Lỡ uống thuốc quá liều phải làm sao

Trẻ nhỏ uống nhầm thuốc, uống thuốc quá liều,… có thể gây ngộ độc thuốc, điều này ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bé. Nghiêm trọng hơn là ngộ độc thuốc ở trẻ em nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời có thể dẫ đến tử vong.

1. Nguyên nhân gây ngộ độc thuốc ở trẻ em – phụ huynh cần nâng cao cảnh giác

Trẻ nhỏ vốn tính ưa khám phá, tò mò, dễ khiến bé lầm tưởng đó là thức ăn hay “kẹo” nên con vô tình ăn phải dễ dẫn đến ngộ độc. (ảnh minh họa)

Theo thống kê của ngành Y tế Việt Nam mỗi năm có khoảng 30% số bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu là do ngộ độc cấp và con số tử vong chiếm tới 12% trong tổng số 30% bệnh nhân đến cấp cứu. Trong đó có không ít bệnh nhân là trẻ em cấp cứu trong tình trạng bị ngộ độc thuốc.

Theo khảo sát nguyên nhân gây ngộ độc thuốc ở trẻ em có thể kể đến như:

– Phụ huynh tự ý mua thuốc về nhà điều trị cho con mà chưa có chỉ định từ bác sĩ. Vì mẹ không rõ bệnh lý, tình hình sức khỏe hiện tại của bé có phản ứng với một trong số các thành phần nào của thuốc hay không, không rõ liều dùng an toàn cho con nên khi cho bé uống dễ khiến trẻ bị ngộ độc thuốc.

– Một số phụ huynh do tâm lý “nóng vội” muốn trẻ mau hết bệnh nên tự ý tăng liều thuốc cho con điều này cũng dễ dẫn đến ngộ độc thuốc ở trẻ. Ngoài ra, còn có không ít bậc phụ huynh vì quá bận rộn nên sử dụng toa thuốc cũ cho trẻ uống cũng vô tình khiến trẻ bị ngộ độc thuốc.

– Trẻ nhỏ bị ngộ độc thuốc do sự bất cẩn của người lớn khi để thuốc trong các hộp đựng bánh/kẹo hoặc đồ chơi, vật dụng sinh hoạt hàng ngày của trẻ, trẻ nhỏ vốn tính ưa khám phá, tò mò, dễ khiến bé lầm tưởng đó là thức ăn hay “kẹo” nên con vô tình ăn phải dễ dẫn đến ngộ độc.

– Một số trường hợp phụ huynh do thấy con biếng ăn, người gầy (ốm) nên khi nghe một số người mách bảo có những loại thuốc giúp trẻ “ham ăn, chóng lớn” nên tìm mua bằng được cho con uống mà chưa biết thuốc này có nguồn gốc ra sao, liệu con mình sử dụng có phù hợp hay không. Đã có rất nhiều trường hợp trẻ bị ngộ độc thuốc do ba mẹ cho trẻ uống những loại thuốc không rõ nguồn gốc, không rõ thành phần, điều này rất nguy hiểm cho sức khỏe của con.

– Ngoài ra, còn có một nguyên nhân mà ít phụ huynh nghĩ đến nhưng trường hợp này lại xảy ra khá nhiều đó là do tâm lý. Ở lứa tuổi 10-17 tâm sinh lý của trẻ có nhiều thay đổi, trẻ rất nhạy cảm với những xung đột trong cuộc sống, ví dụ như khi bị cha mẹ hoặc thầy cô la rầy, chỉ trích hay chê bai vì trẻ học hành kém, cha mẹ thường xuyên cãi vã, to tiếng, ly hôn,.. khiến trẻ dễ bị tổn thương. Rất nhiều trường hợp trẻ nhỏ khi rơi vào trạng thái này đã sử dụng thuốc để tự tử, nguyên nhân là do ngộ độc thuốc do uống quá nhiều hoặc uống thuốc độc, nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời, bé có thể tử vong. Do đó, phụ huynh cần lưu ý vấn đề tâm lý ở trẻ nhất là trong độ tuổi mới lớn này.

2. Dấu hiệu nhận biết ngộ độc thuốc ở trẻ em

Biểu hiện ngộ độc thuốc ở trẻ em. (ảnh minh họa)

Điều đầu tiên là cha mẹ không nên quá hốt hoảng, cần bình tĩnh xem xung quanh bé có phát hiện thấy những vỉ thuốc dở dang hay những bao đựng thuốc bột bị xé hoặc chai đựng thuốc bị vứt tung tóe hay không. Và khi cho bé nhập viện phụ huynh nên mang theo vỉ thuốc, gói thuốc hay chai thuốc dở này để bác sĩ dễ xử trí cho con.

Trẻ bị ngộ độc thuốc thường có những biểu hiện sau đây:

– Biểu hiện ở đường tiêu hóa: thường xuất hiện sớm nhất, vì thuốc gây ngộ độc sau khi trẻ uống sẽ tác động trực tiếp tại đây khiến trẻ kêu đau bụng nhiều, trẻ buồn nôn, nôn ói nhiều, một số trẻ bị tiêu chảy.

– Biểu hiện ở đường hô hấp: trẻ đột ngột ho sặc sụa nhất là trẻ nhỏ vì tâm lý hoảng sợ, nặng hơn trẻ có biểu hiện thở nhanh, tím môi, thậm chí khó thở.

