Các loài cá sấu hỏa tiễn

Sáng sớm ngày 5/6, nhiều người dân đi tập thể dục trong Công viên Thống Nhất (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) kinh hãi phát hiện xác một con con cá sấu hỏa tiễn nằm ngay trên đường đi trong công viên.

Qua quan sát, sinh vật này bề ngoài trông giống cá sấu thường nhưng không có chân mà có vây xung quanh bụng và vây đuôi cùng với hàm răng sắc nhọn.

Theo trang thông tin về Hội sinh vật cảnh Hà Nội thì cá sấu hỏa tiễn (tên khoa học Lepisosteus osseus - thuộc loài Lepidosteiformes) là loài cá nước ngọt được tìm thấy nhiều nhất ở vùng Bắc Mỹ, thuộc loại động vật ăn thịt. Chúng thuộc ngành động vật có dây sống, lớp cá vây tia, bộ cá láng và nằm trong họ mõm dài. Trung bình chúng có cân nặng từ khoảng 5-7 kg với kích thước phổ biến là 112 – 150 cm.

Loài này có tuổi thọ khá cao, nếu được chăm sóc và được sống trong điều kiện thích hợp chúng sẽ có tuổi thọ khoảng 10 năm. Tuy nhiên chúng có tập tính hung dữ, sinh trưởng nhanh và rất phàm ăn nên thường không nên nuôi chung chúng với những loài cá nhỏ khác, tránh tình trạng chúng sẽ ăn thịt những loài cá khác.

Cá sấu hỏa tiễn có thể sống được ở nhiều môi trường sống đa dạng với độ mặn khác nhau, từ hồ nước ngọt cho đến đầm lầy, rồi đến vùng nước lợ, vùng cửa sông và vùng vịnh. Chính bởi vậy, nó rất dễ nuôi bất kỳ ở nơi đâu bạn cũng có thể nuôi chúng một cách dễ dàng.

Loài cá này bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam từ năm 2000 và nhanh chóng trở nên phổ biến hơn, hiện nay có rất nhiều người nuôi cá cảnh yêu thích và đang nuôi loài cá này.

Về hình dáng của cá sấu hỏa tiễn thì rất dễ có thể nhận dạng. Bởi loài cá này có thân hình ngư lôi, có màu nâu hoặc màu ô liu với bề mặt bụng màu xám, trên thân, vây và đầu có có lốm đốm màu đen. Điểm nổi bật ở cá sấu hỏa tiễn đó chính là phần vảy cá. Vảy có hình dạng giống như kim cương, có cạnh gồ ghề, được bao phủ bởi chất lạ như tráng men. Đặc biệt hơn nữa là lớp vảy này không thể tháo gỡ được, đây cũng chính là một cách phòng vệ của loài cá này, vô cùng tuyệt vời.

Việc tấn công con mồi đối với cá sấu hỏa tiễn dường như là một vấn đề rất dễ dàng, bởi chúng có cái mõm dài với hàm răng vô cùng sắc nhọn, răng được kết cấu theo kiểu răng kép và hàm trên có độ sắc bén hơn giúp cho việc cắn con mồi trở nên dễ dàng hơn.

Có thể thấy rằng, cá sấu hỏa tiễn là một loài cá thích cô đơn, thích sự tĩnh lặng và tương đối thụ động nhưng bản tính lại cực kỳ hung dữ. Chúng di chuyển rất chậm, săn mồi theo kiểu phục kích lén lút nhưng không phải là kẻ thích những màn săn giết đẫm máu.

Theo các chuyên gia, tuyệt đối không được phóng sinh hay thả cá sấu hỏa tiễn ra môi trường ao hồ hay sông ngòi. Đây là loài cá khỏe mạnh, sức sống dai, phàm ăn. Chúng sẽ tàn phá môi trường tự nhiên, ăn hết cá nhỏ và sinh vật khác. Cá sấu hỏa tiễn có thể dài tới 2m khi được sống ở sông ngòi, nơi có diện tích rộng.

Cá sấu hỏa tiễn sinh sản theo hình thức đẻ trứng, mùa sinh sản chủ yếu của chúng là vào mùa xuân hàng năm. Số lượng trứng mỗi lần đẻ là rất lớn có thể đẻ được khoảng 150.000 trứng cho mỗi lần đẻ với trứng màu đỏ tươi.

