Ví dụ về phép liệt kê trong văn học
|
Trong văn học cũng như trong cuộc sống hằng ngày, biện pháp liệt kê thường được sử dụng rất nhiều. Vậy phép liệt kê là gì? Có mấy kiểu liệt kê? Tác dụng của liệt kê là gì? Để giúp các em học sinh hiểu hơn, mời các bạn tham khảo bài viết này để biết thêm một cách chi tiết. Show
Phép liệt kê là gì?Liệt kê thực chất là sắp xếp nối tiếp hàng loạt những từ hay cụm từ cùng loại. Mục đích để diễn tả được đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm của con người. Phép liệt kê còn được coi là một biện pháp tu từ. Do đó, nó được sử dụng để làm tăng hiệu quả biểu đạt, diễn đạt trong câu. Tác dụng của liệt kê không phải là sự kể lể dài dòng thường thấy trong cách nói, cách viết của nhiều người. Chúng ta cần phân biệt hai hiện tượng này để có thể:
– Ví dụ 1:Trong một tác phẩm của Nguyễn Tuân có đoạn: “Thường là chở chè vối, và thỉnh thoảng củng có những chuyến chở cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ.” Có thể bạn quan tâm: Từ láy là gì? Ý nghĩa của từ láy Chúng ta thấy rằng các cụm danh từ: chè vối, cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ cùng làm thành tố phụ cho cụm động từ có động từ trung tâm là “chở”. Mục đích nhằm gây ấn tượng mạnh cho người đọc về sự đa dạng của các sản vật ở vùng biên giới. – Ví dụ 2:“Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn, Đài nghiên, Tháp Bút chưa mòn, Hỏi ai gây dựng nên non nước này?”. Trong đoạn thơ trên có các cụm danh từ: cầu Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, Đài Nghiên, Tháp Bút đều là những danh lam thắng cảnh đẹp ở hồ Hoàn Kiếm. Tác dụng của liệt kê lúc này đó là kể ra, liệt kê ra cho người đọc biết được những cảnh đẹp, đồng thời khơi gợi lòng tự hào dân tộc trong lòng mọi người. Các kiểu liệt kê thường gặpPhép liệt kê cũng có nhiều kiểu khác nhau, mỗi kiểu lại có những đặc điểm riêng. Do đó, chúng ta có thể xét dựa trên 2 yếu tố là theo cấu tạo và theo ý nghĩa.
– Kiểu liệt kê theo từng cặp: Là kiểu liệt kê có các cặp từ đi liền với nhau, được kết nối bằng các từ như cùng, với, và… Những cặp từ này đồng loại với các cặp từ liệt kê khác trong câu, tuy nhiên chúng vẫn có điểm khác biệt nhất định. – Kiểu liệt kê không theo từng cặp: Là kiểu liệt kê hàng loạt các sự vật, hiện tượng có điểm chung tương đồng với nhau. Mỗi thành phần được liệt kê sẽ phân tách nhau bởi dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy.
– Kiểu liệt kê tăng tiến: Là kiểu liệt kê theo một trình tự hoặc một quy luật nhất định. Ví dụ như từ nhỏ tới lớn, từ thấp đến cao, từ xa đến gần,… Có thể bạn quan tâm: Giáo án Văn 7 cả năm đầy đủ – Kiểu liệt kê không tăng tiến: Các thành phần được liệt kê có mối quan hệ bình đẳng. Kể cả khi ta đảo lộn vị trí thì người đọc, người nghe vẫn hiểu được nội dung mà câu văn muốn truyền tải. Người nói, người viết có thể dựa vào 2 yếu tố trên để phân biệt và sử dụng các phép liệt kê sao cho phù hợp và đa dạng. Giúp làm phong phú thêm cách diễn đặt trong văn nói, văn viết. Tác dụng của liệt kê trong văn họcTác dụng của liệt kê thường là để nhấn mạnh ý, chứng minh cho nhận định của tác giả. Trong văn học, nó được sử dụng như một phép tu từ có tác dụng tăng tính biểu cảm cho đoạn thơ, đoạn văn. Nhờ có phép liệt kê mà tác giả có thể truyền tải đến người đọc những cảm xúc chân thật nhất. Như trong tác phẩm “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”, tác giả Hồ Chí Minh đã sử dụng các biện pháp liệt kê để nhấn mạnh về trang sử vẻ vang và lòng tự hào của dân tộc Việt Nam kiên cường. “Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang của thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,…”. Tham khảo thêm bài viết – Câu đơn là gì Luyện tập sử dụng phép liệt kêBài 1: Đặt câu có sử dụng phép liệt kê?
