Ai là người tạo ra ngôn ngữ tại sao họ biết được nó
Skip to content
Show
Bước tới điều hướng
Nguồn gốc ngôn ngữ của loài người là chủ đề học thuật đã và đang được thảo luận trong nhiều thế kỷ. Mặc dù vậy, chúng ta chưa đạt được sự thống nhất về nguồn gốc hay niên đại của ngôn ngữ loài người. Một vấn đề làm cho chủ đề này khó nghiên cứu là sự thiếu các bằng chứng trực tiếp. Do đó, các học giả có nhu cầu nghiên cứu về nguồn gốc của ngôn ngữ phải rút ra kết luận từ các loại chứng cứ khác như hóa thạch, bằng chứng khảo cổ học, sự đa dạng của ngôn ngữ hiện đại, nghiên cứu về sự tiếp thu ngôn ngữ, và so sánh giữa ngôn ngữ của loài người với các kiểu liên lạc ở các loài động vật khác (đặc biệt là các loài linh trưởng). Nhiều người cho rằng nguồn gốc của ngôn ngữ có thể liên quan đến nguồn gốc của hành vi hiện đại, nhưng có rất ít đồng thuận về ý nghĩa và định hướng của kết nối này.
Sự thiếu hụt bằng chứng trực tiếp đã khiến nhiều học giả coi toàn bộ chủ đề này là không phù hợp cho một nghiên cứu nghiêm túc. Năm 1866, Hiệp hội ngôn ngữ học Paris cấm mọi cuộc tranh luận về chủ đề này, một lệnh cấm có ảnh hưởng đến hầu khắp các nước phương Tây cho đến cuối thế kỷ XX. Ngày nay có nhiều giả thuyết về “thế nào, tại sao, khi nào, nơi nào” ngôn ngữ có thể đã xuất hiện[1]. Mặc dù vậy, sự đồng thuận cũng hiếm hoi thời nay chẳng kém với 1 thế kỷ trước đây, khi thuyết tiến hóa theo con đường chọn lọc tự nhiên của Charles Darwin gây nên một loạt những suy đoán “trong phòng kính” về chủ đề này[2].
Tuy nhiên từ đầu những năm 1990 một số nhà ngôn ngữ học, khảo cổ học, tâm lý học, nhân chủng học, v.v đã cố gắng tìm cách giải quyết “vấn đề khó khăn nhất trong khoa học”[3] này với các phương pháp mới. Lưu ý rằng thuyết tiến hóa nhìn nhận sự phát triển của ngôn ngữ như là một mốc quan trọng trong tiến trình tiến hóa của con người.
Các phương pháp[sửa | sửa mã nguồn]Tiếp cận nguồn gốc ngôn ngữ diễn ra với nhiều trường phái khác nhau. Một số giả định cơ bản là:
Các giả thuyết[sửa | sửa mã nguồn]Các phán đoán ban đầu[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 1861, nhà ngôn ngữ học lịch sử Max Müller đã công bố một danh sách các lý thuyết đầu cơ liên quan đến nguồn gốc của ngôn ngữ:[5]
Hầu hết các học giả ngày nay coi tất cả các giả thuyết ở trên không hẳn là sai—chúng thường cho ta hiểu biết tổng quát về ngôn ngữ—nhưng còn ngây thơ và không quá liên quan.[7][8] Vấn đề với những giả thuyết này là chúng rất máy móc. Chúng cho rằng một khi tổ tiên của chúng ta đã vấp phải cơ chế khéo léo thích hợp để liên kết âm thanh với ý nghĩa, ngôn ngữ sẽ tự động phát triển và thay đổi. Các vấn đề về độ tin cậy và lừa dối[sửa | sửa mã nguồn]Từ quan điểm của lý thuyết báo hiệu, trở ngại chính cho sự phát triển của giao tiếp thông qua ngôn ngữ trong tự nhiên không phải là vấn đề cơ học. Thay vào đó, là do các biểu tượng (mối liên kết cụ thể giữa âm thanh và các dạng liên quan khác đến ý nghĩa của chúng) không đáng tin cậy và có thể sai.[40] Người ta có câu nói “từ ngữ rất rẻ mạt”.[9] Vấn đề về độ tin cậy hoàn toàn không được Darwin, Müller hoặc các nhà lý thuyết tiến hóa ban đầu khác thừa nhận. Hầu hết các tín hiệu âm thanh của động vật đều đáng tin cậy. Khi một con mèo rú lên, nó đã cho ta biết một cách chính xác trạng thái cảm xúc của nó hiện giờ. Chúng ta tin vào tín hiệu đó, không phải vì con mèo có xu hướng trung thực mà vì nó không thể giả mạo âm thanh đó. Giao tiếp của linh trưởng có thể dễ thao túng hơn một chút, nhưng chúng vẫn đáng tin cậy vì lý do tương tự, do chúng khó giả mạo.[10] Trí thông minh xã hội của các loài linh trưởng thuộc dạng “trí tuệ Machiavelli” (đặt theo tên chính trị gia Machiavelli, lỗi lạc và mưu mô) ích kỷ và không bị ràng buộc bởi những rắc rối đạo đức. Khỉ và vượn thường cố gắng lừa dối nhau, đồng thời không ngừng cảnh giác những kẻ lừa dối khác.[11][12] Nghịch lý thay, người ta cho rằng cơ cấu phòng chống sự lừa dối của loài linh trưởng là điều ngăn cản chúng phát triển thứ gì đó giống ngôn ngữ của ta. Ngôn ngữ bị sàng lọc vì cách tốt nhất để không bị lừa là loại bỏ tất cả tín hiệu ngoại trừ những tín hiệu có thể được kiểm chứng ngay lập tức. Các lời nói tự động bị loại ra trong bài kiểm tra này.[13] Lời nói rất dễ bị giả mạo. Nếu chúng là lời dối trá, người nghe sẽ thích nghi bằng cách bỏ qua chúng để chỉ tìm các chỉ thị hoặc tín hiệu thành thật hơn. Do đó, để ngôn ngữ có thể tiến hóa, người nghe phải tự tin rằng những người mà họ trò chuyện có tính trung thực.[14] Một đặc điểm của ngôn ngữ là sự “tham chiếu thay thế”, tức là ta có thể dùng ngôn ngữ để nhắc đến các chủ đề nằm ngoài ngữ cảnh hiện tại. Tính chất này ngăn không cho lời nói bị kiểm chứng ngay lập tức “ở đây” và “ngay bây giờ”. Vì lý do này, ngôn ngữ phải có một mức độ tin cậy hai phía tương đối cao để được thiết lập theo thời gian dựa trên chiến lược ổn định tiến hóa (xem lý thuyết trò chơi tiến hóa). Sự ổn định này được sinh ra từ sự tin tưởng lẫn nhau lâu dài và là thứ khiến ngôn ngữ rất hữu dụng. Vì vậy, các giả thuyết về nguồn gốc của ngôn ngữ phải giải thích tại sao con người có thể bắt đầu tin vào các tín hiệu rẻ mạt theo cách mà các động vật khác dường như không thể làm được (xem lý thuyết báo hiệu).
Giả thuyết tiếng mẹ đẻ[sửa | sửa mã nguồn]
|