Tham gia đầu tư chứng khoán bạn sẽ phải nắm bắt và tìm hiểu vô vàn những khái niệm. Trong đó giá trần, giá sàn, giá tham chiếu chính là ba trong nhiều khái niệm mà bạn sẽ bắt gặp thường xuyên. Do vậy, để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp thì những thông tin quan trọng sau đây bạn không nên bỏ qua.
Sự giống nhau của giá trần, giá sàn, giá tham chiếu
Đầu tư chứng khoán hiện nay cực kỳ nhiều tiềm năng và nhiều cơ hội làm giàu. Tuy nhiên trên thực tế không phải nhà đầu tư nào cũng có được thành công và ghi dấu ấn trên thị trường chứng khoán. Lý do là bởi những kiến thức cơ bản họ không nắm được. Khi không nắm được những khái niệm cơ bản thì nhà đầu tư khó có thể vận dụng được khái niệm để thực hiện đặt lệnh mua, bán trên sàn giao dịch.
Theo đó, về điểm giống nhau thì giá trần, giá sàn, giá tham chiếu đều là mức giá của một cổ phiếu nào đó được quy định trên sàn giao dịch chứng khoán. Dựa vào mức giá đó mà nhà đầu tư sẽ có được những quyết định đầu tư phù hợp nhất và đảm bảo ngân sách hợp lý.
Phân biệt sự khác nhau giữa giá trần, giá sàn, giá tham chiếu
Dưới đây là những điểm khác biệt về 3 loại giá này mà nhà đầu tư quan tâm:
1. Giá trần là gì?
Giá trần chính là loại giá cao nhất mà nhà đầu tư có thể tiến hành đặt mua hoặc bán trong phiên giao dịch đó. Chính vì vậy mà nhà đầu tư dù muốn hay không cũng không thể mua cao hơn mức giá trần được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán cụ thể.
Trong tiếng Anh, giá trần được viết là Price Ceiling. Việc tồn tại giá trần giúp cho thị trường không dễ bị thao túng bởi các cá mập. Vì cho dù được bơm tiền để đẩy giá cỡ nào đi chăng nữa thì giá cổ phiếu cũng chỉ đạt đến một ngưỡng nhất định và không thể tăng hơn được nữa.
Nếu bạn đã giao dịch ở thị trường Forex thì có vẻ sẽ cảm thấy lạ lẫm vì ở thị trường Forex giá được thả nổi và không có mức quy định về mức giá cao nhất.
Cụ thể, giá trần trong 1 phiên giao dịch tại sàn HSX tối đa là tăng 7%/phiên giao dịch, sàn HNX tăng tối đa 10%/phiên giao dịch và sàn Upcom tăng tối đa 15%/phiên giao dịch. Có thể hiểu phiên giao dịch là một ngày cho bạn dễ hình dung.
2. Giá sàn là gì?
Trái ngược với giá trần, giá sàn chính là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư có thể tiến hành đặt lệnh để bán hoặc mua cổ phiếu trong chính ngày giao dịch hôm đó. Vì vậy mà cũng giống như giá trần thì nhà đầu tư cũng không thể thực hiện mua hoặc bán thấp hơn so với mức giá sàn mà sàn giao dịch đưa ra. Vì vậy trong quá trình đầu tư bạn cần nắm rõ được mức giá sàn để giao dịch nhanh chóng và thành công.
Về mức giảm tối đa trong cùng một phiên giao dịch cũng giống như mức tăng tối đa ở giá trần. Cụ thể là sàn HSX giảm tối đa 7%, sàn HNX giảm tối đa 10% và sàn Upcom giảm tối đa 15%.
3. Giá tham chiếu là gì?
Giá tham chiếu chính là giá thực hiện của lần khớp lệnh cuối cùng trong ngày giao dịch trước đó. Nếu như ngày trước đó rơi vào Thứ 7, Chủ nhật hoặc lễ tết thì giá tham chiếu là giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất.
Giá tham chiếu rất quan trọng vì nó là cơ sở để nhà đầu tư có thể tính được giá sàn, giá trần của phiên giao dịch ngày hôm đó.
Cách tính giá trần, giá sàn, giá tham chiếu
Ngoài khái niệm về giá trần thi các nhà đầu tư còn phải biết được cách tính giá giá trần, giá sàn, giá tham chiếu. Mỗi loại giá sẽ có cách tính khác nhau. Biết được cách tính nhà đầu tư sẽ hiểu hơn về hoạt động của mỗi loại giá và giúp nhà đầu tư có được những quyết định đặt lệnh hiệu quả.
