Mắt vàng là dấu hiệu của bệnh gì năm 2024

Vàng da là tình trạng da và kết mạc mắt có màu vàng, do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao bởi các nguyên nhân bệnh lý gây ra. Màu vàng thường xuất hiện ở kết mạc mắt đầu tiên và mức độ vàng da phụ thuộc vào nồng độ bilirubin trong máu.

Ung thư tuyến tụy là gì?

Tụy là một tạng thuộc hệ tiêu hóa, nằm sau phúc mạc, sát thành bụng sau, phía trước tụy được che phủ bởi dạ dày. Tụy được chia thành 3 phần chính lần lượt từ phải qua trái gồm: đầu tụy, thân tụy, đuôi tụy. Tụy có 2 chức năng chính:

- Chức năng ngoại tiết: Tiết ra men tụy đổ vào tá tràng giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn ở ruột non. Khối mô chính của tụy là mô tụy ngoại tiết, đảm nhiệm chức năng tụy ngoại tiết.

- Chức năng nội tiết: Tiết ra hormone insulin và glucagon đi thẳng vào máu để tham gia quá trình chuyển hóa glucose của cơ thể. Chức năng nội tiết do các tế bào nội tiết của tụy đảm nhiệm, các tế bào này nằm xen kẽ với các nang tuyến của tụy ngoại tiết và được gọi là các tiểu đảo langerhans.

Ung thư tuyến tụy xảy ra khi tế bào ung thư phát triển trong chủ mô của tuyến tụy. Tụy là một tuyến nằm phía sau dạ dày và phía trước cột sống. Tụy sản xuất ra dịch tiêu hoá và các hormon điều hòa lượng đường huyết trong máu. Tế bào của tụy ngoại tiết sản xuất ra dịch tiêu hoá thức ăn, còn tế bào của tụy nội tiết sản xuất insulin và một số hormones khác.

Những triệu chứng dễ bị bỏ qua của ung thư tuyến tụy

- Vàng da, vàng mắt: Ung thư gần đầu tuyến tụy có thể làm tắc đường mật, ngăn không cho mật vào đến ruột để tiêu hóa chất béo và cuối cùng ra khỏi cơ thể theo phân. Mật sẽ ứ đọng lại và gây vàng da, vàng mắt (hoàng đảm).

- Đau bụng hoặc đau lưng: Ung thư bắt đầu ở đuôi của tuyến tụy có thể tác động lên các cơ quan lân cận, gây đau. Nếu ung thư lan đến các dây thần kinh xung quanh tuyến tụy, bệnh có thể gây đau lưng.

Đặt đầu ngón tay lên bụng, ngay dưới xương ức. Sau đó, tưởng tượng ngón tay của bạn chỉ thẳng ra sau, xuyên qua cơ thể vào cột sống. Đó là vị trí phổ biến mà bệnh nhân ung thư tuyến tụy thường cho biết có cảm giác đau.

Đau thường rất khó mô tả, nhưng tình trạng đau âm ỉ bên trong ở vùng này, hoặc lan ra xung quanh hai bên bụng ra đằng sau, là một manh mối và cần đi kiểm tra.

- Nước tiểu sẫm màu, phân nhờn mỡ: Nếu nước tiểu có màu sẫm (màu nâu hoặc màu rỉ sắt), đó có thể là một trong những triệu chứng ung thư tuyến tụy cần chú ý. Vì bilirubin, chất được tạo ra bởi gan và là một thành phần của dịch mật, tích tụ trong máu, nước tiểu sẽ sẫm màu. Phân nhạt màu như màu đất sét hoặc nhầy mỡ cũng có thể là triệu chứng của ung thư tuyến tụy, vì chúng có thể do ung thư làm tắc đường mật.

- Đi ngoài sống phân: U gây cản trở men tụy xuống ruột non tiêu hóa thức ăn. Đây là một trong những nguyên nhân làm người bệnh ung thư tụy bị suy kiệt rất nhanh, do vậy cần bổ sung men tụy kịp thời.

- Đái tháo đường: Đái tháo đường có thể xuất hiện đồng thời nhưng có khoảng 25% bệnh nhân ung thư tụy có khởi phát bệnh tiểu đường trước khi phát hiện ung thư tụy trong thời gian dưới 2 năm.

Điều trị ung thư tuyến tụy như thế nào?

Có nhiều cách thức để điều trị ung thư tuyến tụy bao gồm:

- Phẫu thuật cắt bỏ một phần hay toàn bộ tuyến tụy

- Hoá trị liệu và xạ trị.

Hoá trị liệu dùng thuốc hoá chất để diệt tế bào trong khối u. Xạ trị các tia phóng xạ khác để tiêu diệt tế bào ác tính. Phẫu thuật được dùng để cắt bỏ khối u hoặc điều trị các triệu chứng của ung thư tụy.

Tiên lượng của bệnh nhân ung tuỵ dù đã được tích cực điều trị bằng các phương pháp hiện đại nhưng vẫn còn rất kém. Theo báo cáo của Hiệp Hội Ung Thư Mỹ, tỷ lệ bệnh nhân ung thư tụy ngoại tiết sống sót sau chẩn đoán 1 năm chỉ khoảng 23% và sau chẩn đoán 5 năm, chỉ còn 4% bệnh nhân sống sót.

Tình trạng vàng da và mắt thường liên quan đến sức khỏe gan mật, là tình trạng tích tụ, chuyển màu lâu ngày. Vì màu sắc thay đổi từ từ nên không nhiều người bệnh nhận ra sớm, chỉ khi sự thay đổi đã rất rõ ràng. Nếu gặp tình trạng này, hãy sớm đi kiểm tra vì chứng vàng da và mắt thường liên quan đến các bệnh lý.

1. Vàng da và mắt do nguyên nhân nào?

Nguyên nhân trực tiếp gây ra tình trạng da và kết mạc mắt có màu vàng là do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao bất thường. Về nguyên nhân bệnh lý, chúng ta sẽ tìm hiểu trong mục 2 của bài viết. Nồng độ bilirubin trong máu càng cao thì mức độ vàng da và mắt càng lớn, nhận biết thấy rõ bằng mắt thường.

Vàng mắt bệnh lý thường xuất hiện trước tình trạng vàng da

Việc nồng độ bilirubin trong máu tăng cao bất thường là hậu quả của những rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Nguồn gốc hình thành chất này là khi tế bào hồng cầu già bị vỡ ra để tế bào hồng cầu mới được tạo ra thay thế. Quá trình chết đi và tái tạo tế bào xảy ra liên tục, giúp cơ thể có thể duy trì sự sống.

Tuy nhiên bình thường, với lượng bilirubin được tạo ra sẽ lưu chuyển trong máu để đến gan, được men gan biến đổi trở thành bilirubin liên hợp. Sản phẩm này được đưa tới ống mật nhỏ để sản xuất dịch mật, đồng thời được thải ra ngoài qua phân. Đây là lí do khiến phân chúng ta có màu vàng nâu.

Còn ở người có bệnh lý gây rối loạn chuyển hóa bilirubin này, nồng độ chất trong máu cao và không được thải lọc tốt qua gan mà tích tụ trong máu. Thông thường màu vàng sẽ xuất hiện đầu tiên ở vùng kết mạc mắt, sau đó vàng da mới thể hiện ngày càng rõ ràng. Không những gây vàng da và mắt, sự tích tụ bilirubin còn gây ra một vài vấn đề sức khỏe.

Màu vàng ở da là do bilirubin tích tụ trong máu gây ra

Điều quan trọng là tình trạng tích tụ bilirubin này cho thấy cơ thể bạn đang gặp phải các bệnh lý liên quan, cần nhanh chóng điều trị mới có thể đảm bảo sức khỏe cũng như loại bỏ tình trạng vàng da.

Nếu vàng da ở người lớn thường do nguyên nhân bệnh lý thì vàng da ở trẻ sơ sinh thường là do sinh lý. Ngay khi trẻ được sinh ra, da và mắt có màu vàng nhẹ và biến mất sau vài ngày hoặc vài tuần. Nguyên nhân do tế bào hồng cầu ở trẻ vỡ ra, tạo ra bilirubin song tế bào gan chưa trưởng thành, men gan chưa tạo ra tốt nên có thể gây ra hiện tượng vàng da sinh lý.

2. Các bệnh lý thường liên quan đến chứng vàng da vàng mắt

Mức độ vàng da và mắt nhìn chung không thể đánh giá mức độ nguy hiểm với sức khỏe người bệnh, cần xác định nguyên nhân gây bệnh. Chứng vàng da và mắt ở người trưởng thành thường do 4 nhóm bệnh lý sau gây ra.

2.1. Nhóm bệnh lý liên quan đến gan

Đây là nguyên nhân thường gặp nhất khi bệnh lý hoặc rối loạn hoạt động của tế bào gan khiến chức năng thu nhận và xử lý bilirubin trong máu bị ảnh hưởng. Khi bilirubin không được loại bỏ tốt, chúng ứ đọng trong máu và dẫn tới vàng mắt và da.

Bệnh lý về gan là nguyên nhân chủ yếu gây vàng da và mắt

Cụ thể, các nhóm bệnh liên quan đến gan gây ra tình trạng vàng da và mắt, tăng nồng độ bilirubin trong máu gồm:

Viêm gan cấp

Nguyên nhân gây viêm gan cấp có thể là vi khuẩn, virus, tác dụng phụ của thuốc, uống nhiều rượu hoặc bệnh tự miễn khiến tế bào gan bị phá hủy. Viêm gan cấp thường không kéo dài, song nếu lặp lại nhiều lần có thể dẫn tới mạn tính và nhiều hệ lụy cho sức khỏe của gan.

