Vì sao thiếu máu
|
Thiếu máu xảy ra khi một số lượng hồng cầu lưu thông trong cơ thể giảm đi. Đây là tình rối loạn máu phổ biến nhất. Thiếu máu thường xảy ra do các vấn đề về sức Show
Triệu chứng bệnh thiếu máu Triệu chứng phổ biến nhất của thiếu máu là mệt mỏi. Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm:
Những người bị thiếu máu nhẹ có thể gặp ít hoặc không có triệu chứng. Một số dạng thiếu máu gây ra các triệu chứng cụ thể, bao gồm:
Bệnh thiếu máu xảy ra do những nguyên nhân nào? Cơ thể cần hồng cầu để hoạt động, chúng vận chuyển huyết sắc tố – một loại protein phức tạp gắn các phân tử sắt. Những phân tử này có nhiệm vụ mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể. Nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau có thể dẫn đến mức hồng cầu thấp với nhiều nguyên nhân khác nhau như: Mất máu Thiếu máu thiếu sắt là loại thiếu máu phổ biến nhất và mất máu nhiều, thường xuyên là nguyên nhân chính. Khi cơ thể mất máu sẽ lấy nước từ các mô nằm bên ngoài mạch máu để bù dịch cho các mạch máu làm loãng máu từ đó làm giảm số lượng hồng cầu. Mất máu có thể là cấp tính hoặc mãn tính. Một số nguyên nhân gây mất máu cấp tính như phẫu thuật, sinh con và chấn thương… Mất máu mãn tính thường là nguyên nhân gây thiếu máu có thể là hậu quả của loét dạ dày, ung thư hoặc khối u… Các nguyên nhân gây thiếu máu khác do mất máu bao gồm:
Tủy xương là tổ chức mềm, xốp ở trung tâm của xương đóng vai trò thiết yếu trong việc tạo ra hồng cầu. Tủy tạo ra các tế bào gốc, phát triển thành hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Một số bệnh có thể ảnh hưởng đến tủy xương, bao gồm cả bệnh bạch cầu – là một loại ung thư gây ra việc sản xuất các tế bào bạch cầu quá mức và bất thường, làm gián đoạn việc sản xuất hồng cầu. Các vấn đề với tủy xương có thể gây thiếu máu. Ví dụ thiếu máu bất sản, xảy ra khi có ít hoặc không có tế bào gốc trong tủy. Trong một số trường hợp, thiếu máu xảy ra khi hồng cầu không phát triển và trưởng thành như bình thường ví dụ như với bệnh Thalassemia – một dạng thiếu máu di truyền. Các loại thiếu máu khác xảy ra do giảm số lượng hồng cầu hoặc hồng cầu suy yếu bao gồm: Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm Tình trạng này làm cho các hồng cầu có hình dạng giống như lưỡi liềm khiến hồng cầu có thời gian sống ngắn hơn các hồng cầu khỏe mạnh hoặc bị tắc trong các mạch máu nhỏ. Sự tắc nghẽn này có thể làm giảm nồng độ oxy đến các cơ quan và gây đau dọc theo thành mạch máu. Thiếu máu thiếu sắt Điều này liên quan đến việc cơ thể sản xuất quá ít hồng cầu do thiếu chất sắt trong cơ thể. Thiếu máu thiếu sắt có thể xảy ra do:
Thiếu máu do thiếu vitamin Vitamin B-12 và folate đều cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu. Nếu không dung nạp đủ vitamin có thể dẫn đến số lượng hồng cầu. Một số ví dụ về thiếu máu do thiếu vitamin bao gồm thiếu máu hồng cầu khổng lồ (megaloblastic) và thiếu máu ác tính. Phá hủy hồng cầu Những tế bào này thường có vòng đời 120 ngày trong máu, nhưng cơ thể có thể phá hủy hoặc loại bỏ chúng trước khi chúng hoàn thành vòng đời tự nhiên. Một loại thiếu máu do sự phá hủy của hồng cầu là thiếu máu tán huyết tự miễn xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhầm lẫn hồng cầu với một chất lạ và tấn công chúng. Nhiều yếu tố có thể gây ra sự phá hủy quá mức của hồng cầu bao gồm:
Để phòng ngừa, phát hiện sớm bệnh thiếu máu, bạn đừng quên tiến hành thăm khám sức khỏe định kỳ. Thông qua các bước kiểm tra, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sao cho phù hợp nhất.
