Nguyên nhân gây đau xơ cơ

Bệnh đau xơ cơ là một bệnh lý ngoài khớp, không viêm, thường gặp chưa rõ nguyên nhân với triệu chứng đặc trưng là đau toàn thân (đôi khi triệu chứng nặng); đau lan tỏa ở cơ, các vùng quanh điểm bám gân và phần mềm xung quanh; cứng cơ, mệt mỏi, rối loạn tinh thần; ngủ kém và nhiều triệu chứng thực thể khác. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng. Điều trị bao gồm tập thể dục, chườm nóng, giảm lo âu, thuốc để cải thiện giấc ngủ và các thuốc giảm đau không opioid.

Đau xơ cơ hay gặp; tỷ lệ ở nữ cao gấp 7 lần so với nam giới, hay gặp ở người trẻ tuổi hoặc trung niên, tuy nhiên cũng có thể gặp ở nam giới, trẻ em và thiếu niên. Do sự khác biệt về giới tính, đôi khi bệnh bị bỏ sót ở nam giới. Bệnh thường gặp ở bệnh nhân có bệnh lý khác, không liên quan với các bệnh lý khớp hẹ thống, vị vậy việc chẩn đoán và điều trị trở nên phức tạp.

  • 1. Ursini F, Ciaffi J, Mancarella L, et al: Fibromyalgia: a new facet of the post-COVID-19 syndrome spectrum? Results from a web-based survey. RMD Open. 7(3):e001735, 2021. doi: 10.1136/rmdopen-2021-001735. PMID: 34426540; PMCID: PMC8384499.

Các triệu chứng và dấu hiệu của đau cơ xơ hóa

Co cứng và đau thường khởi phát từ từ và lan tỏa, đau biểu hiện rõ rệt. Đau đang lan rộng và có thể nặng hơn khi có các dấu hiệu khác kèm theo như sự mệt mỏi, căng cơ hoặc quá tải vận động.

Bệnh nhân thường có nhiều triệu chứng thực thể khác nhau. Mệt mỏi hay gặp cũng như là các rồi loạn nhận thức như khó tập trung và có tâm trạng u ám. Nhiều bệnh nhân cũng có triệu chứng hội chứng ruột kích thích Triệu chứng và Dấu hiệu Hội chứng ruột kích thích được đặc trưng bởi sự khó chịu hoặc đau bụng tái phát với ít nhất hai đặc điểm sau: liên quan đến đi vệ sinh, liên quan đến số lần đại tiện, hoặc liên quan đến sự thay... đọc thêm , viêm bàng quang kẽ Triệu chứng và Dấu hiệu Viêm bàng quang kẽ là viêm bàng quang không nhiễm khuẩn, nó gây ra đau (vùng trên mu, vùng chậu, bụng), tiểu dắt, tiểu gấp và tiểu són. Chẩn đoán dựa vào tiền sử và chẩn đoán loại trừ các bệnh... đọc thêm , đau nửa đầu Triệu chứng và Dấu hiệu Migraine là chứng đau đầu nguyên phát, xuất hiện thành đợt. Triệu chứng thường kéo dài từ 4 đến 72 giờ và có thể trầm trọng. Đau thường ở một bên, kiểu mạch đập, nặng hơn khi gắng sức, kèm theo... đọc thêm hoặc đau đầu Triệu chứng và Dấu hiệu Đau đầu do căng thẳng gây đau nhẹ lan tỏa, không gây tàn phế, buồn nôn, hoặc chứng sợ ánh sáng như đối với chứng đau đầu migrain. (Xem thêm Cách tiếp cận với Bệnh nhân đau đầu.) Đau đầu do căng... đọc thêm . Có thể có hiện tượng di cảm, đặc biệt biểu hiện đối xứng và thường di chuyển.

Triệu chứng có thể trầm trọng hơn do căng thẳng về môi trường hoặc cảm xúc, ngủ kém, chấn thương, tiếp xúc với ẩm ướt hoặc lạnh, hoặc do bác sĩ, thành viên trong gia đình và bạn bè khi nói với bệnh nhân rằng các rối loạn của họ đều do họ tưởng tượng ra.

