CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ TƯ PHÁP QUỐC TẾ VÀ NGUỒN CỦA TƯ PHÁP
QUỐC TẾ
Câu 1: Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh của tư pháp quốc
tế?
- Khái niệm tư pháp quốc tế
Tư pháp quốc tế là một ngành luật điều chỉnh các mối quan hệ dân sự, quan hệ hôn nhân và
gia đình, quan hệ lao động, quan hệ thương mại và tố tụng dân sự có yếu tố nước ngoài.
- Đối tượng điều chỉnh của tư pháp quốc tế:
– Là quan hệ dân sự theo nghĩa rộng có yếu tố nước ngoài [theo nghĩa rộng là bao gồm cả tố
tụng dân sự].
– Bao gồm các quan hệ: hôn nhân gia đình, thừa kế, lao động, về hợp đồng kinh tế ngoại
thương…
– Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là quan hệ dân sự có ít nhất một trong các bên tham
gia là cơ quan, tổ chức, cá nhân người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài
hoặc là các quan hệ dân sự giữa các bên tham gia là công dân, tổ chức Việt Nam nhưng căn cứ
dể xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài; phát sinh tại nước ngoài
hoặc tài sản liên quan đến quan hệ đó ở nước ngoài [Khoản 2 Điều 663 BLDS].
Về yếu tố nước ngoài:
Chủ thể: người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài, hoặc người VN định cư ở
nước ngoài;
Khách thể của quan hệ đó ở nước ngoài: Ví dụ: DS thừa kế ở nước ngoài;
Sự kiện pháp lý là căn cứ xác lập, thay đổi, chấm dứt các quan hệ đó xảy ra ở
nước ngoài: Ví dụ: Kết hôn ở nước ngoài.
- Phương pháp điều chỉnh của tư pháp quốc tế:
– TPQT là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ pháp luật dân sự, thương
mại, hôn nhân gia đình, lao động, và tố tụng dân sự có yếu tố nước ngoài.
– Phương pháp điều chỉnh là tổng hợp các biện pháp cách thức mà nhà nước sử dụng để tác
động lên các quan hệ dân sự [theo nghĩa rộng]có yếu tố nước ngoài làm cho các quan hệ này
phát triển theo hướng có lợi cho giai cấp thống trị trong xã hội.
Có hai phương pháp điều chỉnh của TPQT:
– Phương pháp thực chất : là phương pháp sử dụng các quy phạm pháp luật thực chất để điều
chỉnh quan hệ TPQT.
– Quy phạm thực chất là quy phạm định sẵn các quyền, nghĩa vụ, biện pháp chế tài đối với
các chủ thể tham gia quan hệ TPQT xảy ra, nếu có sẵn quy phạm thực chất để áp dụng thì các
đương sự cũng như cơ quan có thẩm quyền căn cứ ngay vào quy phạm để xác định được vấn
đề mà họ đang quan tâm mà không cần phải thông qua một khâu trung gian nào.
– Trong thực tiễn việc điều chỉnh các quan hệ TPQT được áp dụng bởi các quy phạm thực
chất thống nhất là quy phạm thực chất được xay dựng bằng cách các quốc gia kí kết, tham gia
các ĐƯQT hoặc chấp nhận và sử dụng tập quán quốc tế.