TS.BS Đinh Vinh Quang - Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Nhân dân 115
NỘI DUNG BUỔI TƯ VẤN
Tiếp theo kỳ trước: Mất ngủ vì sao?
9. Nhiều người nghĩ rằng các thuốc điều trị mất ngủ điều chế từ thảo dược sẽ an toàn hơn là thuốc điều chế từ chất hóa học. BS có ý kiến thế nào về việc này ạ ?
Trong tâm lý của người dân châu Á nói chung và đặc biệt ở Việt Nam nói riêng thì chúng ta luôn có tâm lý khi dùng thuốc đông y như thuốc Nam hay thuốc Bắc thì có cảm giác an toàn hơn, ít tác dụng phụ hơn là thuốc Tây. Nhưng những dược phẩm này đều là một loại thuốc được xếp vào nhóm thuốc an thần và được chia thành nhóm Đông dược hoặc Tây dược.
Về nguyên tắc, tất cả những hóa chất làm thành thuốc đều có tác dụng chính, cũng như các tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vì vậy, khi bệnh nhân sử dụng bất kỳ thuốc nào như thực phẩm chức năng hay thảo dược đều phải cẩn trọng và tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
10. Theo BS, một người bị mất ngủ ban đêm có nên ngủ trưa không?
Các chuyên gia thường khuyên rằng, nếu đêm trước chúng ta mất ngủ thì chúng ta không nên ngủ bù vào ngày hôm sau. Nếu chúng ta cố gắng ngủ bù sẽ làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của đêm hôm sau.
Do đó, nếu chúng ta đã bị mất ngủ vào đêm hôm trước cũng không nên ngủ bù vào trưa hôm sau. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu bạn bị mất ngủ, hãy tập thói quen đi ngủ và thức dậy vào một giờ nhất định, hạn chế việc ngủ trưa hoặc chỉ ngủ ngắn khoảng 15-20 phút vào buổi trưa.
11. Một số người khi đi du lịch hay về thăm quê, họ bị mất ngủ do “lạ nhà” hoặc lệch múi giờ. Có cách nào cải thiện tình trạng này không ạ? Có cần uống thuốc không thưa BS?
Những tình huống mất ngủ như thế này rất thường gặp. Do đồng hồ sinh học của cơ thể điều chỉnh theo chế độ ngày và đêm theo giấc ngủ của, vì vậy, chúng ta đi từ múi giờ này qua múi giờ khác thì giờ sinh học của chúng ta đã thay đổi và gây ra tình trạng rối loạn giấc ngủ.
Nhưng sự rối loạn này cũng sẽ được ổn định sau một thời gian ngắn. Vì vậy, người bệnh cũng không nên quá lo lắng về vấn đề này. Tình trạng rối loạn giấc ngủ này, đa số các trường hợp cũng không cần dùng đến những dược phẩm để điều trị.
12. Nhờ BS hướng dẫn những cách không dùng thuốc giúp dễ đi vào giấc ngủ?
Dưới đây là các biện pháp tạo điều kiện cho giấc ngủ đến dễ dàng hơn mà không cần dùng thuốc điều trị rối loạn giấc ngủ:
Thư giãn tâm lý:
Đối với người khỏe mạnh, bình thường thì nếu thỉnh thoảng bị mất ngủ và không ngủ đủ 7- 8 giờ mỗi đêm thì sức khỏe cũng sẽ không bị ảnh hưởng gì. Vì vậy, chúng ta không nên quá lo lắng khi bị như vậy.
Những bệnh nhân bị mất ngủ kéo dài thường rất sợ buổi tối, vì họ nghĩ rằng có thể sẽ không ngủ được, và càng lo sợ về tình trạng bệnh thì giấc ngủ càng khó đến.
Nếu trong ngày còn những vấn đề chưa giải quyết xong thì cũng tạm gác lại, không nên vừa nằm ngủ vừa nghĩ cách giải quyết những vấn đề đó. Nếu chưa ngủ được sau 5 - 10 phút nằm trên giường, nên đứng dậy và làm một điều gì đó.