Trên các diễn đàn về cá, các chuyên gia ghi nhận, cá sấu hỏa tiễn là một loài sinh vật dưới nước rất nguy hiểm nhưng chưa có tài liệu nào cho thấy sấu hỏa tiễn tấn công trực tiếp con người. 

Theo một chuyên gia thủy sản thì cá hỏa tiễn trong dân gian có nhiều tên gọi khác nhau: cá sấu hỏa tiễn, cá mỏ vịt, cá sấu mõm dài, cá Phúc lộc thọ, cá nhái đốm...

Thịt loài cá này ăn được, rất ngon, tuy nhiên trứng của nó lại rất độc, có thể gây ngộ độc nặng dẫn đến tử vong nếu ăn phải.

 Nguyễn Hùng 

1. Thông tin và nguồn gốc về cá sấu hỏa tiễn

Cá sấu hỏa tiễn là loại động vật ăn thịt, tên khoa học Lepisosteus osseus - thuộc loài Lepidosteiformes có nguồn gốc từ Bắc Mỹ. Chúng là loài cá rất phàm ăn, sống trong môi trường nước ngọt ở các con sông, hồ và đôi khi chúng còn xuất hiện ở môi trường nước lợ. Được biết, cá sấu hỏa tiễn đã xuất hiện cách đây hơn một trăm triệu năm về trước ở Châu Phi, Châu Á, Châu Âu, Bắc Mỹ và Nam Mỹ.

Theo các nhà nghiên cứu, cá sấu hỏa tiễn có tuổi thọ từ 15 đến 20 năm. Chúng thuộc thuộc ngành động vật có dây sống, lớp cá vây tia, bộ cá láng và nằm trong họ mõm dài, đã tiến hóa ở một cấp độ cao hơn so với tổ tiên của chúng.

Tại Việt Nam, loài cá này được du nhập vào từ những năm 2000, được nhiều người nuôi cá cảnh ưa thích. Các tên gọi khác của loài cá này như: Cá mỏ vịt, cá sấu mõm dài, cá Phúc lộc thọ, cá nhái đốm...

2. Đặc điểm nhận dạng cá sấu hỏa tiễn

Cá sấu hỏa tiễn có hình dạng khá dễ nhận biết. Trung bình cá sấu hỏa tiễn có cân nặng từ khoảng 5-7 kg với kích thước phổ biến là 112 – 150 cm.

Hình dạng gây chú ý nhất chính là phần đầu thuôn dài, hơi nhọn, mũi dài, mõm dài và hẹp. Phần mõm dài gấp đôi phần đầu của chúng. Phần hàm chắc khỏe, có nhiều răng sắc nhọn được kết cấu theo kiểu răng kép và hàm trên có độ sắc bén hơn, khiến chúng trở thành kẻ săn mồi phục kích đáng gờm ở các sông, vịnh và hồ.

Phân thân của cá sấu hỏa tiễn hình trụ tròn giống với ngư lôi được bao phủ bằng lớp vảy có hình kim cương, ngoại trừ phần đầu. Mặt lưng có màu xanh rêu hoặc màu nâu. Bề mặt bụng màu trắng xám, trên thân, vây và đầu có có lốm đốm màu đen trải dài đến đuôi. Phần đuôi dẹt tương tự như loài cá quả hay cá lóc.

Màu da của chúng cũng có chút thay đổi tùy thuộc theo môi trường nước mà chúng sinh sống.

3. Tập tính của loài cá sấu hỏa tiễn

Cá sấu hỏa tiễn là một loài hoạt động chủ yếu vào ban đêm,hoạt động một cách thầm lặng và tương đối thụ động nhưng bản tính lại cực kỳ hung dữ. Chúng di chuyển rất chậm, săn mồi theo kiểu nằm bất động hoặc từ từ rình rập con mồi cho đến khi những con mồi nằm trong tầm với, chúng ngoạm hàm răng sắc nhọn kết liễu con mồi và xoay theo chiều miệng dài của chúng rồi nuốt chửng.

4. Môi trường sống của cá sấu hỏa tiễn

Cá sấu hỏa tiễn thường sinh sống ở các hồ nước ngọt, nước lợ cho tới nước mặn, gần các khu vực ven biển, đầm lầy và các vùng nước chảy ngược của sông và suối. Chúng có thể hít thở cả không khí và nước, điều này cho phép chúng sống trong môi trường nước thiếu oxy.

