chấp hành xong án phạt.
2. Nhóm tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, theo khoản 2, Điều 281, Bộ luật Hình sự năm 1999:
Hai cựu cán bộ Cục Quản lý Dược Nguyễn Thị Thu Thủy và Phạm Hồng Châu lần lượt bị đề nghị mức án 7-8 năm và 4-5 năm tù.
Cả hai bị cấm hai bị hành nghề trong các lĩnh vực liên quan y dược 3-5 năm, sau khi chấp hành xong án phạt.
3. Nhóm tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, theo điều 157, Bộ luật Hình sự năm 1999:
Nguyễn Minh Hùng [cựu chủ tịch HĐQT VN Pharma] 20 năm; Võ Mạnh Cường [cựu giám đốc công ty H&C] 20 năm; Nguyễn Trí Nhật [cựu phó tổng giám đốc VN Pharma] 15-16 năm; Ngô Anh Quốc [cựu phó tổng giám đốc VN Pharma] 14-15 năm; Phan Cẩm Loan [cựu phó trưởng phòng xuất nhập khẩu VN Pharma] 11-12 năm, tổng hợp chung 18-19 năm; Lê Thị Vũ Phương [cựu kế toán trưởng VN Pharma] 10-11 năm; Phạm Anh Kiệt [cựu tổng giám đốc Công ty Dược Sài Gòn] 11-12 năm; Phạm Quỳnh Trang [cựu nhân viên công ty H&C] 9-10 năm; Nguyễn Thị Quyết [cựu nhân viên VN Pharma] 8-9 năm.
VKS cũng đề nghị HĐXX cấm 9 bị cáo trên đảm nhiệm, hành nghề hoặc làm công việc liên quan lĩnh y dược trong vòng 3 năm, sau khi chấp hành xong án phạt.
Thanh Lam
- Bắt tạm giam Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường
Trong đó, Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường và 2 bị can gồm Nguyễn Việt Hùng [SN 1956, nguyên Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược Bộ Y tế]; Lê Đình Thanh [SN 1982, nguyên Công chức Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh] bị Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” theo quy định tại Điều 285, khoản 2 – Bộ luật Hình sự năm 1999.
Hai bị can gồm Phạm Hồng Châu [SN 1957], nguyên Trưởng phòng Đăng ký thuốc, Cục Quản lý Dược Bộ Y tế; Nguyễn Thị Thu Thủy [SN 1976, nguyên Phó Trưởng phòng Quản lý giá thuốc, Cục Quản lý Dược Bộ Y tế] bị Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 281, khoản 2 – Bộ luật Hình sự năm 1999.
9 bị can gồm Nguyễn Minh Hùng [SN 1978], nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị, kiêm Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma; Võ Mạnh Cường [SN 1978], nguyên Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại Hàng hải Quốc tế H&C]; Nguyễn Trí Nhật [SN 1975], nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma; Ngô Anh Quốc [SN 1984, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma]; Phan Cẩm Loan [SN 1973], nguyên Phó Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty VN Pharma; Lê Thị Vũ Phương [SN 1982], nguyên Kế toán Trưởng Công ty VN Pharma]; Phạm Anh Kiệt [SN 1963], nguyên Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Dược Sài Gòn, Phạm Quỳnh Trang [SN1980], nguyên nhân viên Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại hàng hải Quốc tế H&C; Nguyễn Thị Quyết [SN 1983], nguyên Nhân viên Phòng Xuất nhập khẩu Công ty VN Pharma cùng bị truy tố về tội “Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” theo quy định tại Điều 157, khoản 4 – Bộ luật Hình sự năm 1999.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, lợi dụng những sơ hở trong công tác quản lý Dược và Hải quan, trong các năm 2008-2010, Nguyễn Lê Xuân Khang [là người Việt Nam định cư tại Canada và có quốc tịch Canada] đã bàn bạc, thống nhất với Nguyễn Minh Hùng và ông Lê Văn Sơn lập hồ sơ các thuốc mang nhãn mác Health 2000 Canada để Công ty Cudupha, Công ty Vimedimex đứng tên xin cấp số đăng ký. Thực tế, các hồ sơ thuốc đều là giả nhưng do một số cán bộ của Cục Quản lý Dược thiếu trách nhiệm hoặc có động cơ cá nhân đã làm trái công vụ trong quá trình thẩm định, xét duyệt nên 7 loại thuốc: Extrafovir; Kaderox-250; Kafotax-1000; MGP Axinex-1000, MGP Mosinase-625, H2K Levofloxacin và H2K Ciprofloxacin mang nhãn mác Health 2000 Canada đã được cấp số đăng ký.
Sau khi các thuốc trên được cấp số đăng ký, Nguyễn Minh Hùng đã cấu kết với Nguyễn Lê Xuân Khang, Võ Mạnh Cường cùng các nhân viên Công ty VN Pharma, Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại hàng hải Quốc tế H&C và một số đối tượng khác thực hiện các thủ đoạn để buôn bán, nhập khẩu, thông quan một số lượng lớn thuốc giả nguồn gốc, xuất xứ vào Việt Nam để tiêu thụ trong nước, gây thiệt hại về kinh tế và sức khỏe cho người bệnh.
Cụ thể, từ ngày 4/11/2012 đến ngày 19/6/2014, Nguyễn Minh Hùng đã cấu kết với Võ Mạnh Cường chỉ đạo nhân viên dưới quyền là Nguyễn Trí Nhật, Phan Cẩm Loan, Ngô Anh Quốc, Lê Thị Vũ Phương, Nguyễn Thị Quyết, Phạm Quỳnh Trang và Phạm Anh Kiệt làm giả các hợp đồng và phụ lục hợp đồng mua bán, nâng khống giá thuốc, làm giả chứng từ thay đổi nguồn gốc xuất xứ thuốc, hợp thức chứng từ thanh toán để thông quan, nhập khẩu các thuốc trên, với tổng số lượng là 838.100 hộp, trị giá 1.234.892,75 USD [tương đương gần 26 tỷ đồng], được nâng khống thêm giá mua 1.339.632,25 USD [tương đương hơn 28 tỷ đồng], tổng cộng là 2.574.525 USD [tương đương 54 tỷ đồng]. Số thuốc giả nêu trên đã được Công ty VN Pharma bán cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc tổng cộng 623.819 hộp, thu lợi bất chính số tiền hơn 31,5 tỷ đồng.
Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao xác định: Vào thời điểm đó, bị can Trương Quốc Cường với vai trò Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Phó Chủ tịch thường trực, được Chủ tịch ủy quyền điều hành Hội đồng xét duyệt thuốc đã thực hiện không đúng, không đầy đủ trách nhiệm được giao; thiếu giám sát, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của nhóm chuyên gia thẩm định và bộ phận thường trực đăng ký thuốc, đồng ý xét duyệt cấp số đăng ký thuốc trong khi hồ sơ không đủ điều kiện cấp dẫn đến hậu quả 6/7 loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 được nhập khẩu và tiêu thụ tại Việt Nam, với trị giá hơn 148 tỷ đồng.
Mặc dù nhận được nhiều thông tin về thuốc Health 2000 Canada là không rõ nguồn gốc, xuất xứ nhưng bị can Trương Quốc Cường không chỉ đạo đình chỉ lưu hành, thu hồi, tiêu hủy thuốc dẫn đến hậu quả các cơ sở y tế trong nước tiếp tục sử dụng các loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada, không rõ nguồn gốc xuất xứ để điều trị cho người bệnh, tổng trị giá hơn 3,7 tỷ đồng.
Đối với Nguyễn Việt Hùng, với vai trò là Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Phó Chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc Bộ Y tế, đã không thực hiện đúng chức trách nhiệm vụ được giao, không kiểm tra, rà soát biên bản thẩm định và hồ sơ thuốc nên không phát hiện và ngăn chặn các sai phạm trong quá trình thẩm định, kết luận biên bản của nhân viên cấp dưới; khi tham gia họp Hội đồng đã đồng ý cấp số đăng ký cho 7 loại thuốc mang nhãn mác Health 2000 Canada trong khi hồ sơ không đủ điều kiện cấp dẫn đến hậu quả 6/7 loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 được nhập khẩu và tiêu thụ tại Việt Nam.