Công thức tính giá trần là:
Giá trần = Giá tham chiếu x [100% + Biên độ giao động]
Công thức tính giá sàn là:
Giá sàn = Giá tham chiếu x [100% – Biên độ giao động
Quy định về giá tham chiếu:
Giá tham chiếu sẽ phụ thuộc vào từng sàn chứng khoán cụ thể. Theo đó, mỗi sàn sẽ có cách tính khác nhau. Chính vì vậy mà khi lựa chọn sàn giao dịch nào mà bạn sẽ theo dõi giá tham chiếu cụ thể của sàn giao dịch đó.
- Sàn HOSE, HNX: Giá tham chiếu được hiểu chính là mức giá đóng cửa của ngày giao dịch trước đó gần nhất [trừ vào những trường hợp đặc biệt].
- Sàn UPCOM: Giá tham chiếu chính là giá bình quân gia quyền của các giá giao dịch được thực hiện theo phương thức khớp lệnh liên tục trong ngày giao dịch trước đó gần nhất [trừ trường hợp cụ thể].
Tuy nhiên, có một vài trường hợp giá trần / giá sàn của phiên này lại bằng với giá tham chiếu thì khi đó giá trần và giá sàn sẽ được điều chỉnh như sau:
Giá trần điều chỉnh = Giá tham chiếu + 1 đơn vị yết giá
Giá sàn điều chỉnh = Giá tham chiếu – 1 đơn vị yết giá
Quy định về biên độ giao động trong ngày của sàn HSX, HNX, UPCOM
| Cổ phiếu trong ngày | 7% | 10% | 15% |
| Cổ phiếu mới niêm yết trong ngày đầu tiên hoặc được giao dịch trở lại sau khi bị tạm ngừng giao dịch trên 25 ngày | 20% | 30% | 40% |
| Cổ phiếu trong ngày giao dịch không hưởng quyền để trả cổ tức hoặc thưởng bằng cổ phiếu quỹ cho cổ đông hiện hữu | 20% | 30% | 40% |
| Trái phiếu | Tự do | Tự do | Tự do |
Quy định về màu sắc của giá trần, giá sàn, giá tham chiếu trên sàn chứng khoán
Trên mỗi sàn chứng khoán thì yếu tố giá trần, giá tham chiếu và giá sàn sẽ được quy định về màu sắc cụ thể. Theo đó mỗi loại giá thì sàn giao dịch lại lựa chọn một màu sắc riêng để giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt nhất các loại giá.
Ở sàn HSX và sàn HNX thì có quy tắc đặt màu như sau:
- Giá trần: Màu tím
- Giá sàn: Màu xanh dương
- Giá tham chiếu: Màu vàng
- Các loại giá còn lại: Đỏ biểu thị giá giảm và xanh lá cây biểu thị giá tăng.
Tuy nhiên, vẫn có một số công ty chứng khoán lại thể hiện theo cách riêng như độ đậm nhạt của màu sắc hoặc dựa vào các ký hiệu bên cạnh. Như ký hiệu CE [ceiling] là giá trần; FL [floor] là giá sàn. Việc phân biệt được quy định, ký hiệu của các mức giá sẽ giúp nhà đầu tư quan sát được dễ dàng hơn. Từ đó có thể thao tác mua bán nhanh chóng cũng như mang đến hiệu quả tốt nhất.
Bất kỳ nhà đầu tư chứng khoán nào khi thực hiện đầu tư chứng khoán cũng phải theo dõi sự biến động của giá trần, giá sàn, giá tham chiếu. Các mức giá này sẽ giúp nhà đầu tư có được những quyết định đầu tư chuẩn xác và hiệu quả nhất. Ngoài ra bạn cũng cần lưu ý những vấn đề sau để đảm bảo việc theo dõi các mức giá hợp lý nhất:
- Lựa chọn một sàn chứng khoán và theo dõi biến động của các mức giá.
- Dựa vào mức giá cụ thể của từng sàn giao dịch mà bạn nên đưa ra mức giá mua, bán phù hợp nhất.
- Tùy vào từng thời điểm mà bạn có sự theo dõi phù hợp để đặt lệnh mua, bán tránh rủi ro nhất.
Hiện nay, các mức giá luôn được công khai và minh bạch trên mỗi sàn giao dịch. Chính vì vậy mà bạn có thể theo dõi một cách dễ dàng nhất. Càng hiểu về giá trần, giá sàn, giá tham chiếu càng giúp bạn đặt lệnh mua hiệu quả hơn và tránh rủi ro không đáng có.
