Với trẻ phát triển bình thường, chiếc răng đầu tiên sẽ nhú vào tháng thứ 6 và cơ bản mọc đầy đủ trong khoảng 2 tuổi đến 2 tuổi rưỡi. Nếu gặp phải tình trạng trẻ chậm mọc răng, cha mẹ hãy tìm hiểu nguyên nhân và kịp thời điều chỉnh lại chế độ dinh dưỡng cho hợp lý.
Có rất nhiều tiêu chí để đánh giá sự phát triển bình thường của trẻ nhỏ như cân nặng, chiều cao, các chỉ số thông minh, trong đó tình trạng mọc răng cũng là vấn đề cực kỳ quan trọng.
Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có lịch mọc răng đều, có trẻ mọc răng từ rất sớm và có những trẻ hơn một tuổi vẫn chưa có dấu hiệu mọc răng.
Ở những trẻ khác nhau sẽ có tiến trình mọc răng khác nhau, số răng của trẻ thường bằng số tháng tuổi trừ đi 4. Trẻ bắt đầu có chiếc răng cửa hàm dưới đầu tiên khi được 6 tháng tuổi, sau đó đến răng cửa hàm trên, răng cối và răng nanh. Khi mọc đến răng cối sữa thứ hai cũng là lúc bộ răng đã đầy đủ với 10 răng hàm trên và 10 răng hàm dưới. Nếu bé nhà bạn được 13 tháng tuổi vẫn chưa có mọc cái răng nào thì có thể khẳng định bé bị mọc răng chậm.
Theo tiêu chuẩn chung, thứ tự mọc răng của trẻ được diễn ra theo một tiến trình tuân theo nguyên tắc sau:
- Tháng tuổi thứ 7 bắt đầu mọc chiếc răng cửa hàm dưới đầu tiên
- Tháng thứ 11 mọc đủ cả 4 răng cửa giữa gồm 2 răng hàm dưới và 2 răng hàm trên
- Tháng thứ 15 mọc thêm 4 răng cửa bên [tổng cộng bé có 8 cái răng cửa]
- Tháng thứ 19 trẻ mọc thêm 4 răng hàm nhỏ
- Tháng thứ 23 mọc thêm 4 răng nanh nữa
- Tháng thứ 27 trẻ mọc thêm 4 răng số 5
- Răng vĩnh viễn của trẻ bắt đầu mọc trong giai đoạn từ 6 – 12 tuổi
- Chiếc răng cuối cùng là răng khôn sẽ mọc khoảng sau 17 tuổi
Đối với trẻ chậm mọc răng nhưng cơ thể vẫn phát triển bình thường đó là do sinh lý của trẻ.
Tuy nhiên, nếu trẻ nhà bạn bị chậm mọc răng kèm theo tình trạng còi cọc, thiếu chiều cao, cân nặng, khó ngủ, đổ mồ hôi trộm vào ban đêm… thì khả năng có thể do chế độ dinh dưỡng bổ sung chưa phù hợp. Trong những trường hợp này, cha mẹ nên đưa bé đến khám bác sĩ để được kiểm tra và xử lý kịp thời.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng bé mọc răng chậm, bao gồm các nguyên nhân chính sau đây.
Yếu tố di truyền là một trong số những lý do chính ảnh hưởng đến việc mọc răng chậm ở trẻ. Trong trường hợp này, cha mẹ hãy xem xét tiền sử gia đình xem có ai cũng gặp vấn đề này không, nếu có thì cha mẹ không cần quá lo lắng mà hãy chờ đợi thêm một thời gian nữa.
Với những trẻ bị sinh non, sinh thiếu tháng, thiếu cân thường sẽ gặp phải tình trạng mọc răng chậm so với những đứa trẻ sinh đủ ngày, đủ cân nặng bình thường. Điều này cũng khá dễ hiểu vì các em bé sinh thiếu tháng thường có sức khỏe khá yếu, thể trạng không đảm bảo nên việc phát triển khung hàm và răng cũng chậm hơn.
Ngoài ra, trẻ sinh muộn cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến việc phát triển thể chất chậm hơn. Không chỉ là tình trạng răng mọc chậm, trẻ sinh muộn còn có nguy cơ bị khiếm khuyết thể chất cao hơn 2,1 % so với các em bé sinh đủ tháng [Theo nghiên cứu của nhóm nhà khoa học tại Đại học Northwestern [Mỹ]].
