Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa năm 2024

Các chất chống oxy hóa có nhiều lợi ích sức khỏe như phòng chống lão hóa, ung thư và nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe khác.

Chất chống oxy hóa là những chất ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Các gốc tự do này có thể gây ra các bệnh mạn tính như ung thư, tiểu đường, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson...

Ăn một số loại rau, củ, trái cây điển hình dưới đây là cách đơn giản để thêm các chất này vào chế độ ăn uống hàng ngày của bạn:

Táo

Nghiên cứu cho thấy, ăn táo và các sản phẩm từ táo có thể giúp chống lại bệnh ung thư, bệnh tim, hen suyễn và Alzheimer. Táo cũng giúp cải thiện kết quả bệnh tiểu đường, kiểm soát cân nặng, duy trì sức khỏe của xương, phổi và đường ruột.

Các tác dụng này là nhờ chất polyphenol - hợp chất chống oxy hóa có nhiều trong táo. Một đánh giá năm 2022 đăng trên trang PubMed thuộc Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Mỹ (NCBI) kết luận, ăn một quả táo mỗi ngày có thể giúp bạn phòng ngừa một số bệnh mạn tính.

Ngoài ăn quả trực tiếp bạn có thể ăn táo theo nhiều cách như kết hợp với các loại hạt, bơ hoặc cắt nhỏ thêm vào bột yến mạch, làm sinh tố, salad...

Rau họ cải

Các loại rau họ cải như bắp cải, bông cải xanh, súp lơ trắng, cải xoăn và cải bruxen rất giàu chất chống oxy hóa, bao gồm beta-carotene, lutein, zeaxanthin, flavonoid, anthocyanin và terpen. Ăn các loại rau này giúp cơ thể phòng chống ung thư và làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư.

Một loại chất chống oxy hóa khác trong rau họ cải là glucosinolate đã được chứng minh có tác dụng chống ung thư và có thể có tác dụng có lợi đối với các bệnh thần kinh và tâm thần như trầm cảm, tâm thần phân liệt, tự kỷ, bệnh Alzheimer và bệnh đa xơ cứng.

Quả mọng

Quả mọng là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào. Các chất này giúp chống lại bệnh tim, ung thư, Alzheimer và các rối loạn khác. Nhiều nghiên cứu cho thấy các loại quả mọng như dâu tây và quả việt quất giúp tăng mức độ chống oxy hóa trong máu và có tác dụng tích cực đối với chứng viêm, chức năng não và sức khỏe tâm thần.

Các chất chống oxy hóa chống viêm ở quả mọng cũng giúp giảm đau ở những bệnh nhân viêm khớp.

Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa năm 2024

Quả mọng gồm dâu tây, việt quất hay mâm xôi là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào. Ảnh: Freepik

Trái bơ

Bơ rất giàu chất chống oxy hóa polyphenol và các chất béo lành mạnh. Nghiên cứu năm 2020 đã xem xét tác động với cơ thể của bơ với khả năng chống oxy hóa trong máu và giảm cholesterol "xấu" LDL. 45 người bao gồm cả phụ nữ và nam giới ở độ tuổi 21–70 bị béo phì và có mức cholesterol LDL cao, được chỉ định ăn 1 trong 3 chế độ ăn ngẫu nhiên trong 5 tuần. Đầu tiên là chế độ ăn ít chất béo (chỉ từ 24% tổng lượng calo hàng ngày), hai loại còn lại có lượng chất béo vừa phải với 34% lượng calo (một loại có ăn 1 quả bơ mỗi ngày và chế độ kia không có bơ).

Kết quả cho thấy, những người duy trì chế độ ăn chất béo vừa phải có ăn bơ có khả năng chống oxy hóa máu và giảm LDL. Nghiên cứu cũng kết luận rằng tác dụng này là nhờ vào chất chống oxy hóa polyphenol và các chất béo lành mạnh.

Khoai tây

Chất chống oxy hóa trong khoai tây bao gồm carotenoid, flavonol, anthocyanin, vitamin C và E. Những chất này có các lợi ích như giảm nguy cơ ung thư, tiểu đường, trầm cảm, bệnh tim, giảm thị lực do tuổi tác, béo phì, bệnh Alzheimer, Parkinson...

Cà chua

Cà chua giàu chất chống oxy hóa lycopene. Hợp chất này tạo nên màu sắc của cà chua, đã được chứng minh có tác dụng giảm viêm, bảo vệ sức khỏe tim mạch, ngăn xơ cứng động mạch và giảm huyết áp.

Loại quả này cũng có tác dụng bảo vệ sức khỏe não bộ, giảm nguy cơ ung thư và các bệnh về đường ruột, đồng thời cải thiện sức khỏe của da, phục hồi sau luyện tập và tăng cường miễn dịch.

