Cái tôi nghĩ là gì

Bản ngã là gì? Cái tôi cá nhân là gì? Những điều bạn nên quan tâm

Trong mỗi con người chúng ta luôn tồn tại một bản ngã riêng mà không thể nào triệt tiêu được. Vậy bản ngã là gì? Bản ngã của con người là gì? Những thông tin dưới đây của chúng tôi sẽ mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích về bản ngã. 

Bản ngã là gì? 

Theo từ Hán Việt, nghĩa của “bản ngã” được hiểu như sau: 

• Bản = Bổn = 本
• Ngã = Tôi = 我

Vì vậy, bản ngã [本我] có nghĩa là chính tôi, ý nói về chính mình. Hay nói cách khác, bản ngã chính là cái tôi cá nhân. 

Vậy bản ngã nghĩa là gì? Cái tôi là gì? Cái tôi cá nhân là gì? Thực tế, có khá nhiều định nghĩa về “cái tôi”. Cụ thể như sau: 

• Trong Triết học, “cái tôi” được hiểu là cái tôi ý thức, bao hàm trong đó những đặc tính dùng để phân biệt “tôi” với những người [cá nhân] khác.
• Trong phân tâm học, “bản ngã” hay “cái tôi” được viết theo tiếng Anh là “ego”. Đó là phần cốt lõi tính cách của con người liên quan trực tiếp đến thực tại và chịu sự tác động của môi trường, của xã hội. Theo quan điểm của Sigmund Freud, “cái tôi”, “ cái siêu tôi [superego]” và “nó” là ba miền của một tâm thức. 

“Cái tôi” hình thành ngay từ khi chúng ta sinh ra và qua hoạt động tiếp xúc với thế giới bên ngoài. “Cái tôi” là phải học cách cư xử để có thể kiểm soát được những ham muốn vô thức, ham muốn không được xã hội chấp nhận. “Cái tôi” giữ vai trò trung gian giúp trung hòa giữa những tiêu chuẩn đạo đức xã hội và những ham muốn vô thức. 

• Vậy còn trong Phật Giáo, cái tôi hay bản ngã là gì? Theo triết lý của Phật Giáo, “cái tôi” giống như một tín ngưỡng, nó trường tồn với thời gian và không bị ảnh hưởng bởi quy luật sinh tử hay tụ tấn. Đạo Phật không công nhận sự hiện diện của một “ngã” như trong tâm lý học. Cái mà họ hiểu lầm là “cái tôi” được cấu thành từ hai yếu tố là phần thân thể [Sắc] và phần tâm thức [Danh], bị biến đổi không ngừng trong từng sát na [một đơn vị nhỏ nhất của thời gian]. 

Có khá nhiều khái niệm về bản ngã, tuy nhiên, chúng ta có thể hiểu đơn giản bản ngã là niềm tin, ý tưởng, quan niệm rằng bản thân mình là một cá thể độc lập, riêng biệt với phần còn lại của thế giới và họ sẽ tự chịu trách nhiệm về những hành vi đó của mình. Bản ngã là chính là “cái tôi” của bản thân. Phát triển “cái tôi” đó lớn lên nhằm để khẳng định chính mình. Đạo Phật dạy rằng, một khi “cái tôi” đó càng lớn lên thì con người lại càng tạo nhiều sai lầm, nghiệp chướng.  

Tuy nhiên, giáo lý của Đạo Phật chỉ xuất pháp từ một khía cạnh, không có sự đồng nhất giữa việc thiếu đi cái tôi [bản ngã] và việc cố gắng để hoàn thiện bản thân hơn. Con người vẫn phải không ngừng cố gắng, phát huy tối đa năng lực bản thân cho sự phát triển của nhân loại. Tuy nhiên, chúng ta cần phải nhận định rõ đâu là sự tự tin, đâu là bản ngã bởi cái tôi cá nhân có tác động mạnh mẽ đến toàn bộ cuộc sống của chúng ta. 

Hãy đừng cố chấp vào những gì mà “cái tôi” mong muốn và ngộ nhận rằng đó là mong muốn thật sự của bản thân mình. Nếu có thể, hãy rời xa “cái tôi”, chặn đứng những ảnh hưởng không tốt của “bản ngã”, bạn sẽ cảm thấy cuộc đời thanh thản và nhẹ nhàng hơn. Cũng giống như việc bạn dỗ một đứa trẻ đang khóc, càng nhân nhượng, chúng và chẳng bao giờ bạn có thể dạy dỗ được chúng. Vì vậy, cách tốt nhất để chế ngự “bản ngã”, chế ngự “cái tôi” chính là phớt lờ những gì mà chúng đòi hỏi cho đến khi nó trở thành thói quen.  

