Nêu các phương pháp tạo nguồn biến dị di truyền cho chọn giống
Biến dị di truyền là sự khác nhau về ADN giữa các cá thể hoặc quần thể. Đột biến là nguyên nhân sâu xa nhất của biến dị di truyền, nhưng các cơ chế khác, chẳng hạn như phiêu bạt di truyền, cũng đóng một vai trò nhất định. Show
ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP Khái niệm chungQuy trình chọn giống- Quy trình chọn giống gồm 3 bước:
Nêu các phương pháp tạo nguồn biến dị di truyền cho chọn giốngCác phương pháp tạo nguồn nguyên liệu của quá trình chọn giống- Có 3 phương pháp tạo nguồn nguyên liệu của quá trình chọn giống:
Nguồn gen tự nhiên và nguồn gen nhân tạo- Nguồn gen tự nhiên: là bộ sưu tập các dạng vật nuôi, cây trồng có sẵn trong tự nhiên. Đây là nguồn có sẵn trong tự nhiên nên có khả năng thích nghi tốt với môi trường nơi chúng sống và không tốn kinh phí và công sức để tạo ra chúng. Ví dụ các giống địa phương. - Nguồn gen nhân tạo: là các “ngân hàng gen” lưu trữ và bảo quản các nguồn gen được tạo ra do gây đột biến và lai tạo. Đây là nguồn gen đa dạng, phù hợp với nh cầu đa dạng về giống. Ví dụ: Viện nghiên cứu lúa quốc tế IRRI tại Philippin hàng năm thu nhận hơn 60000 tổ hợp gen mới, là nơi cung cấp nhiều giống lúa năng suất cao cho các nước trồng lúa. Biến dị tổ hợp- Biến dị tổ hợp là biến dị xuất hiện do tổ hợp lại vật chất di truyền vốn có ở bố mẹ theo các cách khác nhau. - Nguyên nhân: do quá trình giao phối. - Cơ chế: Biến dị tổ hợp là kết quả của nhiều quá trình:
Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợpKhái niệm- Lai là phương pháp cơ bản để tạo ra các biến dị tổ hợp. Việc phân biệt các phép lai dựa vào mức độ sai khác về kiểu gen của bố, mẹ và hình thức lai (lai gần, lai xa, lai thuận nghịch,..) Phương pháp tạo giống thuần trên nguồn biến dị tổ hợp- Phương pháp tạo giống thuần trên nguồn biến dị tổ hợp gồm các bước:
- Ví dụ: Để tạo ra giống cây thuần chủng có kiểu gen AabbDD:
Tạo giống lai có ưu thế lai caoKhái niệm ưu thế lai- Ưu thế lai là hiện tượng con lai có năng suất, phẩm chất, sức chống chịu, khả năng sinh trưởng và phát triển vượt trội so với các dạng bố mẹ. - Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở F1 sau đó giảm dần qua các thế hệ. - Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất trong lai khác dòng. Cơ sở di truyền của ưu thế lai- Có nhiều giả thuyết giải thích về hiện tượng ưu thế lai, trong đó giả thuyết siêu trội được thừa nhận rộng rãi nhất. Giả thuyết này cho rằng: ở trạng thái dị hợp về nhiều cặp gen khác nhau, con lai có kiểu hình vượt trội nhiều mặt so với các dạng bố mẹ có nhiều gen ở trjang thái đồng hợp: AA - Cá thể mang trạng thái dị hợp về nhiều cặp gen có được kiểu hình vượt trội về nhiều mặt so với cá thể mang gen ở trạng thái đồng hợp có thể là do một số nguyên nhân sau:
Phương pháp tạo ưu thế lai- Tạo các dòng thuần chủng trước khi lai: cho thực vật tự thụ phấn hoặc động vật giao phối gần qua 5- 7 thế hệ. - Cho các dòng thuần chủng lai với nhau:
- Lai thuận nghịch: một số trường hợp phép lai thuận có thể không cho ưu thế lai nhưng phép lai nghịh lại có và ngược lại. - Chọn các tổ hợp lai có ưu thế lai cao mong muốn. Biện pháp duy trì ưu thế lai- Các biện pháp duy trì ưu thế lai là:
- Phép lai kinh tế là một ứng dụng thực tế của ưu thế lai, được tạo ra bằng cách lai bố mẹ thuộc 2 dòng thuần chủng khác nhau rồi dùng con lai F1 làm sản phẩm, không dùng làm giống. - Những thành tựu về lai kinh tế ở Việt Nam: các giống ngô lai, lúa lai, các con lai F1 ở bò, lợn, gà, ngan, dê,... Ví dụ: Bò vàng Thanh Hóa x Bò Hostein Hà Lan => Bò lai. * Khái niệm - Giống là một tập hợp cá thể sinh vật do con người chọn tạo ra, có phản ứng như nhau trước cùng 1 điều kiện ngoại cảnh, có những đặc điểm di truyền đặc trưng, chất lượng tốt, năng suất cao và ổn định; thích hợp với điều kiện khí hậu, đất đai, kĩ thuật sản xuất nhất định. *Quy trình tạo giống mới bao gồm các bước: + Tạo nguồn nguyên liệu là biến dị di truyền (biến dị tổ hợp, đột biến và ADN tái tổ hợp). + Đánh giá kiểu hình để chọn ra kiểu gen mong muốn. + Tạo và duy trì dòng thuần có tổ hợp gen mong muốn. + Đưa giống tốt ra sản xuất đại trà. * Phương pháp tạo nguồn nguyên liệu cho chọn giống - Nguyên liệu cho quá trình chọn giống được tạo ra từ nguồn biến dị tổ hợp, đột biến và ADN tái tổ hợp - Các phương pháp tạo nguồn nguyên liệu gồm : + Lai hữu tính : tạo ra vô số biến dị tổ hợp + Gây đột biến: tạo ra các đột biến di truyền. + Công nghệ gen: tạo ra ADN tái tổ hợp |