Góp ý về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992:
Quy định quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do trong Hiến pháp là hợp với lòng dân
[NTO] Qua nghiên cứu toàn văn Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, xin đóng góp ý kiến về nội dung ghi trong Điều 21, đây là một trong 11 điều bổ sung hoàn toàn mới so với Hiến pháp 1992. Điều 21 trong Dự thảo ghi: Mọi người có quyền sống.
Tôi hoàn toàn đồng tình với việc bổ sung mới điều này, thể hiện quan điểm tôn trọng đầy đủ quyền con người trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Bảo đảm cho mọi người có quyền được sống, được mưu cầu hạnh phúc. Tuy nhiên, nếu chỉ ghi ngắn gọn như trong Dự thảo, thì chưa thể hiện rõ quyền sống như thế nào?. Trong thực tế, sống hạnh phúc, sung sướng hay sống bần hàn, khó khăn đều là sống?. Vì thế, để nội dung nêu ra trong văn bản Hiến pháp phải rõ nghĩa, chỉ hiểu theo một nghĩa duy nhất. Tôi xin có ý kiến có thể sửa đổi Điều 21 như sau: Mọi người có quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do. Đây cũng chính là Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là ham muốn tột bậc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:
Hỡi đồng bào cả nước.
Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.
Lời bất hủ ấy trong bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do. [Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, trang 1, NXB CTQG-2002]. Như vậy, quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do đã được Bác Hồ trịnh trọng tuyên bố với toàn thế giới, với quốc dân đồng bào ngay trong ngày đầu tiên lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Vậy thì, việc chúng ta đưa vào trong Điều 21 của Hiến pháp là hoàn toàn phù hợp với mong muốn của nhân dân.
Đầu năm 1946, khi đã là Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà, Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta trả lời các nhà báo: ...Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. [1 toàn tập, tập 4 trang 161, NXB CTQG-2002]. Câu trả lời của Bác toát lên một ham muốn tột bậc của Bác là làm sao cho đất nước ta được độc lập, dân ta được hưởng tự do, đồng bào ta ai ai cũng được hưởng hạnh phúc. Đây cũng là tâm nguyện lớn lao của Bác gửi lại toàn Đảng, toàn dân ta. Cho nên, Điều 21 quy định rõ về quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do là đúng với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thể hiện rõ bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Được sống trong độc lập, trong tự do, trong hạnh phúc là điều mà ai ai cũng mong muốn, là điều mà bao thế hệ cha anh đã không tiếc máu xương để giữ gìn cho dân tộc.
Phạm Văn Lâm
Đại biểu HĐND tỉnh khóa IX