Những con cá sấu hỏa tiễn con thích ẩn náu và săn mồi ở vùng nước chảy, xung quanh có thảm thực vật, cây cối ngập nước để dễ dàng trú ngụ.

5. Cá sấu hỏa tiễn ăn gì

Cá sấu hỏa tiễn thích ăn những loài cá nhỏ và đôi khi là côn trùng và động vật giáp xác nhỏ. Tuy nhiên chúng có tập tính hung dữ, sinh trưởng nhanh và rất phàm ăn nên nếu người chăn nuôi muốn nuôi loại cá này thì không nên nuôi chung chúng với những loài cá nhỏ khác, tránh tình trạng chúng sẽ ăn thịt những loài cá khác.

Không nên thả cá sấu hỏa tiễn ra môi trường tự nhiên

Theo các chuyên gia, tuyệt đối không được phóng sinh hay thả cá sấu hỏa tiễn ra môi trường ao hồ hay sông ngòi. Đây là loài cá khỏe mạnh, sức sống dai, phàm ăn. Chúng có thể tàn phá hệ sinh thái môi trường tự nhiên, làm mất cân bằng giữa các loài thủy sinh, ăn hết cá nhỏ và sinh vật khác. Cá sấu hỏa tiễn có thể dài tới 2m khi được sống ở sông ngòi, nơi có diện tích rộng.

6. Cá sấu hỏa tiễn sinh sản thế nào

Mùa giao phối của loài cá mỏ vịt này thường vào mùa xuân hàng năm. Khi đó, những con cá sấu hỏa tiễn trưởng thành thực hiện những cuộc di cư ngắn từ sông, hồ chứa tới những con suối nhỏ, dòng nước trong để đẻ trứng. Số lượng trứng mỗi lần đẻ là rất lớn có thể đẻ được khoảng 150.000 trứng cho mỗi lần đẻ với trứng màu đỏ tươi.

7. Cá sấu hỏa tiễn có nguy hiểm không?

Mặc dù sở hữu hình thù khiến người ta ghê rợn với hàm răng sắc nhọn, kích thước lớn và khá nguy hiểm trong môi trường nước nhưng theo các chuyên gia thì chưa có tài liệu nào cho thấy sấu hỏa tiễn tấn công trực tiếp con người.

8. Thịt cá sấu hỏa tiễn ăn được không?

Hiện nay, cá sấu cũng đã được nuôi thương phẩm và có sự quản lý chặt chẽ để không làm ảnh hưởng tới sự cân bằng hệ sinh thái.

Thịt của cá sấu hỏa tiễn có thể ăn được, ăn khá ngon, thịt thơm. Tuy nhiên phần sơ chế hơi khó khăn trong công đoạn lọc bỏ da của chúng vì da rất dày và cứng.

Đặc biệt chú ý, phần trứng của cá sấu hỏa tiễn và phần thịt quanh trứng tuyệt đối không được ăn vì chúng chứa chất độc Ichthyotoxin. Đây là một chất gây độc trên hệ tiêu hóa (gây buồn nôn, nôn, đau bụng và tiêu chảy), hệ thần kinh (đau đầu, vã mồ hôi, chóng mặt, ù tai, co giật) và tim mạch (loạn nhịp tim, tụt huyết áp).

Khi chế biến nên loại bỏ hết phần nội tạng và phần trứng nếu có rồi rửa sạch. Các món ăn chế biến từ cá sấu hỏa tiễn như lẩu, rang muối, nướng,...

9. Cách nuôi cá sấu hỏa tiễn

Vì cá sấu hỏa tiễn có kích thước cũng tương đối lớn nên người nuôi cần chuẩn bị bể nuôi có chiều dài từ 2m, đặt nơi có ánh sáng yếu và trong bể nuôi nên có chỗ trú ngụ cho chúng.

Chúng có tập tính sống bầy đàn, bởi vậy nên thả từ 2 con trở lên và thường xuyên thay và vệ sinh nước để chúng có môi trường sống tốt nhất.

Đặc biệt, bể hay hồ nuôi cá sấu hỏa tiễn cần phải có nắp đậy xuống mặt hồ khoảng 10 – 20 cm, bời chúng rất thích nhảy lên mặt nước để đớp bóng.

Cá Betta hay cá Xiêm là giống cá cực kỳ đa dạng với đầy đủ màu sắc và là một trong những loài cá được ưa chuộng nhất hiện nay. Nhiều người chơi cá...

Cá cảnh đẹp