Bị can Lê Đình Thanh đã thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao, khi kiểm tra hồ sơ của Công ty VN Pharma, mặc dù tài liệu trong hồ sơ Hải quan không thống nhất nhưng Lê Đình Thanh đã không phát hiện ra mà vẫn xác nhận cho thông quan 38.500 hộp thuốc H2K Ciprofloxacin giả nhãn mác Health 2000 Canada, không rõ nguồn gốc xuất xứ, trị giá 122.045 USD [tương đương 2,6 tỷ đồng].
Cáo trạng còn xác định, bị can Phạm Hồng Châu biết rõ các quy định của pháp luật về hợp pháp hóa Lãnh sự, các quy định khác đối với tài liệu pháp lý trong hồ sơ thuốc nhưng đã cố ý kết luận biên bản cho bổ sung hồ sơ, sau đó đề nghị cấp số đăng ký cho 5 thuốc: Extrafovir; Kaderox-250; Kafotax-1000; MGP Axinex-1000, MGP Mosinase-625 trong khi hồ sơ không đủ điều kiện cấp theo quy định của pháp luật. Bị can Châu cũng tạo điều kiện cho Công ty Vimedimex sớm được cấp số đăng ký cho 2 thuốc H2K Levofloxacin và H2K Ciprofloxacin trái quy định của pháp luật. Các sai phạm này của Phạm Hồng Châu dẫn đến hậu quả 6/7 loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 được nhập khẩu, lưu hành tại Việt Nam, với tổng trị giá hơn 148 tỷ đồng.
Đối với bị can Nguyễn Thị Thu Thủy, Viện Kiểm sát cho biết bị can Thủy đã cố ý không chấp hành đúng các quy định của pháp luật và Bộ Y tế, tự ý thẩm định lại dựa trên các tài liệu được đưa trái quy định vào hồ sơ nhằm khắc phục các lỗi đã được nhóm chuyên gia đánh giá, đề nghị không cấp số đăng ký, trong khi hồ sơ 2 thuốc H2K Levofloxacin và H2K Ciprofloxacin đã có FSC, GMP bản chính nhằm tạo điều kiện cho các thuốc này được cấp số đăng ký. Sau đó, Nguyễn Thị Thu Thủy đã thẩm định bổ sung đề nghị cấp số đăng ký cho 2 thuốc trong khi hồ sơ không đủ điều kiện cấp dẫn đến hậu quả các thuốc trên được cấp số đăng ký, nhập khẩu, lưu hành tại Việt Nam, với tổng trị giá 101 tỷ đồng.
Quá trình truy tố, bị can Trương Quốc Cường đã ăn năn hối hận và nộp 1,8 tỷ đồng để khắc phục một phần hậu quả thiệt hại do hành vi không đình chỉ lưu hành thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ gây ra. Bị can Nguyễn Thị Thu Thủy đã tích cực hợp tác với cơ quan tố tụng, cung cấp nhiều tài liệu để phục vụ điều tra, giải quyết vụ án. Xét các bị can: Trương Quốc Cường, Nguyễn Việt Hùng, Phạm Hồng Châu có nhiều thành tích trong công tác, đều có bệnh phải điều trị tại Bệnh viện và đã nộp hồ sơ bệnh án cho cơ quan tố tụng… do vậy, Viện Kiểm sát cho rằng cần xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt cho những bị can này khi lượng hình.
Cáo trạng cũng nêu rõ, sai phạm của các bị can nguyên là cán bộ Cục Quản lý Dược có trách nhiệm của lãnh đạo Bộ Y tế nên cần kiến nghị xem xét xử lý trong công tác quản lý.
Trong vụ án này, bị can Nguyễn Lê Xuân Khang là người đã trực tiếp thỏa thuận mua bán 6 thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada cho 5 doanh nghiệp trong nước thông qua 36 hợp đồng, với tổng số lượng 1.567.704 hộp, trị giá 4.582.687,85 USD [tương đương 94,6 tỷ đồng]. Hiện bị can Nguyễn Lê Xuân Khang đang bỏ trốn, do hết thời hạn điều tra nên Cơ quan điều tra đã tạm đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can, khi nào bắt được sẽ tiếp tục điều tra làm rõ cùng với các cá nhân liên quan để xử lý theo quy định pháp luật.
Xuân Mai