Câu hỏi: So sánh quy trình sản xuất giống ở cây trồng tự thụ phấn và thụ phấn chéo?
Lời giải:
Giống nhau : Đều có những giai đoạn sản xuất hạt siêu nguyên chủng, hạt nguyên chủng và hạt xác nhận.
Khác nhau : * Cây tự thụ phấn : – Vật liệu khởi đầu là hạt tác giả, hạt nhập nội, hoặc hạt bị thoái hoá – Không đòi hỏi yêu cầu cách ly cao * Cây thụ phấn chéo : – Vật liệu khởi đầu là hạt SNC: hạt tác giả
– Yêu cầu cách ly nghiêm ngặt
CÙNG TOP LỜI GIẢI ÔN LẠI KIẾN THỨC LIÊN QUAN ĐẾN CÂU HỎI NHÉ!!!
1. Hệ thống sản xuất giống cây trồng
Hệ thống sản xuất giống gồm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn một: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng [SNC]:
+ Hạt giống SNC là hạt giống có chất lượng và độ thuần khiết rất cao
+ Tiến hành tại các xí nghiệp, các trung tâm sản xuất giống chuyên trách
- Giai đoạn hai: Sản xuất hạt giống nguyên chủng [NC] từ siêu nguyên chủng [SNC]:
+ Hạt giống NC là hạt giống chất lượng cao được nhân ra từ hạt giống SNC
+ Tiến hành tại các công ty hoặc các trung tâm giống cây trồng
- Giai đoạn ba: Sản xuất hạt giống xác nhận [XN]:
+ Hạt giống XN được nhân ra từ hạt giống nguyên chủng để cung cấp cho nông dân sản xuất đại trà
+ Tiến hành tại các cơ sở nhân giống liên kết giữa các công ti, trung tâm và cơ sở sản xuất
2. Sản xuất giống ở cây trồng tự thụ phấn
Năm thứ nhất: Gieo hạt tác giả [hạt SNC], chọn cây ưu tú
Năm thứ hai: Hạt của cây ưu tú gieo thành từng dòng. Chọn các dòng đúng giống, thu hoạch hỗn hợp hạt. Những hạt đó là hạt siêu nguyên chủng
Năm thứ ba: Nhân giống nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng
Năm thứ tư: Sản xuất hạt giống xác nhận từ giống nguyên chủng
3. Sản xuất giống theo sơ đồ phục tráng ở cây trồng tự thụ phấn
Các giống nhập nội, các giống bị thoái hóa [không còn giống siêu nguyên chủng] sản xuất hạt giống theo sơ đồ phục tráng.
Năm thứ nhất: Gieo hạt của vật liệu khởi đầu [cần phục tráng] chọn cây ưu tú
Năm thứ hai: Đánh giá dòng lần 1. Gieo hạt cây ưu tú thành dòng, chọn hạt của 4 đến 5 dòng tốt nhất để gieo ở năm thứ ba
Năm thứ ba: Đánh giá dòng lần 2. Hạt của dòng tốt nhất chia làm hai để nhân sơ bộ và so sánh giống. Hạt thu được là hạt siêu nguyên chủng đã phục tráng
Năm thứ tư: Nhân hạt giống nguyên chủng từ hạt siêu nguyên chủng
Năm thứ năm: Sản xuất hạt giống xác nhận từ hạt giống nguyên chủng
4.Sản xuất giống ở cây trồng thụ phấn chéo
- Vụ thứ nhất: Lựa chọn ruộng sản xuất giống ở khu cách li và thành 500 ô. Gieo hạt của ít nhất 3000 cây của giống SNC vào các ô. Mỗi ô chọn một cây đúng giống, thu lấy hạt và gieo thành một hàng ở vụ tiếp theo trong khu cách li
- Vụ thứ hai: Đánh giá thế hệ chọn - Loại bỏ tất cả các hàng không đạt yêu cầu và những cây xấu trên hàng cây đạt yêu cầu trước khi tung phấn. Thu hạt của cây còn lại, trộn lẫn với nhau, ta có lô hạt SNC
- Vụ thứ ba: Nhân hạt giống SNC ở khu cách li. Loại bỏ các cây không đạt yêu cầu trước khi tung phấn. Thu hạt của các cây còn lại, ta được lô hạt NC
- Vụ thứ tư: Nhân hạt giống NC ở khu cách li. Loại bỏ cây xấu trước khi tung phấn. Hạt của các cây còn lại là hạt XN
Sản xuất giống ở cây trồng nhân giống vô tính
Quy trình sản xuất giống cây trồng nhân giống vô tính được thực hiện qua 3 giai đoạn:
- Chọn lọc duy trì thế hệ vô tính đạt tiêu chuẩn cấp SNC
- Tổ chức sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống cấp NC từ giống SNC
- Sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống đạt tiêu chuẩn thương phẩm từ giống NC
5. Sản xuất giống cây rừng
- Cây rừng có đời sống dài ngày. Từ lúc gieo trồng đến khi thu hoạch hạt thường phải mất từ 10 đến 15 năm, nhanh nhất cũng phải mất từ 5 đến 7 năm. Vì vậy, công tác sản xuất giống cây rừng có nhiều khó khăn và phức tạp
- Quy trình sản xuất giống cây rừng có thể tóm tắt như sau:
+ Chọn những cây trội, khảo nghiệm và chọn lấy các cây đạt tiêu chuẩn để xây dựng rừng giống hoặc vườn giống
+ Lấy hạt giống từ rừng giống hoặc vườn giống sản xuất cây con để cung cấp cho sản xuất. Giống cây rừng có thể nhân ra bằng hạt hoặc bằng công nghệ nuôi cấy mô và giâm hom
Hệ thống sản xuất giống gồm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn một: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng [SNC]:
+ Hạt giống SNC là hạt giống có chất lượng và độ thuần khiết rất cao
+ Tiến hành tại các xí nghiệp, các trung tâm sản xuất giống chuyên trách
- Giai đoạn hai: Sản xuất hạt giống nguyên chủng [NC] từ siêu nguyên chủng [SNC]:
+ Hạt giống NC là hạt giống chất lượng cao được nhân ra từ hạt giống SNC
+ Tiến hành tại các công ty hoặc các trung tâm giống cây trồng
- Giai đoạn ba: Sản xuất hạt giống xác nhận [XN]:
+ Hạt giống XN được nhân ra từ hạt giống nguyên chủng để cung cấp cho nông dân sản xuất đại trà
+ Tiến hành tại các cơ sở nhân giống liên kết giữa các công ti, trung tâm và cơ sở sản xuất
2.Sản xuất giống ở cây trồng tự thụ phấn
Năm thứ nhất: Gieo hạt tác giả [hạt SNC], chọn cây ưu tú
Năm thứ hai: Hạt của cây ưu tú gieo thành từng dòng. Chọn các dòng đúng giống, thu hoạch hỗn hợp hạt. Những hạt đó là hạt siêu nguyên chủng
Năm thứ ba: Nhân giống nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng
Năm thứ tư: Sản xuất hạt giống xác nhận từ giống nguyên chủng
Biểu đồ so sánh thụ phấn chéo và tự thụ phấn Thụ phấn chéoTự thụ phấnĐịnh nghĩaThay trongchuyển khoảnSự khác biệt thực vậtCác kết quảSố hạt phấn hoaLoại sinh sảnXảy ra trong…| Thụ phấn chéo là sự chuyển các hạt phấn hoa từ bao phấn của hoa sang nhụy của một bông hoa của một loại cây khác cùng loài. | Tự thụ phấn là sự chuyển hạt phấn từ bao phấn sang nhụy của cùng một loài hoa |
| Côn trùng: Táo, nho, mận, lê, mâm xôi, mâm xôi, dâu tây, đậu á, bí ngô, hoa thủy tiên, hoa tulip, hoa oải hương Gió: cỏ, catkins, bồ công anh, cây phong và râu dê. | Một số cây họ đậu, ví dụ đậu phộng. Hoa lan, đậu Hà Lan và hoa hướng dương, lúa mì, lúa mạch, yến mạch, gạo, cà chua, khoai tây, quả mơ và đào. |
| Gió, côn trùng, nước, động vật, v.v. | Phấn hoa trực tiếp lên nhụy. |
| Cánh hoa rực rỡ, nector và mùi hương, nhị hoa và nhụy hoa dài. | Hoa nhỏ hơn. |
| Đa dạng hơn về loài. Nó cho phép sự đa dạng trong loài, vì thông tin di truyền của các loài thực vật khác nhau được kết hợp. Tuy nhiên, nó dựa vào sự tồn tại của các loài thụ phấn sẽ di chuyển từ cây này sang cây khác. | Con cháu đồng nhất hơn. Cho phép cây trồng ít kháng bệnh nói chung. Tuy nhiên, nó không cần tiêu tốn năng lượng vào việc thu hút các loài thụ phấn và có thể lan rộng ra ngoài các khu vực có thể tìm thấy các loài thụ phấn thích hợp. |
| số lượng lớn | số nhỏ |
| Allogamy | Autogamy, Geitonogamy |
| Hoa hoàn hảo hoặc không hoàn hảo | Hoa hoàn hảo |
Tự thụ phấn là một trong hai loại thụ phấn trong đó hạt phấn chuyển từ bao phấn sang nhụy của cùng một loài hoa hoặc từ bao phấn của một bông hoa sang nhụy của một loài hoa khác của cùng một cây. Do đó, tự thụ phấn xảy ra giữa hai cấu trúc của cùng một bông hoa hoặc cùng một cây. Cây hàng năm như lúa mạch, đậu Hà Lan, đậu tằm và đậu phộng cho thấy tự thụ phấn.
Hơn nữa, hoa cho thấy tự thụ phấn sở hữu sự thích nghi khác nhau để tăng sự tự thụ phấn cũng như để giảm sự tự thụ phấn. Những thích nghi này tăng cường tự thụ phấn và ngăn chặn cơ hội thụ phấn chéo. Một số điều chỉnh bao gồm mang hoa kín, xảy ra thụ phấn trước khi hoa mở, sự hiện diện của bao phấn trên đỉnh của hoa, v.v..
Hình 01: Tự thụ phấn
Một trong những lợi thế của tự thụ phấn là nó không cần thụ phấn, không giống như thụ phấn chéo. Nhưng, tự thụ phấn không được ưa chuộng vì nó không làm tăng sự đa dạng di truyền giữa các loài thực vật. Do đó, tự thụ phấn không phải là một quá trình quan trọng tiến hóa.
Thụ phấn chéo là gì?
Thụ phấn chéo là loại thụ phấn phong phú nhất trong thực vật hạt kín vì nó làm tăng sự đa dạng di truyền giữa các loài thực vật. Đó là quá trình chuyển phấn hoa từ bao phấn sang nhụy của một bông hoa của một loại cây khác cùng loài. Do đó, sự thụ phấn chéo xảy ra giữa hai cây cùng loài. Quan trọng nhất, thụ phấn chéo diễn ra với sự giúp đỡ của một người thụ phấn. Côn trùng là loài thụ phấn phổ biến.
Hình 02: Thụ phấn chéo
Ngoài ra, thụ phấn chéo dẫn đến thụ tinh chéo. Đổi lại, thụ tinh chéo cho phép dòng gen trong một loài tạo ra các tổ hợp di truyền mới trong khi tăng sự đa dạng di truyền. Do đó, thụ phấn chéo là một hành động quan trọng tiến hóa.
Thích ứng cho thụ phấn chéo
Hoa thụ phấn chéo cho thấy sự thích nghi khác nhau. Thông thường, chúng sở hữu màu sắc đẹp và mùi để thu hút côn trùng. Một số thực vật cho thấy các loại thích nghi đặc biệt cho thụ phấn chéo. Một sự thích nghi là tính đơn tính, đó là sự hiện diện của các loài thực vật nam và nữ khác nhau. Dichogamy là một sự thích nghi khác. Đó là, sự trưởng thành của gynoecium và androecium của cùng một loài hoa diễn ra ở hai thời điểm khác nhau. Sự biến hình là một sự thích nghi khác. Ở đây, một số loài hoa sở hữu kiểu dáng ngắn và nhị hoa ở miệng ống tràng hoa. Những bông hoa khác có kiểu dài và bao phấn gắn vào ống tràng hoa bên dưới miệng.
Hoa thụ phấn gió cũng cho thấy một số thích nghi để tăng cường thụ phấn chéo. Những bông hoa nhỏ, không màu, không có mùi thơm và không có mật hoa. Kỳ thị là lớn và lông. Nó thường được nâng lên trên các phần khác. Hạt phấn hoa nhỏ, nhẹ và được sản xuất với số lượng lớn. Chúng khô với extine mịn. Những bông hoa thật đơn giản. Chúng được sinh ra trên thân cây dài để chúng được nâng lên trên các bộ phận khác của cây. Các bao phấn rất linh hoạt. Hoa thụ phấn côn trùng cũng cho thấy một số thích nghi để tăng cường thụ phấn chéo. Chúng là những bông hoa lớn, màu sắc rực rỡ, có mùi thơm với mật hoa. Sự kỳ thị là nhỏ và dính trong khi bao phấn không linh hoạt. Các hạt phấn hoa lớn và nặng với một phần bên ngoài thô. Những bông hoa cho thấy một cấu trúc phức tạp.