Mọi thông tin về giá trần, giá sàn, giá tham chiếu bạn đều có thể tham khảo trên nhiều phương tiện thông tin khác nhau. Đặc biệt MoneyHub hiện nay chính là nền tảng kết nối mọi nhu cầu về tài chính giúp các nhà đầu tư có được những hoạch định đúng đắn nhất. Chuyên gia tư vấn tại MoneyHub chắc chắn sẽ giúp nhà đầu tư có được những cách theo dõi giá trần, giá sàn, giá tham chiếu một cách linh hoạt nhất.
Trong các khái niệm về giá, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán chúng ta thường hay nghe về “giá trần”. Vậy giá trần là gì? Cách tính giá trần chứng khoán như thế nào?
Cùng tìm hiểu qua nội dung bài viết!
Giá trần là gì?
Giá trần [tiếng Anh được gọi là Price ceiling] là mức giá tối đa mà nhà nước buộc những người bán phải chấp hành.
Mục đích khi nhà nước thiết lập giá trần là để bảo vệ những người tiêu dùng.
Chính sách giá trần thường được áp dụng trên một số thị trường như thị trường nhà ở, thị trường vốn, thị trường chứng khoán …
Giá trần chứng khoán là gì?
Giá trần chứng khoán là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư nên bán cổ phiếu đang nắm giữ. Đây có thể là mức giá mà nhà đầu tư tự định, để khi giá chứng khoán giảm đến mức này thì sẽ bán.
Việc áp dụng giá trần chứng khoán là một chiếc lược hạn chế mức lỗ tốt nhất.
Trên bảng giá chứng khoán tại các sở giao dịch, các mức giá được quy định bằng màu sắc giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt. Đối với chứng khoán, theo quy định của HOSE và HNX, thì giá này sẽ được niêm yết bằng màu tím.
Trong kinh tế vĩ mô
Trong kinh tế vĩ mô khi giá cân bằng trên thị trường được coi là quá cao, bằng cách đặt ra một mức giá trần thấp hơn, chính phủ hy vọng rằng người tiêu dùng sẽ mua được hàng hóa với giá thấp và điều này được coi là có ý nghĩa xã hội to lớn như những người có thu nhập thấp vẫn có quyền truy cập vào hàng hóa quan trọng.
Chính sách này thường được áp dụng ở một số thị trường như thị trường nhà ở, thị trường vốn, v.v.
Giả sử rằng không có sự can thiệp của chính phủ, thị trường ở trạng thái cân bằng tại điểm E, với giá P * và sản lượng Q *. Nếu P * được coi là quá cao, chính phủ đặt giá trần là P1 trong đó P1 thấp hơn P *. Tại mức giá P1, lượng cung giảm xuống QS1 và lượng cầu tăng lên QD1.
Thị trường không còn ở trạng thái cân bằng. Trên thị trường xảy ra tình trạng khan hàng hoặc thừa cầu vì lượng cầu lớn hơn lượng cung.
Trong thị trường tự do
Trên thị trường tự do, trạng thái dư cầu chỉ là tạm thời vì nó tạo ra áp lực tăng giá. Và điều này làm cho lượng cầu dư thừa dần bị loại bỏ. Khi đó thị trường di chuyển đến điểm cân bằng.
Tuy nhiên ở đây, quy định của chính phủ về giá trần khiến giá không thể tăng vượt quá P1. Điều này khiến thị trường không trở lại trạng thái cân bằng.
Hậu quả của sự thiếu hụt hàng hoá là: Ở mức giá P1 nhiều người tiêu dùng không thể mua được hàng hoá để thoả mãn nhu cầu của mình; xếp hàng xảy ra, làm cho việc mua hàng mất nhiều thời gian hơn; Thị trường ngầm có cơ hội nảy sinh do khan hiếm hàng hóa…
Những hậu quả này có thể gây tổn hại đến lợi ích của người tiêu dùng. Không như kỳ vọng ban đầu của nhà nước.
Cách tính giá trần chứng khoán
Giá trần của chứng khoán được tính dựa trên giá tham chiếu và biên độ dao động của các sở giao dịch. Cách tính cụ thể như sau:
Giá trần = Giá tham chiếu x [1 + Biên độ giao động]
Giá tham chiếu
Được hiểu là giá đóng cửa [giá thực hiện của lần khớp lệnh cuối cùng] của ngày giao dịch trước đó. Mỗi sàn giao dịch sẽ có cách tính giá tham chiếu khác nhau. Cụ thể:
- Sàn giao dịch HOSE [Sở giao dịch Chứng khoán TP HCM]: Giá tham chiếu của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đang giao dịch là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó [trừ các trường hợp đặc biệt].
- Sàn HNX: Giá tham chiếu được xác định bằng giá đóng cửa của ngày giao dịch liền kề trước đó [trừ các trường hợp đặc biệt].