Bản ngã trong mỗi con người hoạt động theo cơ chế nào?  

Bản ngã trong mỗi chúng ta hoạt động theo một vòng tuần hoàn: Từ kiểm soát – Xây dựng và duy trì – phản chiếu rồi quay ngược lại từ đầu. Trong đó: 

Kiểm soát

Bản ngã tự đồng hóa bản thân vào tất cả những điều mà nó tin nó đang kiểm soát. Ví dụ bạn điều khiển cơ thể, điều khiển tâm trí hay kiểm soát con của mình cũng được coi là một phần của bản ngã. 

Xây dựng và duy trì

“Bản ngã” luôn muốn kiểm soát và bảo vệ những gì nó kiểm soát, thậm chí còn muốn bành trướng hơn. Bản chất của bản ngã là giả tạo và hư cấu nên nó luôn muốn được kiểm soát càng nhiều thứ càng tốt để cảm thấy mình lớn mạnh hơn. Đó là lý do tại sao con người luôn ham muốn có nhiều tiền bạc và quyền lực để có thể kiểm soát được mọi thứ. Đối với bản ngã, sự mất kiểm soát cũng tương đương với sự chết chóc. 

Phản chiếu

Bản ngã không thể nhìn nhận chính bản thân nó hoặc tự đánh giá. Vì vậy, chúng sẽ tạo ra vô số những bản ngã, những cá thể riêng lẻ khác. Từ đó, chúng sẽ tự đánh giá mình thông qua sự phản chiếu của những bản ngã khác. Giống như việc bạn tự nhìn nhận, đánh giá bản thân qua mắt nhìn của người khác. 

Ví dụ, bạn sẽ không thể biết được mình đẹp hay xấu nếu như không có ai đó nói cho bạn biết. Dù bạn có tự tin rằng mình đẹp đến đâu thì chắc chắn vẫn cần những lời đánh giá từ người khác để tự biết bản thân mình. 

Làm thế nào để kiềm chế và vượt qua bản ngã, vượt qua cái tôi cá nhân?

Thứ nhất: Học cách chấp nhận sự thật và hãy thử cảm nhận những điều mà bạn sẽ nhận được nếu như biết cách kiềm chế. Nếu như không thành công, cũng đừng đổ lỗi cho số phận mà hãy cố gắng tìm động lực để phát triển mỗi ngày, vượt qua bản ngã của mình. 

Thứ hai: Hiện tại mới là điều quan trọng; vì vậy, hãy tập trung toàn sức lực cho thực tại, đừng ảo tưởng về tương lai hay cố chấp về quá khứ. Tận hưởng hiện tại, tập trung vào nó để vượt qua mọi thử thách. 

Thứ ba: Bạn là khác biệt nên đừng bao giờ so sánh mình với bất kỳ ai trên bất kỳ phương diện nào. So sánh chỉ khiến cái tôi của bạn ngày càng lớn dần hơn thôi. 

Thứ tư: Học cách chấp nhận sự thật và đừng bao giờ đổ lỗi cho số phận. Nếu bạn tin vào số phận qua đường chỉ tay thì hãy nhớ rằng đường chỉ tay đang nằm trong lòng bàn tay của bạn. Chẳng có bất kỳ số phận nào đang vạch sẵn ra và bạn chỉ cần bước lên đó là được. Hãy đừng bao giờ biến câu nói “tất cả là do số phận” hay “ Số mình thật khổ”,… thành câu nói cửa miệng. Hãy cố gắng vượt qua bản ngã bằng cách tự tạo số phận riêng cho bạn. Cuộc đời này là của bạn và chỉ có bạn mới được phép quyết định số phận cho nó. 

Chắc hẳn qua những chia sẻ trên bạn đọc đã hiểu rõ bản ngã là gì, cái tôi là gì rồi phải không. Vậy bản ngã của bạn là gì? Trong chúng ta đều tồn tại một bản ngã riêng. Nó luôn luôn tồn tại nếu bạn không biết cách kiềm chế và vượt qua nó. Chỉ cần vượt qua bản ngã, vượt qua cái tôi cá nhân thì sẽ chẳng có kẻ thù nào khiến bạn phải sợ cả!