Vệ sinh giấc ngủ:
- Không sử dụng các chất kích thích [cà phê, trà, thuốc lá, rượu...] vào buổi chiều.
- Tránh ngủ nhiều vào ban ngày.
- Tập thể dục buổi sáng đều đặn. Tập những bài thể dục nhẹ nhàng có tính chất thư giãn trước khi ngủ.
- Tránh những kích thích làm khó ngủ như nghe nhạc quá to, đọc sách quá hay và cuốn hút, xem những phim đòi hỏi phải chú ý cao theo dõi sát sao...
- Trước khi đi ngủ khoảng 20 phút, nên tắm nước ấm.
- Tránh những bữa ăn quá thịnh soạn hay ăn quá nó gây khó tiêu trước khi đi ngủ.
- Phòng ngủ cần thoáng khí, ít ánh sáng, không quá nóng hay quá lạnh.
- Thức dậy đúng giờ mỗi ngày.
- Dù có bị mất ngủ cũng chỉ nên nằm trên giường với thời gian bằng thời gian ngủ bình thường trước khi bị mất ngủ.
- Một số trường hợp thay đổi giường và phòng khác là cần thiết.
- Sự thỏa mãn về tình dục sẽ đẩy mạnh giấc ngủ ở nam nhiều hơn nữ.
- Cần bổ sung trong chế độ ăn cho những người bị mất ngủ các chất như Melatonin và L- tryptophan. Melatonin là một hormone nội sinh được sản xuất bởi tuyến tùng và nó giúp điều hòa giấc ngủ.
Rối loạn giấc ngủ kéo dài có thể trở thành bệnh mạn tính sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe cho người bệnh. Khi bị mất ngủ dài ngày người bệnh nên đi khám để được hướng dẫn và điều trị thích hợp, nhằm cải thiện tình trạng giấc ngủ nói riêng và phục hồi sức khỏe nói chung.
Máy đa ký giấc ngủ sẽ giúp phát hiện bệnh gì, khi nào bệnh nhân cần dùng tới máy này?
Đo đa ký giấc ngủ là một thuật ngữ y khoa chỉ một phương pháp đo đạc các hoạt động của cơ thể khi ngủ. Các hoạt động này được ghi lại bằng các điện cực và tín hiệu sẽ truyền đến máy tính, sau đó bác sĩ sẽ đọc đa ký giấc ngủ và cho kết quả.
Đo đa ký giấc ngủ giúp chẩn đoán và xác định các rối loạn giấc ngủ như:
- Ngưng thở lúc ngủ do thần kinh hoặc hô hấp
- Ngủ rũ
- Mất ngủ
- Hội chứng chân không yên
- Các rối loạn liên quan giấc ngủ như ác mộng
- Chuyển động chi [chân, tay] có chu kỳ
Những đối tượng nên thực hiện đo đa ký giấc ngủ:
- Người bị béo phì, ngủ ngáy, mất ngủ không rõ nguyên nhân.
- Người sử dụng bia rượu nhiều
- Người mắc các bệnh lý Tai - mũi - họng kéo dài, tái phát nhiều lần
- Người mắc các bệnh lý tăng huyết áp, suy tim, đái tháo đường,… nhưng bệnh khó kiểm soát.
Đa số các cơ sở y tế hiện nay chưa được trang bị máy này. Vì vậy, những bệnh viện, những cơ sở y tế nào tập trung đến điều trị rối loạn giấc ngủ của người bệnh thì mới điều trị máy đa ký giấc ngủ.
Những chia sẻ của TS.BS Đinh Vinh Quang - khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Nhân dân 115, đã giúp bạn đọc nhận biết các nguyên nhân gây mất ngủ ở người trẻ, người già, mất ngủ nên điều trị như thế nào. Thay mặt bạn đọc, xin chân thành cảm ơn bác sĩ!.
Chương trình được phối hợp thực hiện bởi
Bệnh viện Nhân dân 115 và Cổng thông tin Tư vấn Sức khỏe AloBacsi.com
Ngày nay, do nhiều lý do khác nhau mà số người bị mất ngủ hoặc gặp vấn đề về giấc ngủ có chiều hướng gia tăng. Trong trường hợp này, rất nhiều người đã tìm đến thuốc ngủ như một cứu cánh. Tuy nhiên, việc tự ý sử dụng thuốc ngủ khi chưa có sự tư vấn từ bác sĩ, không nắm rõ những tác dụng phụ do thuốc gây ra,... có thể đẩy bạn vào những tình thế nguy hại cho sức khỏe.
1. Thuốc ngủ nên sử dụng khi nào
1.1. Thuốc ngủ là loại thuốc gì
Thuốc ngủ là các loại thuốc được dùng để kéo dài, hỗ trợ giấc ngủ khiến cho người bệnh dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn và giúp cho tình trạng rối loạn giấc ngủ được cải thiện. Một số loại thuốc ngủ còn được gọi là thuốc an thần vì nó làm chậm hoạt động của não bộ và giúp cho não bộ thư giãn để nhanh chóng cảm thấy buồn ngủ. Cơ chế hoạt động của thuốc ngủ là tác động lên não bộ và hệ thần kinh trung ương để kích thích giải phóng hormone gây buồn ngủ.
1.2. Ai có thể dùng thuốc ngủ
Thuốc ngủ được khuyến cáo là chỉ nên sử dụng với mục đích gia tăng chất lượng giấc ngủ cho những đối tượng sau:
Nhiều người do mệt mỏi, căng thẳng trong thời gian dài nên bị mất ngủ và phải dùng thuốc ngủ
- Người bị căng thẳng, mệt mỏi trong thời gian dài, có vấn đề về thần kinh nên khó ngủ, giấc ngủ không sâu hoặc dễ bị tỉnh giấc khi chỉ có một tác động dù là rất nhỏ.
- Người có chế độ ngủ, nghỉ, sinh hoạt bất thường do rối loạn đồng hồ sinh học.
- Người bị mất ngủ kinh niên.
- Người thường xuyên trải qua tình trạng khó chìm sâu vào giấc ngủ.
- Người hay có cảm giác đau nhức cơ thể, uể oải, mệt mỏi sau khi ngủ dậy.
- Người dễ bị kích động, trầm cảm hoặc lo âu.
2. Những vấn đề cần nhớ khi sử dụng thuốc ngủ
2.1. Các tác dụng phụ có thể sẽ xảy ra
Hầu hết các loại thuốc ngủ đều có những tác dụng phụ nhất định khi dùng quá liều lượng, không đúng mục đích, không đúng cách. Điển hình có thể kể đến các tác dụng phụ như:
- Nghiện và phụ thuộc vào thuốc.
- Chóng mặt, đau đầu, dễ có nguy cơ té ngã.
- Gặp các vấn đề về tiêu hóa như: buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, đau dạ dày,...
- Công việc và cuộc sống hàng ngày bị ảnh hưởng vì buồn ngủ kéo dài.
- Gặp phản ứng dị ứng mức độ nặng.
- Hoạt động trong vô thức với các hành vi như quan hệ tình dục, lái xe, đi bộ,...
- Bị mất trí nhớ khi hoạt động.
Những tác dụng phụ này của thuốc ngủ có thể trở nên nghiêm trọng hơn ở người cao tuổi, người nghiện rượu bia, người bị chứng ngưng thở khi ngủ.
2.2. Những điều cần lưu ý trong quá trình dùng thuốc ngủ
- Khám và lắng nghe những hướng dẫn từ bác sĩ
Trước khi có ý định sử dụng thuốc ngủ, tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ để thăm khám thật kỹ, tìm ra nguyên nhân gây mất ngủ và được hướng dẫn cụ thể về loại thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng.