Bệnh nhân có thể bị căng thẳng, lo lắng, mệt mỏi, tham vọng, và đôi khi trầm cảm. Bệnh nhân có xu hướng trở thành những người cầu toàn.

Khám thực thể thường không thấy gì bất thường ngoại trừ những vị trí đặc hiệu, tách biệt của cơ (điểm đau) thường có biểu hiện đau khi ấn. Vùng đau không có biểu hiện sưng, đỏ hoặc ấm; khi có các biểu hiện đó nên nghĩ tới một chẩn đoán khác.

  • Tiêu chuẩn lâm sàng

  • Thăm khám tỉ mỉ để loại trừ các bệnh lý khác.

Nghĩ đến đau xơ cơ ở các bệnh nhân sau:

  • Đau toàn thân, đặc biệt khi không tương xứng với kết quả thăm khám lâm sàng.

  • Kết quả xét nghiệm âm tính mặc dù các triệu chứng lan tỏa.

  • Mệt mỏi là một triệu chứng nổi trội

Chẩn đoán đau cơ xơ nên được nghĩ tới ở những bệnh nhân có dấu hiệu đau lan tỏa kéo dài ít nhất 3 tháng, đặc biệt khi có nhiều triệu chứng thực thể kèm theo. Đau được xem là lan tỏa khi bệnh nhân biểu hiện đau cả 2 bên phải và trái, trên và dưới eo, và ở các khớp trục (cột sống cổ, trước ngực hoặc cột sống ngực hoặc thắt lưng).

Chẩn đoán dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng của Hội thấp khớp học Hoa Kỳ (1 Tham khảo chẩn đoán Bệnh đau xơ cơ là một bệnh lý ngoài khớp thường gặp chưa rõ nguyên nhân với triệu chứng đặc trưng là đau toàn thân (đôi khi triệu chứng nặng); đau lan tỏa ở cơ, các vùng quanh điểm bám gân và... đọc thêm ), bao gồm sự kết hợp của đau khớp và đau không phải do khớp (đôi khi bao gồm cả đau lan tỏa toàn thân) với biểu hiện các triệu chứng về nhận thức và thực thể khác nhau, như được liệt kê ở trên và được phân loại ở mức độ nặng. Tiêu chuẩn chẩn đoán trước dựa trên biểu hiện đau ở 18 vị trí đau đặc hiệu. Tiêu chí này hiện không được sử dụng vì đôi khi các bác sĩ không thuộc chuyên khoa gặp khó khăn khi đánh giá triệu chứng đau, điểm đau có thể dao động về cường độ,và vì việc áp dụng một tiêu chuẩn chẩn đoán dựa trên các triệu chứng toàn thể sẽ có nhiều thuận lợi hơn. Tuy nhiên, triệu chứng đau khá phổ biến, và một số bác sĩ chuyên khoa tiếp tục đánh giá nó một cách có hệ thống.

Để tránh sai sót, bác sĩ lâm sàng nên cân nhắc những điều sau:

  • Bệnh đau cơ xương thường bị bỏ qua ở nam giới, trẻ em và thanh thiếu niên.

  • 1. Wolfe F, Clauw DJ, Fitzcharles MA, et al: 2016 revisions to the 2010/2011 fibromyalgia diagnostic criteria. Semin Arthritis Rheum 46(3):319–329, 2016. doi: 10.1016/j.semarthrit.2016.08.012.

Bệnh đau xơ cơ có xu hướng tiến triển thành bệnh mạn tính nhưng cũng có thể tự thuyên giảm nếu giảm căng thẳng. Nó cũng có thể tái phát trong khoảng thời gian nhất định. Tiên lượng chức năng thường tốt ở những bệnh nhân được điều trị bằng một chương trình toàn diện và tính hỗ trợ, tuy nhiên triệu chứng thường tồn tại dai dẳng ở một mức độ nào đó. Bệnh có thể nặng lên nếu bệnh nhân có nhiều rối loạn cảm xúc không được điều trị.

  • Tập các bài tập kéo giãn và aerobic, nhiệt trị liệu tại chỗ và matxa

  • Kiểm soát căng thẳng

  • Thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc cyclobenzaprine để cải thiện giấc ngủ

  • Thuốc giảm đau không opioid

Tập các bài tập kéo giãn, aeroic, thể dục căng thẳng, tập thể dục aerobic, ngủ ngon và đủ giấc, chườm nóng cục bộ, matxa nhẹ nhàng có thể có hiệu quả cải thiện bệnh. Kiểm soát căng thẳng (ví dụ, tập thở sâu, Quản lý căng thẳng nói chung (ví dụ như tập thở sâu, thiền định, hỗ trợ tâm lý, tư vấn nếu cần thiết) là rất quan trọng.

Nên thực hiện hàng ngày các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng các cơ bị đau; mỗi khi tập nên giữ tư thế kéo giãn trong vòng 30 giây và lặm lại khoảng 5 lần. Tập aerobic (ví dụ như đi bộ nhanh, bơi lội, đi xe đạp tập thể dục) có thể làm giảm triệu chứng.

Cải thiện giấc ngủ là rất quan trọng. Có thể dùng thuốc an thần nhưng chỉ vào buổi tối và chỉ để cải thiện giấc ngủ. Uống thuốc chống trầm cảm đường uống liều thấp khi đi ngủ (ví dụ, amitriptyline 10 đến 50 mg, trazodone 50 đến 150 mg, doxepin 10-25 mg) hoặc các dược phẩm giống cyclobenzaprine từ 10 đến 30 mg có thể giúp ngủ sâu hơn và giảm đau cơ. Cần sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả. Buồn ngủ, khô miệng, và các phản ứng phụ khác có thể làm cho một số hoặc tất cả các loại thuốc này không dung nạp được, đặc biệt đối với người cao tuổi.

Thuốc giảm đau không opiod (như acetaminophen, NSAID) có thể có hiệu quả điều trị bệnh. Nên tránh opioid. Pregabalin, duloxetine, và milnacipran là các thuốc có sẵn để điều trị đau cơ xơ, nhưng nên được sử dụng với vai trò là các thuốc phụ trợ cho các biến pháp tập thể dục, cải thiện giấc ngủ, và kiểm soát lo âu; các thuốc này có thể có hiệu quả giảm đau nhẹ.

Đôi khi, tiêm 0,5% bupivacaine hoặc 1% lidocaine liều từ 1 đến 5 mL để điều trị những vùng đau khu trú, nhưng không nên coi đây là thuốc điều trị đầu tiên vì đã có nhiều bằng chứng không ủng hộ việc điều trị thường xuyên các thuốc này.

Bằng chứng cũng ủng hộ việc sử dụng capsaicin, phản hồi sinh học Phản hồi sinh học Đối với phản hồi sinh học, một loại y học tâm-thân, các thiết bị điện tử được sử dụng để cung cấp thông tin cho bệnh nhân về các chức năng sinh học (nhịp tim, BP, hoạt động của cơ, nhiệt độ... đọc thêm , xoa bóp Liệu pháp xoa bóp Trong liệu pháp xoa bóp ( tác động vào cơ thể dựa trên hành động), mô cơ thể được thao tác để thúc đẩy dẻo dai đồng thời giảm đau và căng thẳng. Liệu pháp xoa bóp có nhiều giá trị cho triệu... đọc thêm , liệu pháp thôi miên Liệu pháp thôi miên Liệu pháp thôi miên, một loại y học tâm-thân, có nguồn gốc từ phương pháp điều trị tâm lý học phương Tây. Bệnh nhân được đưa vào trạng thái thư giãn và tập trung tập trung để giúp họ thay đổi... đọc thêm , can thiệp trị liệu thần kinh cột sống Nắn khớp xương Trong nắn xương khớp ( vận dụng và dựa trên cơ thể), mối quan hệ giữa cấu trúc của xương sống và chức năng của hệ thần kinh được coi là chìa khóa để duy trì hoặc phục hồi sức khoẻ. Phương pháp... đọc thêm , và các liệu pháp bổ sung cũng như thay thế khác nằm trong các khuyến nghị của Liên minh các Hiệp hội Thấp khớp học Châu Âu (EULAR) để kiểm soát chứng bệnh đau xơ cơ (1 Tài liệu tham khảo về điều trị Bệnh đau xơ cơ là một bệnh lý ngoài khớp thường gặp chưa rõ nguyên nhân với triệu chứng đặc trưng là đau toàn thân (đôi khi triệu chứng nặng); đau lan tỏa ở cơ, các vùng quanh điểm bám gân và... đọc thêm ). Mặc dù các thử nghiệm ngẫu nhiên và tổng quan hệ thống đã đánh giá một số liệu pháp này so với các đối chứng, nhưng bằng chứng hiệu quả không phải là chắc chắn.

  • 1. Macfarlane GJ, Kronisch C, Dean LE, et al: EULAR revised recommendations for the management of fibromyalgia. Ann Rheum Dis. 76(2):318-328, 2017. doi: 10.1136/annrheumdis-2016-209724. Epub 2016 Jul 4. PMID: 27377815.

  • Triệu chứng đau và cứng cơ có thể nặng lên do stress môi trường hoặc cảm xúc, ngủ kém, chấn thương, tiếp xúc với lạnh ẩm, hoặc do bác sĩ và người trong gia đình, bạn bè khi nói với bệnh nhân rằng các triệu chứng này do bệnh nhân tưởng tượng ra.

  • Nghi ngờ đau cơ xơ khi có triệu chứng đau lan tỏa và triệu chứng cứng cơ, mệt mỏi không tìm được nguyên nhân, kéo dài nhiều năm hoặc khi các thăm khám lâm sàng và kết quả xét nghiệm bình thường.

  • Cân nhắc làm các xét nghiệm tốc độ máu lắng, CRP, creatine kinase CK, chức năng tuyến giáp Chẩn đoán Chứng suy giáp là thiếu hụt hormone tuyến giáp. Chẩn đoán bằng các đặc điểm lâm sàng như xuất hiện khuôn mặt điển hình, giọng nói chậm khàn, da khô và nồng độ các hormone tuyến giáp thấp. Điều... đọc thêm

    Nguyên nhân gây đau xơ cơ
    , viêm gan virus C Chẩn đoán Nguyên nhân gây viêm gan C là do vi-rút RNA, loại này thường lây truyền qua đường tiêm. Đôi khi bệnh gây ra các triệu chứng điển hình của bệnh viêm gan vi-rút, bao gồm chán ăn, mệt mỏi, và vàng... đọc thêm , và nghĩ tới hội chứng mệt mỏi mạn tính Hội chứng mệt mỏi mạn tính Hội chứng mệt mỏi mạn tính (CFS, còn được gọi là viêm cơ não tủy/hội chứng mệt mỏi mjn tính [ME/CFS]) là một hội chứng mệt mỏi thay đổi cuộc sống kéo dài > 6 tháng không rõ nguyên nhân và kèm... đọc thêm và đau đa cơ dạng thấp Đau đa cơ dạng thấp Đau đa cơ dạng thấp là một hội chứng gắn liền với viêm động mạch tế bào khổng lồ (viêm động thái dương). Thường gặp ở người lớn 55 tuổi > 55. Thường gây đau và cứng nhiều ở các cơ gốc chi, không... đọc thêm . Làm thêm xét nghiệm cho các bệnh thấp khớp khác chỉ khi chúng được gợi ý cụ thể bằng đánh giá lâm sàng.

  • Điều trị bằng các biện pháp tập luyện, kiểm soát lo âu, cải thiện giấc ngủ và khi cần thiết có thể cho các thuốc giảm đau không opioid để giảm đau.