Cà chua nấu chín có hàm lượng lycopene cao hơn so với cà chua sống. Bạn có thể làm món cà chua xào hoặc nấu để thay đổi vị.

Củ dền

Trong loại củ này có chứa chất chống oxy hóa tên là betalain mang đến nhiều lợi ích. Betalains có thể giúp phòng ngừa ung thư ruột kết và các vấn đề tiêu hóa. Củ dền cũng là nguồn cung cấp chất xơ, sắt, folate và kali dồi dào, những chất này có thể giúp giảm viêm nhiễm.

Nghiên cứu cho thấy uống viên nang betalain làm từ chiết xuất củ dền làm giảm đáng kể chứng đau và viêm xương khớp.

Trong cơ thể con người, chất chống oxy hóa vai trò quan trọng trong việc chống lại các gốc tự do để bảo vệ sức khỏe. Cụ thể, chất chống oxy hóa là gì và những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nào nên được bổ sung sẽ được tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Chất chống oxy hóa là gì?

Oxy có vai trò quan trọng đối với cơ thể nói chung và hoạt động của các tế bào nói riêng. Do vậy, các tế bào trong cơ thể luôn tiếp xúc với một lượng oxy nhất định để hoạt động và cũng gây ra quá trình oxy hoá. Quá trình oxy hóa diễn ra làm biến đổi các hoá chất trong cơ thể và hình thành các gốc tự do. Mặt khác, khi cơ thể tiếp xúc với môi trường bên ngoài như ánh nắng mặt trời, các nguồn ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá, rượu bia… cũng tạo ra các gốc tự do có hại cho cơ thể.

Nếu các gốc tự do không được loại bỏ có thể tạo ra chuỗi các phản ứng trong cơ thể, gây tổn thương cho cấu trúc ADN, các tế bào và chức năng của cơ quan. Một số tế bào có thể tự hồi phục được, một số khác sẽ bị hư hỏng vĩnh viễn và gây ra hiện tượng stress oxy hóa.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học cho rằng các gốc tự do hay tình trạng stress oxy hóa góp phần vào quá trình lão hoá và gây ra một số bệnh như ung thư, bệnh tim, suy giảm hệ miễn dịch, tiểu đường, viêm khớp, bệnh lý về hô hấp, đột quỵ hay bệnh Parkinson.

Chất chống oxy hóa là những hoạt chất tự nhiên có tác dụng bảo vệ hoặc hạn chế tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Cơ thể sử dụng các chất chống oxy hóa được tạo ra từ các phản ứng trong quá trình hoạt động hoặc từ môi trường bên ngoài nhằm bão hòa các gốc tự do, hạn chế chúng gây tổn hại cho các tế bào.

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/chat_chong_oxy_hoa_la_gi_loai_thuc_pham_giau_chat_chong_oxy_hoa_1_ed1f7d8325.jpg) Chất chống oxy hóa là gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm

Nguyên nhân gây stress oxy hóa

Chất chống oxy hóa có khả năng trúng hoà các gốc tự do, chống lại các tổn thương do các gốc tự do gây ra và tăng cường sức khỏe. Các yếu tố tạo ra stress oxy hóa gồm:

  • Tập luyện thể dục, thể thao quá sức.
  • Các phản ứng viêm hoặc các tổn thương cơ thể.
  • Tình trạng thiếu máu cục bộ và các tổn thương sau quá trình tưới máu trở lại.
  • Sử dụng một số thực phẩm đã qua chế biến và tính chế, các chất làm ngọt nhân tạo, chất béo chuyển hóa, các chất phụ gia hoặc thuốc nhuộm.
  • Sử dụng thuốc lá, thuốc lào, rượu bia.
  • Ô nhiễm môi trường, bức xạ.
  • Tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp các hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, thuốc chuột…
  • Các dung môi, chất thải công nghiệp.

Các yếu tố này gây tổn hại đến tế bào và khiến con thể:

  • Giải phóng quá mức ion Fe++, sản xuất các gốc tự do.
  • Kích hoạt và diễn ra quá trình thực bào, đại thực bào.
  • Làm tăng số lượng enzyme có tác dụng trong sản sinh ra các gốc tự do.
  • Gián đoạn các chuỗi phản ứng dẫn truyền điện tử.