- Sàn UPCOM: Giá tham chiếu là bình quân gia quyền của các giá giao dịch thực hiện theo phương thức khớp lệnh liên tục của ngày giao dịch gần nhất trước đó [trừ các trường hợp đặc biệt].
Biên độ dao động
Đây là một thuật ngữ đại diện cho phần trăm giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm trong một phiên giao dịch. Nói cách khác, giá trần và giá sàn của một phiên giao dịch bằng giá tham chiếu cộng trừ biên độ dao động.
HOSE quy định tỷ lệ ký quỹ là 7% trong khi HNX và UpCom lần lượt là 10% và 15%. Đây là khái niệm dùng để xác định giá tối thiểu trong chứng khoán mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần tiếp theo.
Xem chi tiết biên độ dao động của 3 sàn chứng khoán sau đây:
| Sản phẩm | HOSE | HNX | UPCOM |
| Cổ phiếu, Chứng chỉ quỹ đống, Chứng chỉ quỹ ETF | 7 | 10 | 15 |
| Cổ phiếu mới đăng ký giao dịch trong ngày giao dịch đầu tiên và cổ phiếu không có giao dịch trên 25 phiên giao dịch liên tiếp, trong ngày đầu tiên giao dịch trở lại | 20 | 30 | 40 |
| Trái phiếu | Không quy định | Không quy định | Không quy định |
| Trường hợp trả cổ tức/thưởng bằng cổ phiếu quỹ cho cổ đông hiện hữu trong ngày giao dịch không hưởng quyền | Không quy định | 30 | Không quy định |
Ví dụ cách tính giá trần Chứng khoán
Để hiểu rõ hơn về cách tính giá trần của chứng khoán, bạn có thể theo dõi ví dụ sau:
Cổ phiếu BVH trên sàn HOSE có giá tham chiếu 79,0 [79.000 đồng / cổ phiếu]. Biên độ giao dịch trên sàn HOSE là 7%. Áp dụng công thức, bạn sẽ tính được giá trần là: 79,0 * [1 + 7%] = 84,53 [84,530 đồng / cổ phiếu].
Nhà đầu tư có thể giao dịch lớn hơn mức giá 84,530 đồng/cổ phiếu.
Lưu ý: Đối với bảng giá chứng khoán sàn HOSE, giá trần của chứng khoán sẽ có một số điều chỉnh đối với những trường hợp đặc biệt như sau:
Trường hợp cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đóng, chứng chỉ quỹ ETF có giá trần khi điều chỉnh biên độ dao động + 7% mà giá trần vẫn bằng giá tham chiếu thì được điều chỉnh:
Giá trần điều chỉnh = Giá tham chiếu dự kiến + một đơn vị báo giá
Trường hợp giá trần của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đóng, chứng chỉ quỹ ETF sau khi điều chỉnh theo cách trên bằng 0 [0] thì điều chỉnh như sau:
Giá trần điều chỉnh = Giá tham chiếu + một đơn giá niêm yết.
Quy định về giá trần trong chứng khoán
Trên bảng giá chứng khoán tại các sở giao dịch, các mức giá được quy định bằng màu sắc giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt. Đối với chứng khoán giá trần, theo quy định của HOSE và HNX, giá trần sẽ được niêm yết bằng màu tím.
Ngoài ra, tại một số công ty chứng khoán, nhà đầu tư có thể đọc giá trần bằng cách nhìn vào ký hiệu. Theo đó, giá trần sẽ được thêm ký hiệu CE [celling], giá sàn sẽ được thêm ký hiệu FL [sàn] bên cạnh.
Đặc biệt trong chứng khoán, giá trần được áp dụng quy tắc làm tròn để giải quyết vấn đề khi giá tham chiếu nhân với biên độ dao động sẽ ra số lẻ. Với những quy định như thế này sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt cũng như tìm hiểu sâu hơn về chứng khoán đó.
So sánh giá trần, giá sàn và giá tham chiếu
Giá sàn là gì?
Giá sàn chứng khoán là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán chứng khoán trong ngày giao dịch.
Công thức tính:
Giá sàn = Giá tham chiếu x [100% – Biên độ dao động]
Ví dụ: Trên sàn HNX mã chứng khoán A có giá tham chiếu là 23.0 [23.000đ/cổ phiếu].
Giá trần = 23.0 + [10% * 23.0] = 25.3 Giá sàn = 23.0 – [10% * 23.0] = 20.7
Như vậy chúng ta chỉ được đặt lệnh giao dịch trong khoảng giá từ 20.700 – 25.300 đồng/cổ phiếu.