– Biểu hiện ở hệ thần kinh: với nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau như trẻ bị hôn mê hoặc co giật toàn thân, run tay chân, run giật cơ (ở mặt, ngực, đùi, cánh tay), yếu cơ sau đó là liệt cơ. Nặng hơn có thể gây liệt hô hấp, rối loạn nhịp tim.

– Biểu hiện tăng tiết: trẻ bị tăng tiết đàm nhớt ở cổ họng hay đường hô hấp, dịch tiêu hóa tăng bất thường, tay chân lạnh vì vã mồ hôi, chảy nước miếng nhiều.

3. Sơ cứu ban đầu với trẻ bị ngộ độc thuốc

Điều quan trọng đối với các bậc phụ huynh khi đứng trước tình huống trẻ bị ngộ độc thuốc là phải “thật bình tĩnh thực hiện biện pháp sơ cứu ban đầu đúng cách” sau đây để bảo vệ trẻ trước những tác hại gây ra do tình trạng ngộ độc thuốc.

Sơ cứu ban đầu khi trẻ bị ngộ độc thuốc rất quan trọng có thể giúp bé thoát khỏi nguy hiểm. (ảnh minh họa)

Nguyên tắc xử trí sơ cứu ban đầu như sau:

– Cách tốt nhất là cha mẹ cần xác định xem trẻ đã uống nhầm loại thuốc gì? Với liều lượng bao nhiêu? Cần mang theo mẫu thuốc hoặc chai/lọ đựng thuốc mà trẻ đã uống báo cho bác sĩ biết, sẽ giúp trẻ được điều trị tích cực bằng những biện pháp giải độc thích hợp nhất, giúp trẻ vượt qua cơn nguy hiểm nhanh chóng.

– Khi biết trẻ bị ngộ độc thuốc, phụ huynh hãy giữ trẻ ở tư thế ngồi hoặc đứng, tuyệt đối không đặt trẻ ở tư thế nằm để các chất trong dạ dày khi trẻ đang bị nôn ói nhiều không trào lên thực quản, rồi vào khí phế quản, vào phổi sẽ gây nguy hiểm cho trẻ.

– Nếu thấy trẻ tỉnh táo, chưa bị nôn trớ, quan sát trẻ thấy còn phản ứng tốt, cha mẹ hãy giúp trẻ nôn/ói để loại bớt chất độc hại ra ngoài cơ thể, cha mẹ có thể dùng ngón tay của mình (tốt nhất nên quấn thêm miếng gạc mềm, sạch) kích thích nhẹ nhàng vào vùng sàn họng trẻ (chỗ lưỡi gà) giúp trẻ có thể nôn/ói bớt loại thuốc đã uống, chú ý động tác kích thích gây nôn cần nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương vùng họng của trẻ.

– Tuyệt đối không được gây nôn trong trường hợp trẻ đã bị hôn mê, trẻ đang lên cơn co giật, đặc biệt là những trường hợp nghi ngờ trẻ vừa bị ngộ độc thuốc vừa uống nhầm hóa chất bay hơi, dung dịch tẩy rửa gây ăn mòn mạnh như axít, bazơ hoặc xăng dầu, người lớn tuyệt đối không được gây nôn cho trẻ. Nếu trẻ than đau rát vùng họng phụ huynh có thể cho trẻ uống vài ngụm nước lọc sạch hoặc nước sôi nguội để làm dịu cơn đau, chú ý cho trẻ uống thật từ từ để tránh tình trạng trẻ bị nuốt sặc.

– Sau khi sơ cứu ban đầu, người nhà cần nhanh chóng đưa trẻ tới ngay bệnh viện gần nhất để được các bác sĩ tiếp tục cấp cứu, giải độc cho trẻ.

4. Phòng ngừa tình trạng ngộ độc thuốc ở trẻ như thế nào?

Việc trang bị tủ thuốc gia đình là việc làm rất cần thiết giúp phòng ngừa tình trạng ngộ độc thuốc ở trẻ em và giúp mẹ có biện pháp xử trí khi cần thiết. (ảnh minh họa)

Nguyên tắc phòng còn hơn chống. Để đảm bảo an toàn cho trẻ trước nguy cơ ngộ độc thuốc có thể gây ngại đến tính mạng của trẻ, phụ huynh cần chú ý những nguyên tắc phòng ngừa sau đây:

– Không tự ý mua thuốc cho trẻ uống khi chưa được bác sĩ khám và kê đơn. Cần cho trẻ uống thuốc đúng và đủ liều theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý giảm hoặc tăng liều thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ.

– Để thuốc ngoài tầm thấy, tầm với của trẻ, tốt nhất là nên cất giữ tất cả các loại thuốc điều trị của gia đình trong tủ có khóa an toàn.

– Không nên uống thuốc trước mặt trẻ, trẻ sẽ để ý và bắt chước lấy thuốc uống một cách vô tình.

– Không để thuốc trong các chai nước uống (các loại thuốc nước), hộp kẹo, hộp đựng thức ăn đề phòng trẻ nhầm tưởng là nước ngọt hoặc bánh/kẹo sẽ lấy uống.

– Không lấy các loại thuốc viên có màu xanh, màu đỏ cho trẻ chơi để dỗ trẻ ăn.

– Với các bà mẹ đang cho con bú, khi dùng thuốc phải có sự tư vấn kỹ lưỡng của bác sĩ điều trị, vì có một số loại thuốc có thể truyền qua sữa mẹ gây ngộ độc cho trẻ khi bú sữa mẹ.

– Không cho trẻ uống những loại thuốc không rõ loại, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, đặc biệt là các loại thuốc Đông y bán dạo với lời quảng bá thật hấp dẫn.