Nguyên nhân sang chấn tâm lý
Sang chấn tâm lý là hệ quả thường thấy khi một người trải qua những sự kiện gây đau khổ hoặc căng thẳng quá mức, vượt khỏi khả năng đối phó. Tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng và lâu dài nên cần được quan tâm điều trị càng sớm càng tốt. Show
Sang chấn tâm lý còn được gọi là chấn thương tâm lý (psychological trauma). Thuật ngữ này đề cập đến tổn thương về tâm lý sau khi trải qua một sự kiện cực kỳ đáng sợ hoặc đau khổ dẫn tới những thách thức trong hoạt động và đối phó sau sự kiện đó. Hiểu một cách đơn giản, chấn thương tâm lý là kết quả của những sự kiện căng thẳng bất thường khiến bạn mất đi cảm giác an toàn. Bạn sẽ cảm thấy bất lực trong một thế giới đầy nguy hiểm. Sang chấn có thể khiến bạn phải vật lộn với những cảm xúc, ký ức và lo lắng khó chịu mà không thể nguôi ngoai. Nó cũng có thể khiến cho bạn cảm thấy tê liệt, mất kết nối và không thể tin tưởng vào người khác. Mỗi người trải qua một sự kiện đau buồn sẽ có phản ứng khác nhau. Nhiều người phục hồi tốt với một hệ thống hỗ trợ thích hợp và không gặp phải các vấn đề lâu dài. Trong khi đó một số người sẽ tiếp tục phát triển các thử thách ngay sau sự kiện hoặc một vài tháng sau đó. Trải nghiệm đau thương thường liên quan tới những sự kiện đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, bất cứ tình huống nào khiến cho người ta cảm thấy đơn độc và hoàn toàn choáng ngợp đều có thể là sang chấn. Ngay cả khi không xuất hiện những tổn hại về mặt thể chất. Điều quan trọng cần nhớ là không phải hoàn cảnh khách quan quyết định một sự kiện có phải là đau thương hay không. Chính trải nghiệm cảm xúc chủ quan của bạn mới là thứ quyết định vấn đề. Bạn càng cảm thấy sợ hãi và bất lực thì sẽ càng có nhiều khả năng bị sang chấn. Biểu hiện và triệu chứng sang chấn tâm lýNhiều người trải qua những phản ứng mạnh mẽ về cảm xúc hoặc thể chất ngay sau khi trải qua một sự kiện đau thương. Hầu hết mọi người sẽ nhận thấy rằng cảm xúc của họ biến mất trong vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, đối với một số người thì các triệu chứng của sang chấn tâm lý có thể ngày càng nặng và kéo dài hơn. Điều này thường liên quan đến bản chất của sự kiện đau buồn, các yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống, kiểu tính cách và cơ chế đối phó sẵn có. Một số triệu chứng phổ biến nhất của sang chấn tâm lý có thể bao gồm: – Tâm lý:
– Nhận thức:
– Hành vi:
– Thể chất:
Nguyên nhân gây sang chấn tâm lýCác sự kiện đau thương được cho là nguyên nhân phổ biến nhất của sang chấn tâm lý. Sự kiện đau thương có thể do một dịp nào đó gây ra hoặc do những căng thẳng kéo dài liên tục, không ngừng nghỉ. Một sự kiện có khả năng để lại chấn thương tâm lý lâu dài hơn nếu:
Các sự kiện có khả năng gây đau thương thường có tác động mạnh mẽ và gây khó chịu. Chúng xâm nhập vào cuộc sống hằng ngày của một người. Nói chung, sự kiện gây đau thương tiềm ẩn có liên quan tới mối đe dọa lớn đối với sức khỏe tâm lý và thể chất của một người. Các sự kiện sang chấn có thể đe dọa tính mạng, cuộc sống của chính mình hay cuộc sống của một người thân yêu. Những sự kiện này có thể ảnh hưởng rất ít tới một cá nhân nhưng lại dẫn tới sự đau khổ đáng kể cho người khác. Tác động của một sự kiện đau thương tiềm ẩn có thể liên quan đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người đó, trải nghiệm đau thương trong quá khứ, mức độ hỗ trợ và sự hiện diện của các kỹ năng đối phó. Ví dụ về các sự kiện và tình huống có thể dẫn tới sự phát triển của sang chấn tâm lý bao gồm:
Các nguyên nhân thường bị bỏ qua của sang chấn tâm lý có thể bao gồm:
Điều quan trọng cần lưu ý là một số tình huống khác mặc dù ít nghiêm trọng hơn nhưng cuối cùng vẫn gây ra căng thẳng. Và chúng có thể gây ra phản ứng sang chấn ở một số người. Sang chấn thời thơ ấu và nguy cơ sang chấn trong tương laiCác sự kiện đau thương có thể xảy ra với bất cứ ai. Tuy nhiên bạn có nhiều khả năng bị sang chấn bởi một sự kiện nào đó nếu bạn đang chịu một áp lực nặng nề, gần đây đã trải qua một loạt mất mát hay đã bị sang chấn trước đó. Đặc biệt là nếu sang chấn trước đó xảy ra ở thời thơ ấu. Sang chấn thời thơ ấu có thể xảy ra do bất cứ điều gì làm gián đoạn cảm giác an toàn của trẻ. Chẳng hạn như:
Trải qua sang chấn thời thơ ấu có thể dẫn tới hậu quả nghiêm trọng và lâu dài. Khi chấn thương không được giải quyết thì cảm giác sợ hãi và bất lực sẽ chuyển sang tuổi trưởng thành. Điều này sẽ tạo tiền đề cho tổn thương càng tồi tệ thêm. Hệ quả của sang chấn tâm lýNhiều người đã trải qua nhiều năm sống chung với các triệu chứng của sang chấn tâm lý khi thế giới của họ ngày càng nhỏ lại. Những tác động của sang chấn không được điều trị có thể tàn phá và thâm nhập vào hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống. Dưới đây là một số hệ quả và ảnh hưởng phổ biến nhất:
Tự chữa lành ảnh hưởng của sang chấn tâm lýCác triệu chứng sang chấn tâm lý thường kéo dài từ vài ngày cho tới vài tháng. Chúng có thể dần dần biến mất khi bạn xử lý các sự kiện đáng lo ngại. Tuy nhiên ngay cả khi bạn cảm thấy tốt hơn thì thỉnh thoảng bạn vẫn có thể gặp rắc rối với những ký ức hoặc cảm xúc đau buồn. Đặc biệt là khi có những yếu tố kích hoạt, chẳng hạn như ngày kỷ niệm sự kiện hoặc bất cứ điều gì khiến bạn nhớ lại chấn thương. Cho dù sự kiện đau buồn có liên quan tới cái chết hay không thì bạn vẫn phải đương đầu với sự mất mát. Phản ứng tự nhiên trước sự mất mát này là cảm xúc đau buồn. Giống như những người đã mất một người thân yêu, bạn sẽ phải trải qua một quá trình đau buồn. Những lời khuyên sau đây có thể giúp bạn đối phó với cảm giác đau buồn và chữa lành vết thương để tiếp tục cuộc sống: 1. Hoạt động thể chấtSang chấn tâm lý có thể phá vỡ trạng thái cân bằng tự nhiên của cơ thể. Nó khiến bạn rơi vào trạng thái căng thẳng và sợ hãi. Bên cạnh việc đốt cháy adrenaline và giải phóng endorphin thì tập thể dục và vận động thực sự có thể giúp điều chỉnh hệ thần kinh của bạn. Hoạt động thể chất có thể giúp xoa dịu cảm giác đau buồn liên quan đến sang chấn tâm lý
2. Thay vì tự cô lập hãy kết nối với người khácSau một sự kiện sang chấn, bạn có thể muốn rút lui khỏi những người xung quanh. Tuy nhiên sự cô lập chỉ khiến cho mọi thứ trở nên tồi tệ hơn mà thôi. Kết nối trực tiếp với người khác có thể sẽ giúp bạn hàn gắn lại những tổn thương. Do đó, bạn cần cố gắng duy trì các mối quan hệ của mình. Đồng thời hạn chế dành quá nhiều thời gian trong trạng thái một mình.