Xơ gan

Xơ gan xảy ra khi tế bào gan bị thay thế dần bởi mô sẹo, đây là kết quả của quá trình tự bảo vệ gan do tổn thương liên tục và kéo dài. Các nguyên nhân gây xơ gan thường là: uống nhiều rượu bia, viêm gan mạn tính, viêm gan tự miễn,…

Ung thư gan

Cả ung thư gan khởi phát và ung thư gan thứ phát đều thuộc nhóm nguyên nhân bệnh lý ở gan gây vàng da và mắt.

Hội chứng di truyền

Vàng da thể hiện sớm ở trẻ sơ sinh nếu mắc hội chứng di truyền như: Hội chứng Dubin-Johnson và Rotor, hội chứng Crigler - Najjar,…

Bilirubin được tạo ra khi tế bào hồng cầu già vỡ ra

2.2. Nhóm bệnh lý liên quan đến hồng cầu

Bilirubin được tạo thành từ tế bào hồng cầu chết đi, vì thế bệnh lý làm tăng tốc độ và số lượng hồng cầu chết đi sẽ khiến chất này được tạo thành nhiều hơn bình thường. Gan không kịp chuyển hóa hết bilirubin tạo ra sẽ gây vàng da và mắt.

Các bệnh lý thuộc nhóm này bao gồm: hội chứng tăng Ure máu tán huyết, bệnh hồng cầu hình liềm, tụ máu ở mô, sốt rét, bệnh Thalassemia, thiếu men,…

2.3. Nhóm bệnh lý liên quan đến ống mật chủ

Bilirubin được chuyển hóa một phần thành dịch mật, dẫn từ các ống dẫn mật nhỏ trong gan tới ống mật chủ. Vì thế, bệnh lý gây nghẽn hoặc hẹp ống mật chủ cũng khiến bilirubin tràn vào máu với nồng độ cao và gây vàng da, vàng mắt.

Các bệnh lý thuộc nhóm này bao gồm:

Sỏi mật

Bệnh lý này xảy ra khi mật dịch đông đặc hình thành sỏi, sỏi mật nếu thoát ra khỏi túi mật có thể kẹt ở ống mật chủ. Lúc này dịch mật không được đưa tới ruột mà thẩm thấu vào máu, bilirubin sẽ gây vàng da.

Ung thư túi mật

Khối u ung thư có thể là nguyên nhân gây tắc ống mật chủ.

Hẹp đường dẫn mật

Đây thường là biến chứng của viêm hẹp tắc đường dẫn mật và hình thành xơ.

Viêm đường mật

Nguyên nhân thường do các bệnh lý viêm đường mật xơ hóa hoặc xơ gan tiên phát ảnh hưởng đến tốc độ chảy của dịch mật và khả năng đào thải bilirubin.

Một vài thuốc điều trị ảnh hưởng đến gan và gây vàng da

Để xác định được nguyên nhân gây vàng da và mắt, cần dựa cả vào thông tin khám thực thể, tiền sử bệnh cũng như các xét nghiệm cận lâm sàng. Khi đã xác định được nguyên nhân, việc điều trị sẽ hiệu quả và dễ dàng hơn.

Da vàng mắt vàng là triệu chứng của bệnh gì?

Viêm gan cấp. Nguyên nhân gây viêm gan cấp có thể là vi khuẩn, virus, tác dụng phụ của thuốc, uống nhiều rượu hoặc bệnh tự miễn khiến tế bào gan bị phá hủy. ... .

Xơ gan. ... .

Ung thư gan. ... .

Hội chứng di truyền. ... .

Sỏi mật. ... .

Ung thư túi mật. ... .

Hẹp đường dẫn mật. ... .

Viêm đường mật..

Tại sao vùng da quanh mắt bị vàng?

Tóm lại, u vàng quanh mắt đôi khi là triệu chứng của một bệnh nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như rối loạn lipid máu, máu nhiễm mỡ, tiểu đường, xơ gan, bệnh tim thiếu máu cục bộ, một số bệnh ung thư...Vì thế, nếu thấy xuất hiện tích tụ cholesterol xung quanh mắt, biểu hiện bằng các u vàng nhạt, nên đi khám bác sĩ để tìm ra ...

Tại sao người bị bệnh về gan bị vàng da vàng mắt?

Khi cơ thể hoạt động bất thường, tốc độ phá hủy của các tế bào hồng cầu tăng nhanh, dẫn đến tăng sinh bilirubin. Lúc này, trong quá trình đào thải, bilirubin không thể di chuyển đủ nhanh qua gan và ống mật, sẽ tích tụ lại trong máu và lắng đọng ở da. Kết quả là vàng da, vàng mắt.

Vàng da ở người lớn nên ăn gì?

Dưới đây là những thực phẩm hữu ích nhất cho người mắc chứng vàng da:.

Nước ép củ cải. Mỗi ngày uống 2-3 ly nước ép củ cải sẽ giúp bạn giảm đáng kể triệu chứng vàng da. ... .

Hạt rau mùi. ... .

Lúa mạch. ... .

Nước ép cà chua. ... .

Lá húng quế ... .

Nước ép chanh. ... .

Dứa. ... .

Nước mía..