Tình huống nuốt lưỡi không phải là hiếm trong thể thao. Ngày 6/5, cầu thủ Thiện Đức của Bình Dương sau pha tranh bóng đã va chạm mạnh với đối thủ nên bị choáng, các cơ mặt lệch đi và có dấu hiệu chấn thương nghiêm trọng. Khi đó, cầu thủ đội bạn và trọng tài chính đã nhanh chóng tháo băng đội trưởng nhét vào giữa hai hàm ngăn cầu thủ này nuốt lưỡi.
Ngoài Thiện Đức, bóng đá thế giới đã chứng kiến nhiều vụ việc tương tự.
Fernaldo Torres trong trận gặp Deportivo
Torres bất tỉnh sau pha va chạm cực mạnh với cầu thủ Deportivo.
Trong pha va chạm trên không với cầu thủ của Deportivo, Fernando Torres đã rơi tự do và tiếp đất rất mạnh bằng đầu. Cú rơi đó đã khiến Torres rơi vào trạng thái bất tỉnh và suýt “nuốt lưỡi” của mình trong vô thức.
Clip pha va chạm kinh hoàng của Torres trong trận gặp Deportivo
El nino khi đó không thể cung cấp bất cứ dấu hiệu nào với các đồng đội hay với bác sĩ rằng anh đang trong trạng thái nguy kịch.
Nếu không nhận được sự trợ giúp của các đồng đội, cầu thủ người Tây Ban Nha đã có thể tử vong vì thiếu ô-xy.
Moussa Doumbia ở vòng loại WC
Phút 19 trận đấu thuộc vòng loại World Cup khu vực Tây Phi giữa chủ nhà Bờ Biển Ngà và Mali, Moussa Doumbia đã đổ gục sau một pha tranh chấp. Nghiêm trọng hơn, trung vệ của đội khách đã nuốt phải lưỡi sau khi lĩnh trọn cú huých cùi chỏ từ đối phương.
Doumbia có thể đã mất mạng nếu không được cầu thủ đội bạn cứu giúp.
Trong khi mọi người còn chưa hiểu chuyện gì xảy ra, Serge Aurier đã ngay lập tức chạy đến và móc lưỡi ra khỏi họng của Doumbia. Phải mất một lúc, đội ngũ y tế mới có mặt để đưa trung vệ bên phía Mali đi cấp cứu. Do được sơ cứu kịp thời nên Doumbia đã hồi phục và xuất viện ngay sau đó.
Lưỡi cũng là một cơ của con người. Khi cầu thủ bất tỉnh, cơ lưỡi của anh tự động giãn ra. Khi đó, cầu thủ này đang nằm ngửa và lưỡi tự động rơi thẳng xuống cuống họng. Trong tình huống đó, lưỡi như cánh cửa, chắn toàn bộ không khí và ô-xy đi xuống khí quản. Y khoa gọi là hiện tượng tụt lưỡi hay tụt khối cơ lưỡi, nuốt lưỡi.
Trong trường hợp này, nguyên tắc xử trí cơ bản nhất là lập tức phải khai thông đường thở nạn nhân bằng cách cho nằm nghiêng, tránh cho khối cơ lưỡi tụt ra phía sau, nhất là với người đang có rối loạn ý thức.
Không may mắn như Thiện Đức, Torres hay Doumbia lịch sử bóng đá từng chứng kiến nhiều đồng nghiệp của họ đã ra đi mãi mãi vì những chấn thương khác nhau.
Trên thế giới đã từng chứng kiến nhiều cầu thủ bóng đá bị “nuốt lưỡi” sau va chạm. Mới nhất, trong vòng loại World Cup 2018, tiền vệ Moussa Doumbia của đội Mali đã bị bất tỉnh sau khi va chạm đầu mạnh với cầu thủ của đội Bờ Biển Ngà. Phát hiện cầu thủ đội bạn có dấu hiệu nuốt lưỡi, hậu vệ người Bờ Biển Ngà đã can thiệp kịp thời “kéo” lại lưỡi cho Moussa Doumbia.
Vào năm 2017, cầu thủ Fernando Torres, CLB Atletico Madrid cũng bị ngã đập đầu, bất tỉnh trên sân cỏ sau va chạm với cầu thủ đội bạn và cũng gặp tình trạng “nuốt lưỡi” tương tự.
Cụm từ “nuốt lưỡi” được biết đến nhiều trong thể thao khi bị co giật, hôn mê, tuy nhiên thực tế đây chỉ là một cách gọi chứ không đúng về mặt y khoa do mặt dưới lưỡi được nối liền với sàn miệng bằng một dải mô, được gọi là hãm lưỡi [thắng lưỡi], giúp cố định lưỡi. Do đó, không có khả năng nuốt lưỡi vào trong một cách cơ học.
| Thắng lưỡi phía dưới giúp cố định lưỡi |
Theo giải thích của y học, hiện tượng "nuốt lưỡi" thực chất xảy ra khi 1 người bất tỉnh, khiến cơ lưỡi giãn ra, có thể chèn ép đường thở, đặc biệt khi nạn nhân ở tư tế nằm ngửa. Khi bị nghẹt đường thở không được cấp cứu kịp thời có thể gây tím tái do thiếu oxy, có thể tử vong.
Tuy nhiên, chỉ những trường hợp chấn thương nặng, hôn mê sâu mới khiến lưỡi tụt vào sâu, còn các trường hợp não vẫn hoạt động, sẽ kích thích cơ lưỡi trở lại bình thường.
Theo BS Lương Quốc Chính, khoa Cấp cứu, BV Bạch Mai, trường hợp ở bệnh viện, bệnh nhân bị hôn mê sâu, bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để phòng tụt lưỡi.
Nếu trường hợp bệnh nhân cắn phải lưỡi, đứt lưỡi, chảy máu nhiều, bác sĩ cấp cứu sẽ phải đặt ống nội khí quản, mở khí quản cấp cứu.
Trường hợp nạn nhân bị co giật, có dấu hiệu tụt lưỡi hoặc đã tụt lưỡi, BS Chính khuyến cáo, cách sơ cứu tốt nhất là đặt nạn nhân nằm nghiêng sang 1 bên, đầu hơi cao để tránh làm tắc đường thở.
Ngay sau đó gọi người hỗ trợ và gọi ngay cấp cứu. Nếu trên người bệnh nhân có vòng, cần tháo ra đồng thời nới rộng quần áo cho bệnh nhân, tạo môi trường thông thoáng xung quanh. Thường các cơn động kinh sẽ tự hết sau vài phút và bệnh nhân sẽ tỉnh lại, thở bình thường.
“Tuyệt đối không đặt bất cứ vật gì vào miệng bệnh nhân, kể cả giẻ. Điều này hoàn toàn sai lầm và không cho bệnh nhân ăn, uống bất cứ thứ gì khi lên cơn co giật vì rất dễ nghẹt đường thở”, BS Chính khuyến cáo.
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật của Hoa Kỳ [CDC] thống kê, có khoảng 10% dân số có thể co giật trong suốt cuộc đời. CDC khuyến cáo, nếu co giật trên 5 phút không hồi, bắt buộc phải gọi cấp cứu.
Minh Anh
Các bác sĩ khuyên mọi người đừng bỏ qua những triệu chứng bất thường trong khoang miệng, rất có thể là diễn biến nguy hiểm của bệnh ung thư khoang miệng.
Theo bác sĩ Vũ Tưởng Lân, khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, bình thườngcon người không thể tự nuốt lưỡi. Nguyên do là trong miệng người có một bộ phận hình chữ thập, được gọi là thắng lưỡi hay hãm lưỡi. Thắng lưỡi liên kết đáy lưỡi với sàn miệng và cố định lưỡi tại đó. Vì vậy, lưỡi vẫn chỉ ở đáy miệng và bạn không bao giờ tự nuốt được lưỡi của mình.
Khi người bị va chạm mạnh, hệ thống cơ lưỡi không hoạt động theo cơ chế thông thường, lưỡi sẽ tụt vào trong gây nghẹt đường thở, thậm chí có thể gây trào dịch bao tử vào phổi, cản trở đường hô hấp. Nạn nhân rơi vào tình trạng thiếu ôxy, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Y khoa gọi là hiện tượng tụt lưỡi hay tụt khối cơ lưỡi, nuốt lưỡi.
Trong trường hợp này, nguyên tắc xử trí cơ bản nhất là lập tức phải khai thông đường thở nạn nhân bằng cách cho nằm nghiêng, tránh cho khối cơ lưỡi tụt ra phía sau, nhất là với người đang có rối loạn ý thức.
Có thể ngáng miệng nạn nhân bằng những vật dụng mềm như băng gạc, vải..., tránh dùng thìa hay đồng xu dễ gây tổn thương răng, hàm...
Không dùng ngón tay đưa vào trong miệng người đang lên cơn co giật để cố định lưỡi. Theo bác sĩ Lân, lực cắn của con người khoảng từ 150 đến 200 PSI [pound per square inch - chỉ số đo áp suất], gần bằng 105.000-140.000 kg [lực]/m2. Do đó, dùng tay để cạy miệng nạn nhân trong khi họ đang co giật có thể khiến bạn bị cắn, thậm chí bị nghiến đứt gân ngón tay nguy hiểm cho cả người bệnh lẫn người sơ cứu.
Khi sơ cứu, không nên hô hấp nhân tạo bởi người bệnh dễ bị sặc. Không đưa đồ ăn, thức uống cho nạn nhân, không giữ chặt miệng và không cho bất kỳ thứ gì vào trong miệng người bệnh.
Trong các tình huống va chạm mạnh, cũng cần lưu ý đến chấn thương cột sống cổ ở nạn nhân. Nếu không có chuyên môn, xử lý không khéo có thể khiến tình trạng nặng hơn. Người sơ cứu cần phải bảo vệ và nẹp cố định cột sống cổ người bệnh, hoặc sử dụng vật dụng y tế để bảo vệ tính mạng cho người bệnh.
Trọng tàihỗ trợ cầu thủ sau pha va chạm trong trận bóng hôm qua, để ngăn tụt lưỡi. Ảnh: Đức Đồng
Tình huống nuốt lưỡi không phải là hiếm trong thể thao.Ngày 6/5, một cầu thủ Bình Dương sau pha tranh bóng đã va chạm mạnh với đối thủ nên bị choáng, các cơ mặt lệch đi và có dấu hiệu chấn thương nghiêm trọng. Khi đó, cầu thủ đội bạn đã nhanh chóng tháo băng đội trưởng nhét vào giữa hai hàm ngăn cầu thủ này nuốt lưỡi.
Năm 2018 tai nạn tương tự xảy ra với tiền vệ Moussa Doumbia người Mali trong vòng loại World Cup. Năm 2017 danh thủ Fernando Torres của đội bóng Atletico Madrid [Tây Ban Nha] bị ngã đập đầu, bất tỉnh sau một pha tranh bóng, cũng được cạy miệng và sơ cứu tại chỗ trước khi đưa vào bệnh viện.
Thùy An