Một nguyên nhân khách quan nữa dẫn đến trẻ mọc răng chậm là nhiễm khuẩn khoang miệng. Nếu trẻ bị viêm lợi do nhiễm khuẩn, nấm ngứa thì răng sẽ không mọc lên được.
Tình trạng này diễn ra là do quá trình vệ sinh khoang miệng ở trẻ sơ sinh chưa thực sự được chú trọng. Các bố mẹ thường có suy nghĩ sai lầm răng trẻ chưa ăn uống gì thì khoang miệng sẽ luôn sạch sẽ. Điều này khiến các bậc phụ huynh vệ sinh miệng cho con sơ sài, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây viêm. Trong trường hợp này, trẻ thường sẽ bị đau, quấy khóc, miệng có mùi hôi, do vậy cha mẹ nên đặc biệt để ý và sớm đưa trẻ đến bác sĩ.
Suy tuyến giáp sẽ ảnh hưởng đến nồng độ hormon trong cơ thể con người và từ đó gây chậm mọc răng ở trẻ. Trong nhiều trường hợp, suy tuyến giáp còn gây ra chậm nói, chậm đi, trẻ thừa cân… do vậy trẻ cần được thăm khám và điều trị sớm.
Theo các bác sĩ, trẻ chậm mọc răng có thể do nguyên nhân bẩm sinh mà không hẳn là do thiếu chất dinh dưỡng. Những trẻ sinh non thường có tỷ lệ mọc răng chậm nhiều hơn hẳn so với trẻ được sinh đủ ngày tháng bình thường. Trường hợp này các bố mẹ không cần quá lo lắng, từ từ khi cơ thể trẻ phát triển đầy đủ sẽ đến giai đoạn mọc răng.
Vitamin D là một khoáng chất quan trọng giúp cơ thể sử dụng canxi để xây dựng cấu trúc xương và răng. Nếu không được cung cấp đủ vitamin D, trẻ có thể gặp phải tình trạng chậm mọc răng sữa.
Nguồn vitamin D chính là ánh nắng mặt trời vào buổi sáng, do vậy cha mẹ cần lưu ý để có thể bổ sung kịp thời vitamin cho bé. Tình trạng thiếu vitamin D còn có thể xảy ra một cách tự nhiên ở trẻ sinh non, do vậy cần có phương án hợp lý để giúp trẻ tránh bị ảnh hưởng tới quá trình hấp thu canxi.
Bên cạnh vitamin D, trẻ bị thiếu canxi sẽ khiến các mầm răng kém phát triển và không thể nhú dài ra được. Sữa là nguồn cung cấp canxi tốt và phù hợp nhất cho trẻ. Do vậy, trong 6 tháng đầu bú sữa mẹ, nếu người mẹ ăn uống kiêng khem không hợp lý sẽ thiếu canxi cung cấp cho trẻ.
Ngoài ra, việc cơ thể trẻ hấp thu quá mức lượng photpho cũng có thể khiến khả năng hấp thu canxi giảm đi đáng kể.
Thiếu vitamin MK7 hay còn được biết đến là vitamin K2 đảm đương nhiệm vụ chính là vận chuyển canxi từ máu vào xương và răng sẽ khiến trẻ chậm mọc răng. Với nhiều bé được bổ sung đầy đủ hàm lượng canxi và vitamin D mà thiếu đi vitamin MK7 thì hiệu quả sẽ chỉ đạt 30%.
Photpho là một chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ, tuy nhiên quá nhiều photpho sẽ ngăn cản quá trình hấp thu canxi của cơ thể. Vì thế, trẻ bị thừa photpho sẽ thiếu canxi khiến mầm răng lâu nhú lên khỏi lợi, không chỉ vậy, trẻ còn có nhiều bệnh khác như xơ cứng mạch máu, suy tim, tim phình to.
Suy dinh dưỡng nói chung sẽ triển thể chất của trẻ kém phát triển, không tạo đủ năng lượng để cung cấp cho hoạt động thường ngày và cùng với đó khiến răng sữa của trẻ mọc chậm hơn bình thường.
Tình trạng trẻ sơ sinh bị suy dinh dưỡng là rất thường gặp tuy nhiên biểu hiện lại không thực sự rõ ràng. Do vậy, các mẹ nên đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng, đặc biệt là các nhóm vitamin, khoáng chất kể trên.
Các bệnh lý như hội chứng Down hoặc trẻ gặp vấn đề bất thường về tuyến yên cũng có khả năng khiến trẻ mọc răng chậm hơn bình thường.