Từ đó, dẫn đến tình tình trạng stress oxy hóa và gây ra những bệnh lý nguy hiểm như ung thư, suy giảm thị lực, xơ vữa động mạch, bệnh tim…

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/chat_chong_oxy_hoa_la_gi_loai_thuc_pham_giau_chat_chong_oxy_hoa_3_e0803a41a7.jpg) Sử dụng rượu bia hay thuốc lá đều có thể là yếu tố gây ra stress oxy hóa

Các chất chống oxy hóa

Lợi ích mà chất chống oxy hóa mang lại cho cơ thể là ngăn chặn và làm giảm các tổn thương do stress oxy tạo ra. Các chất oxy hóa hoạt động như một chất khử, phân hủy peroxit, ức chế enzyme, khử oxy đơn hay điện tử hydro.

Có rất nhiều chất hoạt động như chống chất oxy hóa và có chức năng riêng để bảo vệ, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả. Những chất chống oxy hóa từ môi trường ngoại sinh gồm:

  • Vitamin E: Là loại vitamin có thể được hòa tan trong chất béo, có hoạt tính chống oxy hóa mạnh nhất. Có tác dụng giúp loại bỏ các chất trung gian góp phần tạo ra các gốc tự do và ngăn cản diễn ra quá trình oxy hóa.
  • Vitamin C: Giúp chuyển đổi procollagen thành collagen cần thiết cho sự săn chắc cơ và da. Đồng thời có khả năng oxy hóa proline dư thừa thành hydroxyproline và khử ascorbate thành peroxide chống lại stress oxy hóa.
  • Vitamin A: Là loại vitamin cần thiết cho quá trình hình thành và phát triển của các tế bào như tim, phổi, thận, mắt và nhiều cơ quan khác.
  • Beta-carotene: Có tác dụng chuyển hóa một phần sắc tố trong thực phẩm thành vitamin A và khả năng ngăn ngừa ung thư.
  • Selen: Cần thiết cho các hoạt động sống của tế bào.
  • Lycopene: Mang lại nhiều ích cho sức khỏe tim mạch, đồng thời hạn chế tổn thương da do tia UV và chống lại một số bệnh ung thư.
  • Mangan: Tham gia vào quá trình giải độc các gốc peroxide tự do.
  • Zeaxanthin và Lutein: Góp phần vào việc xây dựng cấu trúc tế bào, tăng cường sức khỏe cho đôi mắt và phòng bệnh đái tháo đường.
  • Flavonoid, flavonoid, catechin, polyphenol và phytoestrogen là các chất chống oxy hóa mạnh có nguồn gốc thực vật.

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/chat_chong_oxy_hoa_la_gi_nhung_thuc_pham_giau_chat_chong_oxy_hoa_3_3f10055905.jpg) Vitamin E là một chất chống oxy hóa mạnh giúp ngăn chặn quá trình oxy hóa của gốc tự do

Những loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa

Thực phẩm là nguồn cung cấp giàu chất chống oxy hóa tự nhiên cho cơ thể, đặc biệt là các loại trái cây, rau củ quả tươi có màu xanh và đỏ. Những thực phẩm chứa chất chống oxy và giàu dinh dưỡng như:

  • Vitamin A: Sữa, các loại thực phẩm làm từ sữa, trứng và gan.
  • Vitamin C: Hầu hết các loại rau - củ - quả đều chứa vitamin C, đặc biệt là loại quả mọng, họ cam và ớt chuông.
  • Vitamin E: Có trong các loại hạt, các loại dầu thực vật hay các loại rau lá xanh.
  • Beta-carotene: Có trong các loại rau quả có màu sắc sặc sỡ như màu đỏ cam gồm đậu, cà chua, lựu…
  • Lycopene: Các loại rau - quả màu hồng và đỏ như cà chua, dưa hấu và rau sam.
  • Zeaxanthin và Lutein: Gồm có rau xanh, ngô, đu đủ và cam.
  • Selen: Có trong các loại hạt đậu, trứng, phô mai và ngũ cốc.

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/chat_chong_oxy_hoa_la_gi_loai_thuc_pham_giau_chat_chong_oxy_hoa_5_12fac74174.jpg) Những loại hoa quả có màu sắc sặc sỡ chứa nhiều chất chống oxy hóa

Một số loại thực phẩm được cho là giàu chất chống oxy hóa như socola đen, dâu tây, quả việt quất, cải xoăn, kỷ tử, bắp cải tím, nho đỏ, trà xanh và trà đen, táo, lựu… Mỗi một chất chống oxy hóa có một chức năng riêng biệt và không thể thay thế nhau được. Do đó, cần có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và đa dạng hơn.

Tóm lại, chất chống oxy hóa rất cần thiết cho sức khỏe và nâng cao sức đề kháng cho con người. Hy vọng với những thông tin đã được cung cấp trong bài viết trên đã giúp bạn đọc trả lời được câu hỏi chất chống oxy hóa là gì và nắm được những thực phẩm nào giàu chất chống oxy hóa. Từ đó giúp bạn đọc xây dựng được một chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa mà vẫn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng.