Trên thị trường hiện nay tồn tại rất nhiều loại hàng hoá. Tuy nhiên, hàng hoá sức lao động là loại hàng hóa đặc biệt, là chìa khoá để giải quyết mọi mâu thuẫn chung của chủ nghĩa tư bản. Vậy tại sao nói hàng hóa sức lao động là hàng hoá đặc biệt? Các thuộc tính và giá trị của hàng hoá sức lao động ra sao? Đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây nhé!
Khái niệm hàng hoá sức lao động
Sức lao động là gì?
Hiểu một cách đơn giản nhất, sức lao động là toàn bộ công sức, trí lực của người lao động để tạo ra một giá trị nhất định. C.Mác đã viết: “Sức lao động hay năng lực lao động là toàn bộ những năng lực thể chất và tinh thần tồn tại trong cơ thể, trong một con người đang sống, và được người đó đem ra vận dụng mỗi khi sản xuất ra một giá trị sử dụng nào đó”.
Như vậy, có thể thấy sức lao động của con người bao gồm cả thể lực và trí lực kết hợp với nhau trong quá trình sản xuất.
Điều kiện khiến sức lao động trở thành một loại hàng hóa
Không phải tự nhiên mà sức lao động được gọi là một loại hàng hóa đặc biệt. Để trở thành hàng hoá, sức lao động bắt buộc phải đạt điều kiện cụ thể sau:
- Thứ nhất, người lao động phải tự do về thân thể. Tự do ở đây có nghĩa là không phải phụ thuộc vào bất kỳ ai, người lao động có thể chi phối, sử dụng sức lao động của mình. Người lao động sẽ trao đổi, bán sức lao động của mình như một loại hàng hoá thông thường.
- Thứ hai, người lao động không có các tư liệu sản xuất cần thiết để tự kết hợp với sức lao động của mình tạo ra hàng hóa để bán. Vì vậy họ phải bán sức lao động của mình để duy trì và phát triển cuộc sống.
Hai điều kiện trên buộc phải tồn tại đồng thời sức lao động mới trở thành hàng hoá. Nếu không có một trong hai điều kiện bắt buộc kia, sức lao động chỉ là sức lao động mà thôi.Tuy nhiên hàng hóa sức lao động bước đến sự phát triển vượt bậc khi chủ nghĩa tư bản đang ở thời kỳ đỉnh cao. Đó là nền tảng quan trọng để đánh dấu sự vượt bậc của văn minh nhân loại.
Tham khảo bài viết:
Tại sao nói hàng hóa sức lao động là hàng hoá đặc biệt?
Giống như bất kỳ loại hàng hoá nào trên thị trường, hàng hoá sức lao động cũng có hai thuộc tính là giá trị và giá trị sử dụng. Ở mỗi thuộc tính này, hàng hoá sức lao động đều tồn tại những yếu tố khác biệt, quyết định hàng hoá sức lao động trở thành loại hàng hoá đặc biệt.
Thuộc tính giá trị của hàng hoá sức lao động
- Giá trị hàng hoá sức lao động của do thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất sức lao động quyết định. Như đã biết, sức lao động chỉ tồn tại như một năng lực trong con người sống. Điều kiện để tái sản xuất sức lao động là bản thân người lao động phải được đáp ứng trong việc tiêu dùng, sử dụng một lượng tư liệu sinh hoạt nhất định. Bên cạnh đó, người lao động buộc phải được thỏa mãn về những nhu cầu cơ bản nhất định của gia đình và con cái của họ.
- Do đó, yếu tố quyết định giá trị của hàng hoá sức lao động là thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất sẽ được quy đổi ra thành thời gian lao động xã hội cần thiết để tạo ra các tư liệu để thoả mãn cho nhu cầu cơ bản tất yếu của người lao động và gia đình anh ta. Như vậy, chỉ khi được đáp ứng đầy đủ các nhu cầu kia thì sức lao động mới được sản xuất và tái sản xuất một cách liên tục và có hiệu quả.
- Ngoài ra, hàng hoá sức lao động là loại hàng hoá đặc biệt vì bản thân nó khác với bất kỳ loại hàng hoá nào khác. Bên cạnh các yếu tố về vật chất, hàng hoá sức lao động còn bao hàm cả văn hoá và lịch sử. Để tồn tại và phát triển, việc đáp ứng đầy đủ yếu tố vật chất là chưa đủ, con người cần phải được thoải mái về tinh thần, cần được đáp ứng cả về văn hoá. Tuỳ thuộc và điều kiện của mỗi thời kỳ lịch sử, mỗi quốc gia nhất định, các nhu cầu này sẽ được thỏa mãn một cách khác nhau.
Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động
- Có thể thấy, với bất kỳ một loại hàng hoá nào, giá trị của nó đều được biểu hiện trong quá trình lao động của người công nhân. Tuy nhiên, hàng hoá sức lao động lại có một điểm đặc biệt mà không một loại hàng hoá thông thường nào có được.
- Với hàng hoá sức lao động, giá trị của hàng hoá sức lao động được biểu hiện trong quá trình sử dụng là giá trị của nó không những được bảo tồn mà đồng thời tạo ra một giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân hàng hóa sức lao động. Trong khi đó, giá trị sử dụng của hàng hoá thông thường sẽ mất đi sau quá trình tiêu dùng, sử dụng.
- Giá trị sử dụng mà hàng hoá sức lao động mang lại luôn là khát khao của bất kỳ một nhà tư bản nào. Họ đã xác định được cái giá trị mới tạo ra kia chính là giá trị thặng dư do người lao động tạo ra, nó lớn hơn giá trị sức lao động và việc nhà tư bản sử dụng lao động. Phần mới tạo ra đó sẽ bị tư bản chiếm đoạt.
- Do đó, có thể thấy, điểm đặc biệt của hàng hoá sức lao động là giá trị sử dụng chính là nguồn gốc để tạo ra giá trị, vì những giá trị mới mà nó tại ra đều lớn hơn giá trị của bản thân nó. Như vây, hàng hoá sức lao động sẽ tạo ra giá trị thặng dư khi được đem vào sử dụng và chỉ có hàng hoá sức lao động mới có thể tạo ra giá trị thặng dư.
Như vậy, bài viết đã giúp bạn tìm ra đáp án cho vấn đề “Tại sao nói hàng hóa sức lao động là hàng hoá đặc biệt?”. Bản thân hàng hoá sức lao động có những điểm tương đồng với các loại hàng hoá thông thường song nó tồn tại những điểm đặc biệt mà bất cứ một nhà tư bản nào cũng mong muốn có được. Hy vọng bài viết đã lý giải và cung cấp cho bạn kiến thức nền quan trọng, cần thiết nhất.
Sức lao động là một khái niệm trọng yếu trong kinh tế chính trị Mác-xít. Vậy hàng hóa sức lao động là gì? Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động có tính chất đặc biệt gì?
Mục lục
1. Khái niệm sức lao động và hàng hóa sức lao động là gì?2. Hàng hoá sức lao động là hàng hoá đặc biệt1. Khái niệm sức lao động và hàng hóa sức lao động là gì?
1.1 Khái niệm sức lao động
Sức lao động là toàn bộ thể lực và trí lực tồn tại trong cơ thể con người, nó được vận dụng vào quá trình lao động sản xuất. Theo Wikipedia, sức lao động là một khái niệm trọng yếu trong kinh tế chính trị Mác-xít. Mác định nghĩa sức lao động là toàn bộ những năng lực thể chất, trí tuệ và tinh thần tồn tại trong một cơ thể, trong một con người đang sống, và được người đó đem ra vận dụng mỗi khi sản xuất ra một giá trị thặng dư nào đó. Sức lao động là khả năng lao động của con người, là điều kiện tiên quyết của mọi quá trình sản xuất và là lực lượng sản xuất sáng tạo chủ yếu của xã hội. Nhưng sức lao động mới chỉ là khả năng lao động, còn lao động là sự tiêu dùng sức lao động trong hiện thực.
Bạn đang xem: Vì sao hàng hóa sức lao động là chìa khóa để giải quyết mâu thuẫn công thức chung của tư bản
1.2 Hàng hóa sức lao động là gì? Những điều kiện biến sức lao động thành hàng hoá
Trong bất kỳ xã hội nào, sức lao động cũng đều là yếu tố hàng đầu của quá trình lao động sản xuất. Nhưng không phải bao giờ sức lao động cũng là hàng hoá. Sức lao động chỉ biến thành hàng hoá khi có hai điều kiện sau:
- Một là người lao động phải được tự do về thân thể, do đó có khả năng chi phối sức lao động của mình. Sức lao động chỉ xuất hiện trên thị trường với tư cách là hàng hoá, nếu nó do bản con người có sức lao động đưa ra bán. Muốn vậy, người có sức lao động phải có quyền sở hữu năng lực của mình. Việc biến sức lao động thành hàng hoá đòi hỏi phải thủ tiêu chế độ chiếm hữu nô và chế độ phong kiến.
- Hai là người lao động bị tước đoạt hết tư liệu sản xuất không thể tự tiến hành lao động sản xuất. Chỉ trong điều kiện ấy, người lao động mới buộc phải bán sức lao động của mình, vì không còn cách nào khác để sinh sống. Sự tồn tại đồng thời hai điều kiện nói trên tất yếu đẫn đến chỗ sức lao động biến thành hàng hoá.
Hàng hóa sức lao động là gì
Dưới chủ nghĩa tư bản, đã xuất hiện đầy đủ hai điều kiện đó. Một mặt, cách mạng tư sản đã giải phóng người lao động khỏi sự lệ thuộc về thân thể vào chủ nô và chúa phong kiến. Mặt khác, do tác động của quy luật giá trị và các biện pháp tích luỹ nguyên thuỷ của tư bản đã làm phá sản những người sản xuất nhỏ, biến họ trở thành vô sản và tập trung tư liệu sản xuất vào trong tay một số ít người.
Việc mua bán sức lao động được thực hiện dưới hình thức thuê mướn. Quan hệ làm thuê đã tồn tại khá lâu trước chủ nghĩa tư bản, nhưng không phổ biến và chủ yếu được sử dụng trong việc phục vụ nhà nước và quốc phòng. Chỉ đến chủ nghĩa tư bản nó mới trở nên phổ biến, thành hệ thống tổ chức cơ bản của toàn bộ nền sản xuất xã hội.
Sự cưỡng bức phi kinh tế được thay thế bằng hợp đồng của những người chủ sở hữu hàng hoá, bình đẳng với nhau trên cơ sở “thuận mua, vừa bán”. Điều đó đã tạo ra khả năng khách quan cho sự phát triển tự do cá nhân của các công dân và đánh dấu một trình độ mới trong sự phát triển tự do cá nhân của các công dân và đánh dấu một trình độ mới trong sự phát triển của văn minh nhân loại. Sức lao động biến thành hàng hoá là điều kiện chủ yếu quyết định sự chuyển hoá tiền thành tư bản.
2. Hàng hoá sức lao động là hàng hoá đặc biệt
Cũng như mọi hàng hoá khác, hàng hoá - sức lao động cũng có hai thuộc tính: giá trị và giá trị sử dụng.
2.1 Giá trị hàng hoá sức lao động.Xem thêm: Thay, Bán Vỏ Chìa Khóa Ô Tô, Thay Pin Chìa Khóa Xe Ô Tô, Độ Chìa Gập
Giá trị hàng hoá sức lao động cũng giống như các hàng hoá khác được quy định bởi số lượng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động. Nhưng, sức lao động chỉ tồn tại trong cơ thể sống của con người. Để sản xuất và tái sản xuất ra năng lực đó, người công nhân phải tiêu dùng một số lượng tư liệu sinh hoạt nhất định.
Như vậy, thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra sức lao động sẽ quy thành thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra những tư liệu sinh hoạt ấy, hay nói một cách khác, số lượng giá trị sức lao động được xác định bằng số lượng giá trị những tư liệu sinh hoạt để duy trì cuộc sống của người có sức lao động ở trạng thái bình thường. Khác với hàng hoá thông thường, giá trị hàng hoá sức lao động bao hàm cả yếu tố tinh thần và lịch sử.
Điều đó thể hiện ở chỗ: nhu cầu của công nhân không chỉ có nhu cầu về vật chất mà còn gồm cả những nhu cầu về tinh thần [giải trí, học hành,…]. Nhu cầu đó, cả về khối lượng lẫn cơ cấu những tư liệu sinh hoạt cần thiết cho công nhân không phải lúc nào và ở đâu cũng giống nhau.
Hàng hoá sức lao động là hàng hoá đặc biệt
Nó tùy thuộc hoàn cảnh lịch sử của từng nước, từng thời kỳ, phụ thuộc vào trình độ văn minh đã đạt được của mỗi nước, ngoài ra còn phụ thuộc vào tập quán, vào điều kiện địa lý và khí hậu, vào điều kiện hình thành giai cấp công nhân.
Nhưng, đối với một nước nhất định và trong một thời kỳ nhất định thì quy mô những tư liệu sinh hoạt cần thiết cho người lao động là một đại lượng nhất định. Do đó, có thể xác định do những bộ phận sau đây hợp thành: một là, giá trị những tư liệu sinh hoạt cần thiết để duy trì sức lao động của bản thân người công nhân; hai là, phí tổn học việc của công nhân; ba là, giá trị những tư liệu sinh hoạt cần thiết cho gia đình người công nhân. Như vậy, giá trị sức lao động bằng giá trị những tư liệu sinh hoạt vật chất và tinh thần cần thiết để tái sản xuất sức lao động cho người công nhân và nuôi sống gia đình của anh ta.
Để nêu ra được sự biến đổi của giá trị sức lao động trong một thời kỳ nhất định, cần nghiên cứu sự tác động lẫn nhau của hai xu hướng đối lập nhau. Một mặt là sự tăng nhu cầu trung bình xã hội về hàng hoá và dịch vụ, về học tập và trình độ lành nghề, do đó làm tăng giá trị sức lao động. Mặt khác là sự tăng năng suất lao động xã hội, do đó làm giảm giá trị sức lao động. Trong điều kiện tư bản hiện đại, dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật và những điều kiện khác , sự khác biệt của công nhân về trình độ lành nghề, về sự phức tạp của lao động và mức độ sử dụng năng lực trí óc và tinh thần của họ tăng lên.
Tất cả những điều kiện đó không thể không ảnh hưởng đến các giá trị sức lao động. Không thể không dẫn đến sự khác biệt theo ngành và theo lĩnh vực của nền kinh tế bị che lấp đằng sau đại lượng trung bình của giá trị sức lao động.
2.2 Giá trị sử dụng hàng hoá sức lao động.
Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động cũng giống như các hàng hoá khác chỉ thể hiện ra trong quá trình tiêu dùng sức lao động, tức là quá trình người công nhân tiến hành lao động sản xuất. Nhưng tính chất đặc biệt của hàng hoá sức lao động được thể hiện đó là:
+ Thứ nhất, sự khác biệt của giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động so với giá trị sử dụng của các hàng hoá khác là ở chỗ, khi tiêu dùng hàng hoá sức lao động, nó tạo ra một giá trị mới lớn hơn giá trị của thân giá trị sức lao động. Phần lớn hơn đó chính là giá trị thặng dư. Như vậy, hàng hoá sức lao động có thuộc tính là nguồn gốc sinh ra giá trị.
Đó là đặc điểm cơ bản nhất của giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động so với các hàng hoá khác. Nó là chìa khoá để giải quyết mâu thuẫn của công thức chung của tư bản. Như vậy, tiền chỉ thành tư bản khi sức lao động trở thành hàng hoá.
+ Thứ hai, con người là chủ thể của hàng hoá sức lao động vì vậy, việc cung ứng sức lao động phụ thuộc vào những đặc điểm về tâm lý, kinh tế, xã hội của người lao động. Đối với hầu hết các thị trường khác thì cầu phụ thuộc vào con người với những đặc điểm của họ, nhưng đối với thị trường lao động thì con người lại có ảnh hưởng quyết định tới cung.
Hi vọng bài viết này của Luận văn 1080 đã giúp bạn trả lời câu hỏi “hàng hóa sức lao động là gì?” và bản chất của hàng hóa sức lao động. Chúc các bạn học tập tốt!