Khi trẻ chậm mọc răng, cha mẹ không cần quá lo lắng bởi mọc răng chậm không gây quá nhiều nguy hiểm cho con. Cha mẹ cũng không nên so sánh thời gian mọc răng với những đứa trẻ khác bởi quá trình của mỗi bé là khác nhau. Có trẻ mọc răng từ 4 tháng tuổi nhưng có trẻ đến 9 tháng tuổi mới bắt đầu mọc răng, tùy từng bé mà bộ răng sẽ mọc xong lúc 2 đến 3 tuổi với đầy đủ 20 răng.
Có những trường hợp trẻ mới sinh đã có răng, đây là hiện tượng sinh lý bình thường không nguy hiểm cho trẻ. Tuy nhiên, khi mọc răng sớm, cha mẹ cần để ý nhiều hơn đến chế độ dinh dưỡng của trẻ để tạo điều kiện giúp trẻ được phát triển tốt nhất.
Trong bất cứ trường hợp khi trẻ mọc răng chậm hoặc mọc răng sớm, cha mẹ hãy sớm đưa bé đến bác sĩ để được kiểm tra và điều trị, tránh để tình trạng này quá dài dẫn đến các biến chứng không tốt như:
- Răng vĩnh viễn mọc lệch do không có vị trí bởi răng sữa mọc quá chậm.
- Răng vĩnh viễn mọc cùng lúc với răng sữa mọc chậm, tạo thành “hàm răng đôi” hoặc trường hợp hiếm có thể xảy ra là răng vĩnh viễn mọc trước răng sữa. Nếu gặp tình trạng này, trẻ sẽ có hai hàm răng ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sức khỏe răng miệng.
- Viêm quanh thân răng do răng vẫn nằm bên dưới bề mặt của nướu.
- Trẻ bị sâu răng, bởi khi răng còn ở dưới nướu, vi khuẩn có thể phát triển và khiến răng bị sâu. Sâu răng có thể lây lan khiến những chiếc răng sữa lân cận cũng bị ảnh hưởng.
Khi trẻ mọc răng chậm thì điều đầu tiên cha mẹ cần làm chính là xem xét tổng thể tình trạng sức khỏe của trẻ, tìm ra nguyên nhân và xử lý đúng cách.
Mẹ hãy nhớ, ngay trong giai đoạn mang thai và cho con bú, mẹ cần ăn uống đa dạng, đủ chất, không quá kiêng khem. Trong đó, mẹ hãy cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng như canxi, vitamin… để con được phát triển toàn diện nhất.
Để đối phó với mọc răng chậm, mẹ hãy ghi nhớ những điều sau đây:
- Thay đổi thói quen vệ sinh khoang miệng cho con mỗi ngày
- Bổ sung thêm vitamin D và canxi cho trẻ, có thể sử dụng dưới dạng thuốc nếu được chỉ định của bác sĩ.
- Cho trẻ và mẹ tắm nắng vào buổi sáng khi trẻ 1 tháng tuổi và duy trì thói quen này liên tục hằng ngày. Thời gian tắm nắng trung bình 15 – 30 phút mỗi ngày, với trẻ có da sậm màu thì phải cho tắm nắng lâu hơn.
- Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể mẹ, đảm bảo nguồn sữa mẹ sinh dưỡng cho em bé.
- Gia tăng khẩu phần ăn hằng ngày của trẻ, đặc biệt là sữa và các chế phẩm từ sữa.
- Đảm bảo thực đơn đầy đủ chất dinh dưỡng, chú ý cung cấp đầy đủ chất đạm, nhất là đạm động vật và chất béo trong quá trình trẻ ăn dặm.
- Tập cho trẻ thói quen ăn uống đúng thời gian biểu và hạn chế ăn vặt.
- Mẹ nên cho trẻ ăn thêm các loại hoa quả tươi, ép lấy nước cho trẻ uống hoặc xay sinh tố cho trẻ.
- Bổ sung 500 – 800ml sữa mỗi ngày, đặc biệt, không pha sữa cho trẻ bằng nước cháo, nước bột, nước rau củ…
- Cho trẻ được ngủ đủ giấc, khuyến khích trẻ vận động cũng là biện pháp để kích thích trẻ ăn ngon miệng hơn, hạn chế suy dinh dưỡng.
Mọc răng chậm ở trẻ không nguy hiểm, nhưng để tránh những biến chứng xấu, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý tới tình trạng sức khỏe răng miệng của con. Hy vọng bài viết này đã giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về trẻ chậm mọc răng sữa và có phương pháp chăm sóc trẻ phù hợp.