1. Khái niệm
Bệnh hắc lào [hay còn gọi là lác] là bệnh gây ra do vi nấm có tên khoa học là Dermatophytes. Tùy theo vị trí bị bệnh trên cơ thể, người ta phân ra loại nấm bẹn, nấm thân, nấm mặt, nấm chân...
2. Triệu chứng
Hai dấu hiệu nổi bật là ngứa và nổi mẩn đỏ, mụn nước. có viền bờ rõ rệt, trên viền bờ có mụn nước lấm tấm, ngày càng lan rộng ra vằn vèo nhiều vòng cung Ngứa ở vùng có tổn thương da, cả ngày lẫn đêm, ngứa nhiều hơn khi ra mồ hôi, trời nóng nực hay về đêm.
Nổi mẩn đỏ một vùng có giới hạn rõ, trên bề mặt thường có nổi nhiều mụn nước như phỏng tập trung ở rìa của tổn thương [diễn tiến ly tâm tương tự như đồng tiền [nên còn được gọi là lác đồng tiền].
Bệnh thường khởi đầu ở một bên bẹn, sau đó có thể lan sang bên kia và ra sau mông. Ngoài ra, bệnh còn có thể gặp ở chi, bụng và mặt.
Nếu không chữa trị kịp thời bệnh sẽ lan thêm ra những vị trí khác, tăng kích thước, chàm hóa hoặc lây sang người khác do tiếp xúc trực tiếp hay lây qua quần áo. Nếu bôi thuốc không đúng [thuốc quá mạnh, bôi dây sang da lành hay da non, thuốc không đúng bệnh…] có thể gây ra tình trạng phỏng, chảy nước nhiều, ngứa dữ dội… trong một số trường hợp có thể gây nhiễm trùng, đi lại khó khăn
3. Điều trị hắc lào
3.1. Chữa hắc lào theo một số cách trong dân gian
- Dùng quả chuối tiêu xanh [còn có tên là chuối lùn, chuối và] xắt từng lát. Rửa sạch chỗ có hắc lào, cạo da rồi xát chuối xanh lên để cho vết hắc lào có mủ chuối tự khô.
- Lấy một lượng lớn rau sam rửa sạch, sắc đặc, gạn lấy nước cốt nấu với sáp ong, khi sáp ong chảy ra thì cho nhỏ lửa, cô thành cao, dùng cao này phết lên vết hắc lào.
- Lấy 12 gr bột long não, 100 gr rễ húng chanh giã nhỏ. Trộn thật đều hai vị trên rồi vắt một quả chanh vào thuốc này để bôi hằng ngày lên các vết hắc lào.
- Đốt mảnh gáo dừa rồi lấy nhựa bôi vào vết hắc lào.
- Hạt thảo quyết minh [muồng] 100 gr, khế chua 2 quả, 10 lá trầu, tất cả rửa sạch, giã nhuyễn bọc vào vải mùn, xát lên vết hắc lào.
3.2 Điều trị hắc lào bằng thuốc nam
Các thuốc bôi bao gồm:
- Bồ kết, phèn chua , thêm nước, đun sôi, để nguội rồi tắm. Sau khi lau khô người, bôi thuốc vào chỗ da bị tổn thương.
- Vỏ cây đại tươi ; củ chút chít ; cồn . Hai vị thuốc rửa sạch, giã nát, ngâm vào cồn , dùng bôi vào chỗ hắc lào ngày 1-2 lần.
- Hạt muồng châu tươi ; hạt bồ kết tươi 1. Tất cả giã nát, ngâm vào cồn, dùng dung dịch bôi chỗ hắc lào .
- Rễ, cành, lá cây kiến cò giã nát, ngâm vào 1cồn . Dùng dung dịch trên bôi chỗ hắc lào.
- Rễ cây bạch hoa xà [bỏ lõi] ngâmcồn .