3. Tự điều chỉnh hệ thống thần kinhBất kể bạn cảm thấy kích động, lo lắng hay mất kiểm soát như thế nào thì điều quan trọng là bạn cần biết rằng mình có thể điều chỉnh hệ thống thần kinh và giữ bình tĩnh. Nó không chỉ giúp làm giảm bớt lo lắng liên quan tới sang chấn mà còn tạo cho bạn cảm giác kiểm soát tốt hơn. Tập thở có chánh niệm có thể giúp giữ bình tĩnh và điều hòa hệ thần kinh
4. Chăm sóc sức khỏeCó một cơ thể khỏe mạnh sẽ giúp bạn gia tăng khả năng đối phó với căng thẳng do các sang chấn gây ra. Do đó bạn cần chú ý chăm sóc tốt cho sức khỏe của bản thân:
Điều trị chuyên nghiệp cho sang chấn tâm lýViệc hồi phục sau sang chấn tâm lý cần có thời gian. Đa số mọi người đều tự chữa lành theo tốc độ của riêng mình. Tuy nhiên sau nhiều tháng trôi qua mà các triệu chứng không thuyên giảm thì bạn có thể cần đến sự giúp đỡ chuyên nghiệp. 1. Khi nào cần tìm kiếm liệu pháp chuyên nghiệp?Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ cho chứng sang chấn tâm lý nếu bạn rơi vào các trường hợp sau:
2. Phương pháp điều trị sang chấn tâm lýQuá trình điều trị sang chấn tâm lý nên được thực hiện với sự giúp đỡ của một chuyên gia tâm lý. Bạn có thể sẽ mất thời gian để tìm kiếm nhà trị liệu phù hợp. Điều quan trọng là chuyên gia tâm lý phải có kinh nghiệm điều trị sang chấn. Ngoài ra, chất lượng của mối quan hệ giữa bạn với chuyên gia tâm lý cũng quan trọng không kém. Cần chọn một nhà trị liệu mang lại cho bạn cảm giác thoải mái. Nếu bạn cảm thấy không an toàn, được tôn trọng hay được thấu hiểu thì hãy tìm một nhà trị liệu khác. Để chữa lành chấn thương tâm lý thì chuyên gia tâm lý sẽ giúp bạn giải quyết các cảm giác khó chịu. Đồng thời thoát khỏi ký ức mà bạn đã tránh từ lâu, xả năng lượng chiến đấu hoặc trốn chạy bị dồn nén. Bên cạnh đó, chuyên gia cũng sẽ giúp bạn điều tiết cảm xúc mạnh mẽ và xây dựng lại khả năng để tin tưởng người khác. Nếu không thể tự mình vượt qua sang chấn thì hãy sớm tìm gặp chuyên gia tâm lýChuyên gia tâm lý có thể sử dụng nhiều phương pháp trị liệu khác nhau để điều trị sang chấn tâm lý cho bạn. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm:
Giúp người thân đối phó với sang chấn tâm lýKhi một người thân yêu bị sang chấn tâm lý, sự giúp đỡ của bạn có thể đóng một vai trò quan trọng đối với quá trình hồi phục của họ. Các vấn đề cần chú ý bao gồm:
Nếu con bạn bị sang chấn tâm lý, điều quan trọng để giúp con phục hồi là bạn phải giao tiếp cởi mở. Hãy cho con biết rằng việc cảm thấy sợ hãi hay khó chịu là bình thường. Con cũng có thể tìm kiếm bạn để biết các dấu hiệu về cách chúng nên phản ứng với sang chấn. Vì vậy hãy để con thấy bạn đối phó với các triệu chứng của mình theo cách tích cực. Sang chấn tâm lý có thể để lại hậu quả nghiêm trọng và lâu dài nếu không sớm có sự can thiệp. Trường hợp không thể tự mình vượt qua, bạn hãy sớm tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý. Điều trị sớm sẽ giúp xoa dịu cảm xúc, thoát khỏi các sự kiện sang chấn để tiếp tục cuộc sống tốt đẹp.
|