Việc sử dụng thuốc ngủ nên được sự thăm khám, chẩn đoán và tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa
- Kiểm tra thuốc và đọc kỹ tờ hướng dẫn sử dụng thuốc
Khi mua thuốc cần kiểm tra thật cẩn thận nhãn mác, bao bì, hạn sử dụng,... Không dùng thuốc ngủ đã có dấu hiệu hư hỏng và quá hạn sử dụng. Trong mỗi hộp thuốc đều có tờ hướng dẫn dùng thuốc, bạn nên đọc kỹ tờ hướng dẫn này để biết về thời gian, cách dùng và các tác dụng phụ có thể xảy ra. Trong quá trình tham khảo thuốc, nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy hỏi ngay bác sĩ điều trị của bạn.
- Thời gian dùng thuốc
Bản thân thuốc ngủ có thể dễ khiến bạn rơi vào các hành vi vô thức, tăng nguy cơ rơi vào tình thế nguy hiểm, giảm nhận thức,... Vì thế, tuyệt đối không được uống thuốc ngủ khi chưa đi ngủ. Tốt nhất bạn nên hoàn tất hết công việc của mình rồi rồi hãy dùng thuốc ngủ.
- Liều lượng sử dụng
Dù là trường hợp nào thì thuốc ngủ cũng chỉ được bác sĩ kê đơn dùng trong một khoảng thời gian ngắn. Mặt khác, thuốc lại tiềm ẩn rất nhiều tác dụng phụ. Vì thế, bạn không nên tự ý uống quá liều chỉ định. Nếu liều đầu tiên không giúp bạn đạt được hiệu quả như mong muốn, hãy đến gặp bác sĩ để trao đổi.
- Quan sát và theo dõi tác dụng phụ của thuốc
Nếu cảm thấy chóng mặt, buồn ngủ vào ban ngày hoặc gặp tác dụng phụ nào như đã nói ở trên, bạn nên trao đổi với bác sĩ để xem xét về việc ngưng dùng hoặc thay đổi liều lượng thuốc.
Trước khi sử dụng cần tìm hiểu kỹ về tác dụng phụ của thuốc ngủ
- Khi ngưng dùng thuốc
Nếu đã sẵn sàng cho việc ngưng dùng thuốc, bạn hãy làm theo các hướng dẫn của bác sĩ. Không phải loại thuốc ngủ nào cũng có thể dừng sử dụng ngay, có một số loại cần phải được dừng dần dần. Một vài ngày sau khi ngưng dùng thuốc, bạn cũng có thể sẽ gặp phải tình trạng mất ngủ hồi phát ngắn hạn.
- Tránh uống rượu khi dùng thuốc
Tuyệt đối không được uống rượu khi đang trong thời gian dùng thuốc ngủ. Sự kết hợp của thuốc ngủ và rượu có thể đẩy bạn đến tình trạng lẫn lộn, chóng mặt, bị thở chậm hoặc thậm chí là ngất xỉu. Không những thế, dùng thuốc ngủ đồng thời với đồ uống có cồn còn có thể khiến cho giấc ngủ bị gián đoạn và gây tương tác làm giảm công dụng của thuốc ngủ.
Mặc dù với nhiều người việc dùng thuốc ngủ là cần thiết và hữu ích để điều trị mất ngủ nhưng không được lạm dụng thuốc. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bên cạnh việc dùng thuốc theo chỉ định hoặc tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa, bạn cần thay đổi chế độ sinh hoạt cho khoa học để cải thiện thời gian và chất lượng của giấc ngủ.
Về cơ bản, tất cả các loại thuốc ngủ chỉ nên dùng khi đã áp dụng các phương pháp điều trị khác nhưng không thành công. Để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả nhất định trong việc sử dụng thuốc, bạn cần đến một sự thăm khám, chẩn đoán và chỉ định từ phía bác sĩ.
Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn đọc hiểu và biết cách sử dụng thuốc ngủ. Nếu cần thêm bất kỳ tư vấn nào khác về việc dùng loại thuốc này, bạn đọc chỉ cần nhấc máy gọi ngay tới hotline 1900 56 56 56, các bác sĩ và chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn sẵn lòng chia sẻ những thông tin phù hợp, hoàn toàn miễn phí.