Bệnh thiếu máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Thiếu máu do bị mất máuXuất huyết là một trong những nguyên nhân thiếu máu phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân như: - Bệnh nhân có thể mắc các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa, ví dụ như viêm loét hay ung thư, chảy máu dạ dày…; - Tác dụng phụ từ thuốc kháng viêm (NSAIDs); - Rối loạn kinh nguyệt gây chảy máu quá nhiều; - Biến chứng của chấn thương vật lý hoặc bị phẫu thuật trên cơ thể. Bệnh thiếu máu do tế bào hồng cầu giảm số lượng hoặc suy yếuTủy xương là mô mềm, xốp đóng vai trò thiết yếu trong việc sản sinh tế bào máu. Chính vì thế có một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến hoạt động tủy xương như: - Bệnh bạch cầu (leukemia); - Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm; - Tan máu bẩm sinh (thalassemia)...  Tình trạng suy giảm tế bào hồng cầu gây thiếu máu còn xuất phát từ cơ thể thiếu hụt chất dinh dưỡng Thiếu máu liên quan đến tăng phá hủy hồng cầuThông thường vòng đời của tế bào hồng cầu sẽ kéo dài 120 ngày. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, tế bào hồng cầu cũng có thể "chết" trước khi chưa hoàn thành vòng đời tự nhiên của chúng bởi nhiều lý do như: - Thiếu máu do tán huyết tự miễn; - Cơ thể bị nhiễm trùng, chịu tác động của tác dụng phụ khi dùng kháng sinh; - Biến chứng khi bị ghép mạch máu hoặc van tim; - Hệ lụy và biến chứng các bệnh gan hoặc thận; - Do độc tố của rắn hoặc nhện, ong... Khi cơ thể bị thiếu máu cần được điều trị càng sớm càng tốt. Nếu để bệnh kéo dài, bệnh có thể gây các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng loạt các hoạt động của các cơ quan trong cơ thể gây hại cho sức khỏe: Suy nhược cơ thể nghiêm trọng, gây biến chứng nguy hiểm cho thai kỳ, bao gồm cả sinh non; tim mạch; thiếu máu não, thậm chí có thể tử vong. 2 - Người bị thiếu máu thường có biểu hiện gì?Đa số các trường hợp, thiếu máu ở dạng nhẹ sẽ không thể hiện triệu chứng rõ ràng cụ thể. Do đó, nhiều khi, người bệnh thường chỉ phát hiện khám bệnh định kỳ hoặc đi khám để chẩn đoán các bệnh lý khác. Bệnh nhân thường có biểu hiện: - Tâm trạng cáu kỉnh, gắt gỏng; - Hay cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thậm chí là suy nhược cơ thể, stress; - Nhức đầu; - Mất tập trung, lơ đãng. Khi bệnh sang giai đoạn nghiêm trọng hơn, cơ thể có thể biểu hiện rõ nét hơn như: - Da dẻ nhợt nhạt, xanh xao; đau tức ngực; - Móng tay giòn, dễ gãy; - Có thể choáng váng nhẹ khi đột ngột chuyển chuyển tư thế; - Hồi hộp, dễ hụt hơi... Tùy vào nguyên nhân gây thiếu máu mà triệu chứng thiếu máu ở mỗi người cũng có thể khác nhau: - Thiếu máu do bất sản: Có sốt, nhiễm trùng thường xuyên kèm phát ban…; - Thiếu máu do thiếu axit folic: Người bệnh có thể tiêu chảy, lưỡi nhẵn bóng…; - Thiếu máu do tán huyết: Có thể có vàng da, nước tiểu sẫm màu, sốt nhẹ kèm đau bụng…; - Thiếu máu do hồng cầu hình liềm: Cơ thể sưng đau ở tứ chi, có