Bài 2: Viết đoạn văn có sử dụng phép liệt kê? Chúng tôi thích nhất là giờ dạy văn của cô Thanh Lan. Cô không chỉ là giáo viên dạy văn mà đồng thời còn là chủ nhiệm của lớp tôi. Cô Lan dạy giỏi, nhiệt huyết, đầy lòng đam mê và rất yêu thương, quan tâm đến các học sinh. Mỗi bài giảng của cô đều đem lại nhiều kiến thức bổ ích và thú vị. Các bạn trong lớp tôi ai cũng yêu mến và quý cô. Mỗi giờ lên lớp, giọng cô truyền cảm, đôi mắt trìu mến luôn chăm chú quan sát học sinh, thả hồn vào từng bài giảng. Ngoài đời, cô còn rất quan tâm đến học trò của mình. Cô hay tìm hiểu, trò chuyện và chia sẻ với các bạn học sinh có hoàn cảnh đặc biệt trong lớp. Có thể thấy, tác dụng của liệt kê đó là giúp truyền đạt cảm xúc và nhấn mạnh ý. Nếu sử dụng khéo léo nó sẽ làm bài văn, câu từ của chúng ta được chau chuốt hơn. Tuy nhiên nếu quá lạm dụng phép tu từ này sẽ khiến chúng ta dễ mắc lỗi trùng lặp từ. Vậy nên khi sử dụng các bạn học sinh cần hết sức chú ý. Liệt kê là gì
Biện pháp Liệt kê thường được sử dụng rất nhiều trong văn học cũng như trong lời nói hằng ngày. Vậy Liệt kê là gì? Có mấy kiểu liệt kê? Tác dụng của phép liệt kê là gì? Để giúp các em học sinh hiểu hơn về phép Liệt kê, mời các bạn tham khảo bài viết dưới đây của VnDoc để học tập tốt môn Ngữ Văn 7 hơn. 1. Thế nào là phép liệt kê?- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt, từ hay cụm từ cùng loại để diễn được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. - Liệt kê ở đây được coi là biện pháp tu từ, được sử dụng để làm tăng hiệu quả biểu đạt, diễn đạt, chứ không phải là sự kể lể dài dòng, rườm rà, trùng lặp thường thấy trong cách nói, cách viết của một số người. Cần phân biệt hai hiện tượng này để:
Ví dụ 1: Thường là chở chè vối, và thỉnh thoảng củng có những chuyến chở cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ. (Nguyễn Tuân) → Các cụm danh từ chè vối, cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ cùng làm thành tố phụ cho cụm động từ có động từ trung tâm là chở nhằm gây ấn tượng mạnh cho người tiếp nhận và sự đa dạng của các sản vật vùng biên. Ví dụ 2:Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông, đất nước ta. → Các cụm danh từ dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta cùng làm chủ ngữ của câu nhằm biểu hiện cảm xúc và suy nghĩ của người viết về lòng biết ơn vô hạn của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta với vị cha già của dân tộc. Ví dụ 3: Hoan hô chiến sĩ Điện Biên (Tố Hữu) → Các cụm động từ khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm và các cụm danh từ cơm vắt được sắp xếp đặt cạnh nhau nhằm làm cho sự miêu tả thêm đậm nét về những khó khăn, vất vả mà các chiến sĩ Điện Biên phải trải qua, đồng thời việc sắp đặt này cũng gây ấn tượng mạnh đối với người tiếp nhận. 2. Các kiểu liệt kê- Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt:
- Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt:
3. Tác dụng của phép liệt kêCác phép liệt kê thường được sử dụng để nhấn mạnh ý, chứng minh cho nhận định của tác giả. Trong văn học, liệt kê được sử dụng như một phép tu từ có tác dụng tăng tính biểu cảm cho đoạn thơ, đoạn văn. Ví dụ: Trong tác phẩm “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”, Hồ Chí Minh đã sử dụng biện pháp liệt kê để nhấn mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân, chứng minh cho lòng yêu nước đó là bất tử “…Nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước”. 4. Bài tập liệt kê có đáp ánBài 1. Tìm và chỉ ra các phép liệt kê có trong các ví dụ sau: a) Trong miêu tả, người ta thường hay so sánh. So sánh thì vô cùng: Cậu ta mới chừng ấy tuổi mà trông như một cụ già. Đấy là so sánh người với người. Có khi so sánh người với các con vật: Trông anh ta như một con gấu. Có khi so sánh người với cây, với hoa: Cô gái vẻ mảnh mai, yểu điệu như một cây liễu. b) Trong tiếng gió thổi ta nghe tiếng thông reo, tiếng sóng vỗ, tiếng ve ran và cả tiếng máy, tiếng xe, tiếng cần trục từ trên các tầng than, bến cảng vọng lại. Những âm thanh của sự sống trăm ngả tụ về, theo gió ngân lên vang vọng. c) Lúc ấy Trả lời: a) Liệt kê: mảnh mai, yểu điệu → Liệt kê không theo từng cặp, không tăng tiến. b) Liệt kê: tiếng thông reo, tiếng sóng vỗ, tiếng ve ran, tiếng máy, tiếng xe, tiếng cần trục → Liệt kê không theo từng cặp, không tăng tiến. c) Liệt kê: xe ủi, xe ben → Liệt kê không theo từng cặp, không tăng tiến. Câu 2. Chỉ ra phép liệt kê trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của phép liệt kê đó.: Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, đê trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bac đầy những trầu vàng, cau đâu, rễ tía, hai bên nào ông thuốc bac, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai… ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.(…) Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm (…). (Phạm Duy Tốn) Trả lời: - Phép liệt kê: Bát yến hấp đường phèn, tráp đồi mồi chữ nhật đè mở, trầu vắng, cau đậu, rễ tía, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà, ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông → Liệt kê không theo từng cặp, không tăng tiến → Tác dụng: làm cho sự miêu tả thêm đậm nét nhằm giúp người tiếp nhận thấy được sự giàu sang vô lối của tên quan phụ mẫu. Câu 3: Đặt câu có sử dụng phép liệt kê. Trả lời: - Giờ ra chơi trên sân trường tôi thật náo nhiệt: các bạn nữ chơi nhảy dây, các bạn nam đá bóng, một vài tốp học sinh ngồi ghế đá nói chuyện tíu tít với nhau. - Bằng tinh thần sục sôi, ý chí chiến đấu và lòng yêu nước nồng nàn, các chiến sĩ đã chiến đấu vì nền độc lập của nước nhà. - Đồng chí của Chính Hữu là bài ca về tình đồng chí, đồng đội với tinh thần cùng cảnh ngộ, ý chí, lý tưởng chiến đấu đấu. Câu 4:Viết đoạn văn có sử dụng phép liệt kê, chỉ rõ các phép liệt kê đó? Đoạn văn mẫu Chúng tôi thích nhất là giờ dạy văn của cô Hà. Cô Hà là người giáo viên dạy giỏi, có nhiệt huyết, lòng đam mê và rất yêu thương học sinh. Mỗi bài giảng của cô đều đem lại kiến thức bổ ích cho mỗi thế hệ học trò. Các bạn trong lớp ai cũng yêu mến cô qua những bài giảng văn trên lớp. Mỗi giờ lên lớp, giọng cô truyền cảm, đôi mắt trìu mến nhìn học sinh, thả hồn vào từng bài giảng. Không chỉ dạy trên lớp truyền thụ kiến thức mà ngoài đời cô còn rất quan tâm đến học trò của mình. Cô hay trò chuyện, tìm hiểu, chia sẻ để thấu hiểu cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong lớp. Ngoài ra cô còn rất quan tâm đến các bạn có học lực kém để tìm các phương pháp giảng dạy hiệu quả, giúp các em hiểu bài hơn. Nhờ đó mà chúng tôi luôn đạt điểm cao trong học tập. - Các câu văn có sử dụng phép liệt kê là:
- Phép liệt kê được sử dụng là:
Đề thi học kì 2 lớp 7 có đáp án
---------------------------------------------- Liệt kê là một nội dung được học trong chương trình Ngữ văn 7 học kỳ 2. Chắc hẳn thông qua bài học trên, các em cũng đã nắm được những kiến thức cơ bản về phép liệt kê như khái niệm liệt kê, các kiểu liệt kê, tác dụng của phép liệt kê và một số ví dụ minh họa. Hy vọng đây là tài liệu hữu ích giúp các em nắm vững kiến thức được học và biết cách vận dụng trong quá trình làm bài tập môn Ngữ văn 7. Chúc các em học tốt. Ngoài tài liệu Liệt kê là gì? Tác dụng của liệt kê, mời các bạn tham khảo thêm Soạn văn 7,Ngữ văn lớp 7,Giải Vở bài tập Ngữ văn 7, Trắc nghiệm văn 7 và cácđề thi học kì 1 lớp 7, đề thi học kì 2 lớp 7được cập nhật liên tục trên VnDoc.com. |
