Cách nuôi trai lấy ngọc

Chi phí một con trai để nuôi và cấy ghép khá thấp nhưng giá bán hiện tại trên thị trường một viên ngọc trai loại trung bình từ 200 - 500.000 đồng, ngọc trai loại đẹp từ 2 - 4 triệu đồng và có thể cao hơn nữa.

Trong khi ngọc trai tự nhiên là loại trang sức đắt đỏ và ngày càng trở nên khan hiếm thì công nghệ nuôi trai ngọc nước ngọt lại tạo ra những hạt ngọc có kích cỡ tròn đều và giá trị thương mại cao. Quá trình nuôi trai nước ngọt diễn ra trong suốt thời gian 2 năm hoặc có thể kéo dài hơn tùy thuộc vào chất lượng nguồn nước và nhiệt độ thời tiết tùy từng năm, đòi hỏi người nuôi phải nắm vững quy trình kĩ thuật bao gồm các công đoạn: chuẩn bị trai mẹ, chọn lọc trai mẹ. tiến hành cấy nhân, nuôi vỗ, nuôi thành ngọc, chăm sóc quản lí và thu hoạch.

Ngọc trai nhân tạo tròn đều, có giá trị thương mại.

Chuẩn bị trai mẹ

Cách 1: Ức chế tuyến sinh dục vào đầu mùa sinh sản bằng cách nuôi trai ở tầng nước sâu, nơi có nhiệt độ thấp. Trên thực tế, vào mùa xuân khi thời tiết trở nên ấm là thời điểm thích hợp để trai sinh sản, tuy nhiên dưới tầng nước sâu vẫn còn lạnh cho nên có thể ức chế tuyến sinh dục của trai.

Cách 2: Kích thích tuyến sinh dục phát triển mạnh: Kích thích tuyến sinh dục của trai phát triển mạnh trong thời gian ngắn để trai sinh sản rộ sau đó mới tiến hành cấy nhân. Tuy nhiên sau khi sinh sản cơ thể trai bị yếu đi cho nên cách này ít được áp dụng. 

Chọn lọc trai mẹ

Trong kỹ thuật cấy trai ngọc nhân tạo gồm có hai loại trai: trai nguyên liệu (để lấy miếng màng áo) và trai kĩ thuật (để lấy ngọc) có kích thước từ 6–9cm, khỏe mạnh, không dị tật, sinh trưởng nhanh (phiến sinh trưởng thưa, rõ ràng, vân phóng xạ đều).

Đặt bụng trai kĩ thuật ngửa lên và duy trì nhiệt độ nước trong bể khoảng 28-30⁰C. Sau một giờ trai sẽ mở miệng, sử dụng kẹp mở miệng trai để kiểm tra tuyến sinh dục. Trai đạt yêu cầu là trai có màng áo nguyên vẹn, dày, không bị bẩn, tơ chân ít, cơ khép vỏ không bị đứt và tuyến sinh dục không phát triển. Đối với trai mẹ đạt yêu cầu sẽ chèn miệng vỏ và được đưa về phòng thí nghiệm để cấy nhân.

Tiến hành cấy nhân (cắt màng áo, cấy màng áo, cây nhân)

Cắt màng áo: Cắt đứt cơ khép vỏ, tách đôi con trai, lấy màng áo ra khỏi vỏ trai. Làm sạch chất bẩn và nhớt trên miếng màng áo, sau đó cho vào dụng dịch thuốc đỏ 5%. Tiến hành cắt mép màng áo thành từng miếng nhỏ từ 2-4mm và cho ngay vào dung dịch nuôi dưỡng PVP 1,5%. Chú ý các thao tác phải nhanh và chính xác.

Cấy màng áo: Trai được đặt ngửa bụng trên giá cấy, dùng móc móc lấy phần giữa chân, kéo về sau cho chân giãn rộng ra. Cắt lấy một lỗ nhỏ ở giữa gốc chân sao cho vết cắt tương ứng với kích thước nhân cấy hoặc nhỏ hơn một chút. Sử dụng kim thọc qua lỗ đã cắt đó thông đến vị trí đặt nhân, tạo thành một đường ống. Sau đó đưa màng áo vào cuối đường ống.

Cấy nhân: Sử dụng vỏ trai nước ngọt hoặc thủy tinh được mài nhẵn bóng có đường kính từ 2–9 mm làm nhân cấy. Đặt nhân cấy vào đầu lõng của kim và đưa nhân vào tiếp xúc với màng áo vừa mới cấy. Có 3 vị trí cấy nhân: cấy ở gờ nội tạng (đối với nhân lớn), cấy trước xoang bao tim (đối với nhân nhỏ) và cấy ở gốc xúc biện (đối với nhân cực nhỏ). Một trai kỹ thuật có thể cấy được từ 1 đến 5 nhân.

Nuôi vỗ

Trai sau khi cấy bị tổn thương nhiều nên cần được nuôi vỗ để trai được phục hồi sức khỏe. Nơi nuôi cấy phải đảm bảo yên tĩnh và môi trường nước ít giao động. Có thể sử dụng lồng tre hoặc lồng nhựa treo trên giàn, bè, nơi có điều kiện môi trường và dinh dưỡng thích hợp để dễ dàng chăm sóc. Thời gian nuôi vỗ khoảng 1 tuần cho đến 1 tháng, sau đó chuyển sang giai đoạn nuôi thành ngọc. Trai sẽ phục hồi và biểu bì mặt ngoài màng áo sẽ phát triển bao lấy nhân cấy.

Nuôi vỗ trai nước ngọt.

Nuôi thành ngọc (bao gồm nuôi gây màu)

Sau thời gian nuôi vỗ, ngọc trai sẽ được mang ra bãi chính để nuôi thành ngọc. Thời gian nuôi thành ngọc kéo dài từ 1 đến 4 năm tùy theo kích thước ngọc mong muốn, trong đó khoảng thời gian từ 4-5 tháng cuối là thời gian gây màu ngọc trai bằng cách thay đổi thành phần trong khẩu phần ăn của chúng. Thức ăn có nhiều kẽm, natri thì ngọc có màu hồng, thức ăn có nhiều bạc thì ngoạc trai sẽ màu bạc óng ánh. 

Chăm sóc quản lí

Luôn giữ cho lồng nuôi trai sạch sẽ, không bị đóng rong rêu và bị các sinh vật sống bám để hạn chế tối đa dịch bệnh và đảm bảo sự phát triển của trai bằng cách vệ sinh lồng nuôi trai định kỳ. Trong điều kiện bất lợi cần phải chuyển trai đến bãi nuôi khác.

Thu hoạch

Thời gian thu hoạch thích hợp là từ tháng 8 đến tháng 10 hằng năm. Thu hoạch ngọc trai vào thời điểm nhiệt độ thấp sẽ cho ra những hạt ngọc có màu sắc và hình dạng đẹp hơn so với ở nhiệt độ cao. Trai được tách vỏ, lấy ngọc, làm sạch và sau đó được phân loại kỹ càng. Ngọc trai được làm sạch bằng dung dịch H2O2 nồng độ 2% trong khoảng 10–15 phút, sau đó chúng được rửa lại bằng xà phòng hoặc các vết bẩn có thể được xử lý bằng sóng siêu âm.