thể mệt mỏi, da vàng… 3 - Những yếu tố khiến cơ thể có nguy cơ bị thiếu máu- Có chế độ ăn nghèo nàn, thiếu một số vitamin và khoáng chất: Ăn thực phẩm ít chất sắt, vitamin B12 và folate; - Bị rối loạn đường ruột dẫn đến việc hấp thụ các chất dinh dưỡng kém trong ruột non, (bệnh Crohn và bệnh celiac) khiến cơ thể có nguy cơ bị thiếu máu; - Kinh nguyệt ra nhiều dẫn đến mất tế bào hồng cầu; - Thai kỳ: Khi mang thai nếu không bổ sung vitamin tổng hợp, axit folic và sắt sẽ làm tăng nguy cơ bị thiếu máu; - Mắc các bệnh mãn tính như: Suy thận, ung thư, tiểu đường.... Những bệnh này có thể dẫn đến sự thiếu hụt các tế bào hồng cầu; - Tiền sử gia đình: Trong gia đình bạn có người có tiền sử thiếu máu; - Nhiều yếu tố khác: Tiền sử cơ thể bị nhiễm trùng nhất định, mắc các bệnh về máu và rối loạn tự miễn dịch làm tăng nguy cơ thiếu máu; - Ngoài ra, những người nghiện rượu hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại và sử dụng một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hồng cầu, dẫn đến thiếu máu. - Tuổi tác: Trên 65 tuổi có nguy cơ thiếu máu cao hơn. 4 - Điều trị bệnh thiếu máu thế nào?Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ có thể xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả và phù hợp như: - Thiếu máu do bất sản: có thể chỉ định sử dụng thuốc kê toa, truyền máu hoặc ghép tủy xương... ; - Thiếu máu do tán huyết tự miễn: có thể chỉ định người bệnh uống thuốc ức chế miễn dịch để kìm hãm tình trạng này; - Ở trường hợp thiếu máu do xuất huyết, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để chữa lành mao mạch bị tổn thương; - Thiếu máu hồng cầu hình liềm: bác sĩ có chỉ định sử dụng thuốc giảm đau, bổ sung axit folic, dùng kháng sinh cách quãng hoặc liệu pháp oxy. Hiện nay không ít bác sĩ đề xuất hydroxyurea và voxelator để đối phó với vấn đề này; - Tan máu bẩm sinh: Với tình trạng này thông thường có thể không cần điều trị nhưng nếu bệnh phát triển nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định truyền máu, ghép tủy xương hoặc phẫu thuật; - Trong trường hợp thiếu máu do thiếu sắt, vitamin B12 hay folate…, cần cải thiện lại thực đơn ăn uống hàng ngày. Rau quả sẫm màu giúp cải thiện bệnh thiếu máu Thiếu máu là căn bệnh rất khó phòng ngừa. Tuy nhiên, đối với những trường hợp thiếu máu do thiếu dinh dưỡng, bạn có thể khắc phục bằng cách xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều loại vitamin đa dạng như: Sắt: Ăn các loại thịt đỏ như: bò, heo, cừu…, hải sản: tôm cua; gan động vật, rau xanh sẫm màu như: cải bó xôi, súp lơ xanh, đậu lăng, hạt bí, đậu hũ và các loại trái cây khô...; Bổ sung Vitamin B12. Ngoài ra, bạn còn có thể bổ sung các loại vitamin bằng cách thay đổi thực đơn với ức gà, cá hồi, nghêu, trứng...; Bổ sung vitamin C cũng giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ sắt hơn. Mời độc giả xem thêm video:6 biện pháp đảm bảo thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 |
