CẤP CỨU[028] 54 11 35 00
- Tìm Bác Sĩ
- Äặt hẹn
Khám Bệnh - Há»i Äáp
Ung thÆ° đại trá»±c trà ng là loại ung thÆ° có nguồn gốc từ đại trà ng [phần chÃnh của ruá»™t già ] hoặc trá»±c trà ng [Ä‘oạn nối giữa đại trà ng và háºu môn]. Äây là loại ung thÆ° phổ biến thứ ba được chẩn Ä‘oán có ở cả nam và nữ.
Hầu hết ung thÆ° đại trà ng Ä‘á»u khởi phát từ sá»± tăng sinh của niêm mạc đại trá»±c trà ng gá»i là pô-lýp. Má»™t số dạng pô-lýp có thể tiến triển thà nh ung thÆ° sau nhiá»u năm. Khả năng tiến triển thà nh ung thÆ° tùy thuá»™c và o từng loại pô-lýp. Có hai loại pô-lýp chÃnh là :
- Pô-lýp tuyến [u tuyến]: loại pô-lýp nà y đôi khi phát triển thà nh ung thÆ°. Vì lý do nà y nên u tuyến được gá»i là tình trạng tiá»n ung thÆ°;
- Pô-lýp tăng sản và pô-lýp viêm: loại pô-lýp nà y phổ biến hÆ¡n nhÆ°ng thÆ°á»ng không phải là tình trạng tiá»n ung thÆ°.
Chứng loạn sản là má»™t dạng tiá»n ung thÆ° khác mà bản thân polyp hoặc niêm mạc của đại trá»±c trà ng có các tế bà o bất thÆ°á»ng [nhÆ°ng không giống tế bà o ung thÆ°].
Thà nh đại trá»±c trà ng được cấu tạo từ nhiá»u lá»›p. Ung thÆ° đại trá»±c trà ng khởi phát từ lá»›p trong cùng [niêm mạc] và có thể tăng trưởng đến và i lá»›p hoặc tất cả các lá»›p khác. Khi tế bà o ung thÆ° đã xuất hiện trên thà nh đại trá»±c trà ng, chúng có thể Ä‘i và o trong các mạch máu hoặc mạch bạch huyết [là các ống nhá» mang chất thải và chất lá»ng ra ngoà i]. Từ đó, các tế bà o ung thÆ° có thể di căn đến các hạch bạch huyết lân cáºn hoặc di căn xa đến các cÆ¡ quan khác trong cÆ¡ thể.
Giai Ä‘oạn [mức Ä‘á»™ lây lan] của ung thÆ° đại trá»±c trà ng sẽ phụ thuá»™c và o mức Ä‘á»™ xâm lấn theo chiá»u sâu và o thà nh đại trá»±c trà ng cÅ©ng nhÆ° mức Ä‘á»™ gieo rắc ngoà i đại trá»±c trà ng.
Má»™t số yếu tố nguy cÆ¡ do lối sống sẽ có liên quan đến ung thÆ° đại trá»±c trà ng. Trên thá»±c tế, mối liên hệ giữa chế Ä‘á»™ ăn uống, cân nặng và sá»± váºn Ä‘á»™ng vá»›i nguy cÆ¡ mắc bệnh ung thÆ° đại trá»±c trà ng là má»™t trong các nguy cÆ¡ cao nhất cho bất kỳ loại ung thÆ° nà o.
Thừa cân hoặc béo phì: nếu bạn Ä‘ang thừa cân hoặc béo phì [thừa cân nhiá»u] thì nguy cÆ¡ phát triển và tá» vong vì ung thÆ° đại trá»±c trà ng sẽ cao hÆ¡n. Tình trạng thừa cân sẽ là m tăng nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng cho cả nam và nữ nhÆ°ng nguy cÆ¡ ở nam giá»›i sẽ cao hÆ¡n.
Thiếu hoạt Ä‘á»™ng thể chất: nếu bệnh nhân không hoạt Ä‘á»™ng thể chất thì sẽ có nguy cÆ¡ mắc bệnh ung thÆ° đại trá»±c trà ng cao hÆ¡n. Việc váºn Ä‘á»™ng nhiá»u hÆ¡n có thể giúp giảm nguy cÆ¡ gây bệnh.
Má»™t số loại thá»±c phẩm: chế Ä‘á»™ ăn có nhiá»u thịt Ä‘á» [nhÆ° thịt bò, heo, cừu, hoặc gan] và thịt chế biến [nhÆ° xúc xÃch và thịt há»™p] có thể là m tăng nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng. Các món được là m bằng cách chiên, nÆ°á»›ng, hoặc quay sẽ tạo ra các chất có thể là m tăng nguy cÆ¡ ung thÆ°, nhÆ°ng mức Ä‘á»™ gia tăng nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng vẫn chÆ°a được xác định. Chế Ä‘á»™ ăn nhiá»u rau củ, trái cây và gạo nguyên hạt có liên quan đến việc giảm nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng nhÆ°ng việc bổ sung chất xÆ¡ thì chÆ°a được chứng minh là mang lại hiệu quả.
Hút thuốc: những ngÆ°á»i hút thuốc lá trong thá»i gian dà i sẽ có nhiá»u nguy cÆ¡ phát triển và tá» vong vì ung thÆ° đại trá»±c trà ng hÆ¡n những ngÆ°á»i không hút thuốc. Hút thuốc là má»™t nguyên nhân gây ung thÆ° phổi được nhiá»u ngÆ°á»i biết đến và cÅ©ng có liên quan đến các loại ung thÆ° khác, nhÆ° ung thÆ° đại trá»±c trà ng.
Uống nhiá»u rượu/bia: ung thÆ° đại trá»±c trà ng có liên quan đến việc uống nhiá»u rượu/bia. Việc hạn chế uống rượu/bia không quá hai ly/ngà y ở nam giá»›i và má»™t ly/ngà y ở nữ giá»›i có thể mang lại nhiá»u lợi Ãch cho sức khá»e, kể cả việc giảm nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng.
Cao tuổi: ngÆ°á»i trẻ tuổi có thể phát triển ung thÆ° đại trá»±c trà ng nhÆ°ng nguy cÆ¡ sẽ tăng rõ rệt khi bệnh nhân lá»›n hÆ¡n 50 tuổi.
Tiá»n sá» gia đình mắc bệnh ung thÆ° đại trá»±c trà ng hoặc pô-lýp tuyến: phần lá»›n những ngÆ°á»i bị ung thÆ° đại trá»±c trà ng không có tiá»n sá» gia đình mắc bệnh ung thÆ° đại trá»±c trà ng. Tuy nhiên, có đến 1/5 số ngÆ°á»i bị ung thÆ° đại trá»±c trà ng có thà nh viên trong gia đình mắc căn bệnh nà y.
Bệnh nhân có tiá»n sá» bệnh viêm ruá»™t nhÆ° viêm loét đại trà ng hoặc bệnh Crohn.
Có há»™i chứng di truyá»n: khoảng 5% đến 10% số ngÆ°á»i bị ung thÆ° đại trá»±c trà ng có thừa hưởng khiếm khuyết gen [Ä‘á»™t biến gen] mà có thể gây ra các há»™i chứng ung thÆ° gia đình và là m cho những ngÆ°á»i nà y bị mắc bệnh. Các há»™i chứng di truyá»n có liên quan đến ung thÆ° đại trá»±c trà ng phổ biến nhất là Pô-lýp tuyến gia đình [FAP] và Há»™i chứng Lynch [ung thÆ° đại trá»±c trà ng di truyá»n không do pô-lýp hoặc HNPCC], tuy nhiên các há»™i chứng hiếm gặp khác cÅ©ng có thể là m tăng nguy cÆ¡ ung thÆ° đại trá»±c trà ng.
DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG UNG THƯ ÄẠI TRá»°C TRÀNG
Ung thÆ° đại trá»±c trà ng có thể không gây ra các triệu chứng ngay láºp tức, nhÆ°ng nếu có thì sẽ là má»™t trong các triệu chứng sau:
- Thay đổi thói quen Ä‘i cầu [Ä‘i tiêu] nhÆ° tiêu chảy, táo bón, phân dẹt kéo dà i trong nhiá»u ngà y;
- Cảm giác không đi hết phân sau mỗi lần đi cầu;
- Äi cầu ra máu;
- Phân có lẫn máu hoặc sẫm mà u;
- Äau quặn bụng;
- Suy nhược và mệt má»i;
- Sụt cân không chủ ý.
Ung thÆ° đại trà ng thÆ°á»ng gây ra tình trạng chảy máu trong Ä‘Æ°á»ng tiêu hóa. Mặc dù đôi khi máu có thể lẫn trong phân hoặc là m phân sẫm mà u, thông thÆ°á»ng phân trông vẫn bình thÆ°á»ng. Theo thá»i gian thì tình trạng mất máu có thể tăng và là m cho số lượng hồng cầu giảm [bệnh thiếu máu]. Äôi khi dấu hiệu đầu tiên của ung thÆ° đại trá»±c trà ng là kết quả xét nghiệm máu cho thấy số lượng hồng cầu thấp.
Phần lá»›n các vấn Ä‘á» nà y thÆ°á»ng do các tình trạng khác chứ không phải do ung thÆ° đại trá»±c trà ng gây ra nhÆ° nhiá»…m trùng, bệnh trÄ©, hoặc há»™i chứng ruá»™t kÃch thÃch. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân gặp bất kỳ vấn Ä‘á» gì, Ä‘iá»u quan trá»ng là phải gặp bác sÄ© ngay để tìm nguyên nhân và tiến hà nh Ä‘iá»u trị, nếu cần thiết.
TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHÆ¯Æ NG TRÃŒNH TẦM SOÃT UNG THƯ ÄẠI TRá»°C TRÀNG
Tầm soát là má»™t quy trình phát hiện ung thÆ° hoặc tiá»n ung thÆ° ở những ngÆ°á»i không có triệu chứng bệnh. Việc tầm soaÌt định kỳ có thể giúp phaÌt hiện sÆ¡Ìm ung thÆ° Ä‘aÌ£i trÆ°Ì£c traÌ€ng, giúp Ä‘em đêÌn nhiều khả năng chữa khỏi bệnh. Trong nhiều trÆ°Æ¡Ì€ng hÆ¡Ì£p, việc tầm soaÌt còn giuÌp ngăn ngÆ°Ì€a ung thÆ° Ä‘aÌ£i trÆ°Ì£c traÌ€ng khi cắt bá» má»™t số pô-lyÌp hoặc khối u trÆ°Æ¡Ìc khi chuÌng có nguy cÆ¡ tiến triển thà nh ung thÆ°. CoÌ nhiều phÆ°Æ¡ng pháp được sá» dụng để phát hiện và chẩn Ä‘oán ung thÆ° Ä‘aÌ£i trÆ°Ì£c traÌ€ng.
XeÌt nghiệm tiÌ€m maÌu ẩn trong phân [FOBT]: laÌ€ xeÌt nghiệm kiểm tra máu lẫn trong phân dÆ°Æ¡Ìi kiÌnh hiển vi. Các mẫu phân Ä‘Æ°Æ¡Ì£c đặt trên miêÌng lam đặc biệt và gá»i cho baÌc sĩ hoặc phoÌ€ng xeÌt nghiệm để khảo saÌt. FOBT laÌ€ một xeÌt nghiệm tầm soát nhanh vaÌ€ thuận tiện giúp phaÌt hiện ung thÆ° Ä‘aÌ£i trÆ°Ì£c traÌ€ng ở giai Ä‘oạn sá»›m.
Nội soi Ä‘aÌ£i traÌ€ng xiÌch-ma bằng ôÌng mềm: thủ thuáºt naÌ€y giúp khảo sát các pô-lyÌp hoặc ung thÆ° trong trÆ°Ì£c traÌ€ng vaÌ€ Ä‘aÌ£i traÌ€ng xiÌch-ma [Ä‘oạn dÆ°á»›i]. Một ôÌng nội soi mềm, má»ng, coÌ gắn máy quay phóng đại Ä‘Æ°Æ¡Ì£c Ä‘Æ°a và o trÆ°Ì£c traÌ€ng đêÌn Ä‘aÌ£i traÌ€ng xiÌch-ma để quan saÌt.
Nội soi Ä‘aÌ£i traÌ€ng: thủ thuáºt naÌ€y giúp khảo sát các pô-lyÌp hoặc ung thÆ° trong toaÌ€n bộ Ä‘aÌ£i traÌ€ng. PhÆ°Æ¡ng pháp nà y được thá»±c hiện có gây mê bằng cách Ä‘Æ°a một ôÌng nội soi má»ng coÌ gắn máy quay phóng đại Ä‘Æ°Æ¡Ì£c Ä‘Æ°a và o trÆ°Ì£c traÌ€ng đêÌn Ä‘aÌ£i traÌ€ng.
Ná»™i soi đại trà ng ảo, còn gá»i là chụp CT đại trà ng, là má»™t phÆ°Æ¡ng pháp tầm soát pô-lýp tiá»n ung thÆ° ở đại trà ng bằng máy CT. PhÆ°Æ¡ng pháp chụp CT đại trà ng giúp quan sát bên trong đại trà ng [ruá»™t già ] mà không cần ná»™i soi và an thần.
Hướng dẫn tầm soát
Bắt đầu ở độ tuổi 50, cả nam giới và nữ giới nên tuân thủ một trong các chương trình kiểm tra sau:
- Nội soi Ä‘aÌ£i traÌ€ng xiÌch-ma bằng ôÌng mềm má»—i năm năm, hoặc
- Nội soi đại tràng mỗi 10 năm, hoặc
- Chụp CT đại trà ng [nội soi đại trà ng ảo] mỗi năm năm.
Má»—i ngÆ°á»i có kế hoạch tầm soát khác nhau tùy theo tiá»n sá» bệnh của bản thân và gia đình. Hãy trao đổi vá»›i bác sÄ© vá» tiá»n sá» bệnh của bạn để được tÆ° vấn chÆ°Æ¡ng trình tầm soát ung thÆ° đại trá»±c trà ng tốt nhất cho mình.
CÃC GIAI ÄOẠN UNG THƯ ÄẠI TRá»°C TRÀNG
Giai Ä‘oạn ung thÆ° sẽ mô tả mức Ä‘á»™ ung thÆ° trong cÆ¡ thể. Giai Ä‘oạn ung thÆ° là má»™t trong các yếu tố quan trá»ng nhất để quyết định hÆ°á»›ng Ä‘iá»u trị ung thÆ° và xác định mức Ä‘á»™ thà nh công của phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘iá»u trị. Äối vá»›i ung thÆ° đại trá»±c trà ng, các giai Ä‘oạn sẽ dá»±a và o tình trạng:
- Ung thư đã tăng trưởng sâu và o thà nh ruột như thế nà o;
- Ung thÆ° đã tiếp cáºn vá»›i các cấu trúc lân cáºn hay chÆ°a;
- Ung thÆ° đã lây lan đến các hạch bạch huyết lân cáºn hoặc các bá»™ pháºn xa của cÆ¡ thể hay chÆ°a.
Giai Ä‘oạn ung thÆ° đại trà ng sẽ dá»±a và o các kết quả thăm khám lâm sà ng, sinh thiết và khảo sát hình ảnh [Chụp CT hoặc MRI, chụp X-quang, PET scan, v.v] cÅ©ng nhÆ° kết quả phẫu thuáºt.
- Nếu giai Ä‘oạn ung thÆ° dá»±a và o các kết quả thăm khám lâm sà ng, sinh thiết và bất kỳ khảo sát hình ảnh nà o mà bệnh nhân đã thá»±c hiện thì gá»i là giai Ä‘oạn lâm sà ng.
- Nếu bệnh nhân có phẫu thuáºt, thì sẽ kết hợp kết quả phẫu thuáºt vá»›i các yếu tố được sá» dụng trong giai Ä‘oạn lâm sà ng để xác định giai Ä‘oạn bệnh há»c.
Äôi khi trong quá trình phẫu thuáºt, bác sÄ© sẽ phát hiện ung thÆ° nhiá»u hÆ¡n kết quả khảo sát trên hình ảnh. Äiá»u nà y có thể dẫn đến giai Ä‘oạn bệnh há»c muá»™n hÆ¡n giai Ä‘oạn lâm sà ng.