3.3 Chữa hắc lào theo tây y
Hiện trên thị trường có rất nhiều loại thuốc chữa hắc lào, tuy nhiên cần phải thận trọng khi dùng và nên có sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa nếu không có thể có những biến chứng nặng nề.
Tuyệt đối không gãi, không cạo trước khi bôi thuốc. Nên tắm rửa nhẹ nhàng, không chà mạnh. Tắm bằng xà phòng diệt nấm như sastid, nizorale, kara hoặc bằng chanh hoà loãng, không nên xát chanh trực tiếp lên vùng da bệnh làm tổn thương da.
4. Phòng ngừa hắc lào
- Giữ da khô sạch, tránh gãi, giữ khô những vùng nếp như háng, nách.
- Đối với người lành chưa mắc bệnh, không nên mặc chung quần áo với người khác, không giao hợp với người lạ, tránh làm việc ở những nơi ẩm ướt, ra mồ hôi nhiều, Không mặc quần áo quá "bí không khí".
- Hắc lào thường hay tái phát do dùng thuốc không đúng cách hay do không diệt nguồn lây. Để hạn chế tái phát, bên cạnh dùng thuốc đúng chỉ định cần phải diệt nấm ở những vật dụng cá nhân như áo quần, mùng mền, chiếu gối… bằng cách luộc nước sôi 100oC trong vòng 15 phút, rắc bột chống nấm hay bôi Iod 2% hai ngày một lần.
- Khi đã bị bệnh, nếu nhẹ chỉ cần bối thuốc đúng chỉ định, lựa chọn thuốc thích hợp tùy điều kiện địa phương và bệnh nhân. Nếu có tái phát hay có biến chứng nên đến bác sĩ chuyên khoa. Điều quan trọng là không quên diệt nguồn lây.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Thu Hằng - Bác sĩ Da Liễu, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có trên 12 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực da liễu.
Nấm hắc lào là một trong những bệnh lý thường gặp của da liễu do nhiều loại nấm khác nhau gây nên, các loại nấm khác nhau gây tổn thương ở các vùng khác nhau trên cơ thể.
Hắc lào là bệnh da liễu gây ra bởi các loại nấm trychophytone, microsporum hay epidermophyton...
Bệnh thường xuất hiện ở các vùng kín, nếp gấp kẽ lớn như kẽ bẹn 2 bên, nếp lằn mông, vùng quanh thắt lưng...
Biểu hiện của bệnh hắc lào:
Triệu chứng thường gặp phổ biến là hiện tượng ngứa da nhất là khi ra mồ hôi, đôi khi kèm theo tróc vảy, bong tróc ở trên bề mặt da.
Tổn thương da:
- Tổn thương ban đầu dưới dạng các đám nhỏ tròn như hình đồng xu, hoặc hình bầu dục, ranh giới rõ sau đó lan dần các đám liên kết với nhau tạo thành mảng lớn hình đa cung nổi nhẹ trên bề mặt da.
- Màu sắc: Đỏ hoặc nâu, thường gây bong tróc vảy có cạnh sắc cứng và ngứa ngay tại vị trí tổn thương. Một số trường hợp có thể kèm theo các mụn nước nhỏ phồng rộp hoặc các mụn mủ vàng do bị bội nhiễm bởi cào, gãi gây xước da tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
Nấm hắc lào có khả năng lây lan sang cho người khác qua tiếp xúc hoặc do dùng chung đồ với người bị bệnh trong giai đoạn các tổn thương đang có mẩn đỏ và bong tróc vảy da.
Nấm hắc lào thường phát triển ở chân hoặc thân mình với các tổn thương đa dạng về hình thái và vị trí:
Nấm hắc lào ở đùi:
- Vị trí: thường gặp ở mặt trong của đùi.
- Triệu chứng: tổn thương là những chấm đỏ, có vảy nhỏ, lan dần ra thành mảng hình tròn hoặc bầu dục, bề mặt đỏ, hơi gồ cao, trên bờ có nhiều mụn nước và vảy da. Các mảng liên kết với nhau thành mảng lớn hình cung, giữa nhạt màu.
Nấm hắc lào ở chân:
- Vị trí: xuất hiện ở các kẽ ngón chân và mu bàn chân.
- Triệu chứng: mảng da đỏ hình tròn hoặc bầu dục, bong da, ngứa
Nấm hắc lào ở da đầu:
- Vị trí: Có thể ở bất kỳ vị trí nào trên da đầu.
- Biểu hiện: Triệu chứng ban đầu là nổi mẩn đỏ sưng tấy sau đó bị rụng tóc. Một số trường hợp có thể thấy xuất hiện các mụn mủ kết thành dạng tổ ong, các vết tổn thương da phồng rộp, kích thước nhỏ có chứa mủ thậm chí nặng thì bị sưng đau hoại tử da kèm theo chảy nước trên da tại các tổn thương.
- Biến chứng: Có thể gây sốt, viêm hạch bạch huyết.
Nấm hắc lào dạng đa sắc:
- Vị trí: Thường gặp ở vùng cánh tay trên, lưng, ngực và cổ, đôi khi có xuất hiện ở mặt.
- Biểu hiện: Nấm da đa sắc tố giai đoạn đầu thường không có dấu hiệu lâm sàng. Sau đó xuất hiện trên da các vết đốm nhỏ với kích thước và màu sắc khác nhau như màu trắng hồng hay nâu đậm, nâu hồng.
- Tổn thương có vảy, bờ viền rõ kèm theo ngứa.
Triệu chứng thường gặp phổ biến là hiện tượng ngứa da nhất là khi ra mồ hôi
Nấm hắc lào là bệnh lành tính có thể chữa khỏi, tuy nhiên tổn lương có thể lan rộng, hay tái phát hoặc biến chứng bội nhiễm, hoặc lây lan cho người xung quanh nên cần điều trị sớm và đúng cách.
Điều trị tại chỗ:
- Dùng thuốc bôi tại chỗ: Dung dịch bôi ASA, BSI..cách dung dịch này hay gây kích ứng [đau rát] khi bôi nên hiện nay ít sử dụng.
- Các thuốc chống nấm dạng kem bôi tại chỗ chứa các thành phần như Ketoconazole, Clotrimazole, Miconazole, Terbinafin...thường bôi 2 lần/ngày trong 3-4 tuần.
Điều trị toàn thân:
- Điều trị nguyên nhân: Dùng thuốc kháng nấm đường uống chứa Itraconazole, terbinafin...
- Điều trị triệu chứng:
Ngứa: Cho dùng thuốc kháng histamin.
Nếu có mủ hay bội nhiễm: Sử dụng kết hợp kháng sinh.
- Tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
- Không dùng chung đồ với người bị bệnh.
- Không mặc đồ chật hay quần áo ẩm ướt.
- Không lạm dụng các loại sữa tắm và xà phòng tắm, lựa chọn sử dụng loại phù hợp với da của bản thân.
- Lưu ý điều trị, vệ sinh sạch sẽ đối với các nguồn lây bệnh từ động vật như chó mèo, ngựa. Tránh tiếp xúc với vật nuôi nhiễm bệnh.
- Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ đặc biệt là các vitamin nhóm B.
- Có chế độ ăn uống, sinh hoạt nghỉ ngơi hợp lý.
- Điều trị triệt để các bệnh tự miễn hay các bệnh có liên quan đến sức đề kháng của cơ thể.
Nấm hắc lào là bệnh lý lành tính của da, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây khó chịu, bất tiện trong cuộc sống của người bệnh. Nếu bạn thấy có những bất thường biểu hiện trên da thì hãy đến ngay cơ sở y tế đáng tin cậy để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Không lạm dụng các loại sữa tắm và xà phòng tắm
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM: