Đối tượng nghiên cứu của xã hội học là gì năm 2024

Bài học có nội dung trình bày khai niệm thuật ngữ xã hội học, đối tượng nghiên cứu của xã hội học, quan hệ giữa xã hội học với các khoa học khác. Để tìm hiểu chi tiết nội dung bài học, mời các bạn cùng tham khảo Bài 1: Đối tượng nghiên cứu của xã hội học.

Tóm tắt lý thuyết

Thuật ngữ Xã hội học được một nhà xã hội học người Pháp - Auguste Comte (1798 - 1857) sử dụng vào năm 1838. Được ghép từ hai chữ, có hai nguồn gốc khác nhau: “Socius”, từ gốc Latinh và “Logos”, từ gốc Hi Lạp.

Xã hội học là môn khoa học xã hội còn rất non trẻ. Mặc dù vậy, khoa học đã và đang trở thành một ngành khoa học có vị trí quan trọng đối với tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Những kết quả nghiên cứu của nó ngày càng trở nên thiết thực và có tác dụng không nhỏ đối với sự phát triển kinh tế xã hội hiện nay. Tuy nhiên, xã hội học là gì? Một câu hỏi không dễ trả lời trong một định nghĩa ngắn gọn và đây là vấn đề gây ra nhiều tranh cãi trong suốt một thời gian dài, song nó cũng tạm lắng xuống bởi các nhà xã hội học cảm thấy rằng “đơn giản là không có một xã hội học duy nhất được thừa nhận và cung cấp được tất cả các câu trả lời, vì không có kiểu phát triển duy nhất của xã hội cho nên sẽ không có quan điểm xã hội học duy nhất”, và họ hướng tới tìm các câu trả lời cho các câu hỏi như xã hội học nghiên cứu ai, nghiên cứu như thế nào, ở đâu, lĩnh vực nào của đời sống xã hội? Nghiên cứu nó để làm gì và để giải quyết vấn đề nào?...

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần tìm hiểu qua một số quan niệm về xã hội học sau: nhà nghiên cứu Arce Alberto (Hà Lan) đã nói “Xã hội học là khoa học nghiên cứu về con người và xã hội”, TS Nguyễn Minh Hoà của thì kết luận “Xã hội học là khoa học nghiên cứu về các quan hệ xã hội thông qua các sự kiện, hiện tượng và quá trình xã hội”. Trong một kết luận khác từ Bruce J Cohen và cộng sự thì “Xã hội học là khoa học nghiên cứu có hệ thống về đời sống của các nhóm người”.

Qua những quan niệm trên chúng ta có thề đi đến kết luận sau: “Xã hội học là khoa học về các quy luật phát triển của các hệ thống xã hội có tính chất tổng thể (toàn xã hội) cũng như bộ phận. Xã hội học nghiên cứu mối quan hệ qua lại giữa các hiện tượng xã hội khác nhau và nghiên cứu những quy luật phổ biến trong hành động xã hội của con người”.

Nói một cách khác, xã hội học là một môn khoa học về các quy luật phổ biến và đặc thù của sự hoạt động và phát triển của các hình thức biểu hiện các quy luật ; trong đó, các hoạt động của các cá nhân, các tập đoàn xã hội, các giai cấp, các dân tộc được thể hiện.

2. Đối tượng nghiên cứu của xã hội học

Giống những khoa học khác, xã hội học cũng có nhiều trường phái khác nhau, nên cũng có nhiều quan niệm khác nhau. Vì vậy, đối tượng nghiên cứu của xã hội học cũng được nhìn nhận khác nhau. Có thể nói trong một thời gian dài, xã hội học bị xem là khủng hoảng về mặt lí luận, bởi những bất đồng về đối tượng nghiên cứu của các trường phái xã hội học. Chúng ta dễ dàng nhận thấy điều đó với các cách tiếp cận sau:

• Thứ nhất, tiếp cận vĩ mô : đây là hướng tiếp cận của xã hội học Châu Âu, xác định xã hội học là khoa học về các hệ thống xã hội. Theo trường phái này, hành động xã hội của cá nhân chịu sự chi phối của các cơ chế xã hội mà biểu hiện là các thiết chế xã hội, các giá trị, chuẩn mực xã hội. Các cơ chế này tạo thành những khuôn mẫu, qui tắc xã hội bắt buộc mọi cá nhân trong xã hội phải chấp nhận và tuân theo. Như vậy, đối tượng nghiên cứu xã hội học theo trường phái này là các cơ cấu, các hệ thống xã hội mà biểu hiện của nó là các thiết chế xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, gia đình,...

Cách tiếp cận vĩ mô cho rằng xã hội là một hệ thống thống nhất hành động của cá nhân, cho nên muốn đạt đến sự thống nhất trong xã hội thì chỉ cần hoàn thiện cơ cấu xã hội. Như vậy, cách tiếp cận này đã tin tưởng tuyệt đối vào sự chi phối của xã hội đối với hành động xã hội của cá nhân.

• Thứ hai, tiếp cận vi mô: đây là hướng tiếp cận của xã hội học Mỹ, theo cách tiếp cận này, đối tượng nghiên cứu của xã hội học là hành vi xã hội hay hành động xã hội của con người. Các cơ chế hình thành các hành động đó bao gồm các tương tác xã hội giữa các cá nhân, sự hình thành động cơ và các tác nhân hành động của nhóm. Như vậy, chúng ta chỉ cần chuẩn hóa hành động xã hội thì xã hội sẽ đạt được sự thống nhất xã hội. Tiếp cận vi mô đã chỉ ra hành động xã hội của cá nhân trong các tình huống xã hội cụ thể để hướng tới chuẩn hóa nhung không nói rõ được cơ chế chi phối xã hội đối với hành động xã hội.
• Thứ ba, cách tiếp cận tích hợp: cách tiếp cận này cho rằng, đối tượng nghiên cứu của xã hội học là cả xã hội loài người và hành vi xã hội của con người. Có thể thấy, đây là sự tổng hợp của trường phái xã hội học Châu Âu (vĩ mô) và trường phái xã hội học Mỹ (vi mô).

Qua ba cách tiếp cận trên, chúng ta có thể thấy được vấn đề gây tranh cãi: với hướng tiếp cận thứ nhất, đối tượng nghiên cứu của xã hội học là cơ cấu xã hội, hệ thống xã hội thì xã hội học đã bị triết học lấn át. Tiếp cận vi mô, là nghiên cứu hành vi, hành động xã hội của cá nhân, hướng này tâm lý học sẽ lấn át và với cách tiếp cận thứ ba, xã hội bị cho là có đối tượng nghiên cứu không rõ ràng, do con người và xã hội còn là đối tượng nghiên cứu của nhiều khoa học khác, không riêng gì xã hội học.

Tuy nhiên, những phân tích trên có khả năng mở ra hướng thoát cho đối tượng nghiên cứu xã hội học khỏi sự khủng hoảng và bị biến mất. Thực vậy, có thể thấy rằng đối tượng nghiên cứu của xã hội học không phải ở chỗ hoặc nghiên cứu về con người hoặc nghiên cứu về xã hội hay nghiên cứu cả hai: con người và xã hội. Mà nghiên cứu mối quan hệ hữu cơ, sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa một bên là con người và một bên là xã hội.

3. Quan hệ giữa xã hội học với các khoa học khác

Xã hội học có tính độc lập tương đối của nó trong mối quan hệ với các khoa học khác. Nó có đối tượng, cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu cụ thể. Dù vậy, xã hội học với một số khoa học khác vẫn có mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau.

Đối tượng nghiên cứu của xã hội học kinh tế là gì?

Xã hội học kinh tế là nghiên cứu về nguyên nhân và kết quả xã hội của các hiện tượng kinh tế khác nhau. Lĩnh vực này có thể được chia thành thời kỳ cổ điển và thời kỳ đương đại, được gọi là "Xã hội học kinh tế mới".nullXã hội học kinh tế – Wikipedia tiếng Việtvi.wikipedia.org › wiki › Xã_hội_học_kinh_tếnull

Đối tượng nghiên cứu của xã hội học pháp luật là gì?

Xã hội học pháp luật là ngành xã hội học chuyên biệt nghiên cứu các quy luật xã hội, các quá trình xã hội của sự phát sinh, tồn tại, hoạt động của pháp luật trong xã hội, trong mối liên hệ với cơ cấu xã hội, với các loại chuẩn mực xã hội khác; nguồn gốc, bản chất xã hội, các chức năng xã hội của pháp luật; các khía ...nullXã hội học pháp luật là gì ? Lịch sử hình thành và phát triển của xã hội ...luatminhkhue.vn › xa-hoi-hoc-phap-luat-la-gi-lich-su-hinh-thanh-va-phat-t...null

Nghiên cứu xã hội học là gì?

Xã hội học (Sociology) là ngành khoa học nghiên cứu về các quy luật và tính quy luật xã hội chung, đặc thù của sự phát triển và vận hành của hệ thống xã hội; nghiên cứu về các cơ chế tác động và các hình thức biểu hiện của các quy luật đó trong các hoạt động của cá nhân, các nhóm xã hội, các giai cấp và các dân tộc.nullNgành Xã hội học - HCMUSSH.edu.vnhcmussh.edu.vn › tin-tuc › nganh-xa-hoi-hocnull

Sự ra đời của xã hội học là gì?

Tóm lại, xã hội học ra đời với tư cách một ngành khoa học độc lập, trong lòng xã hội cũ cuối thế kỷ XIX khi có sự chín muồi về điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội và lý luận – phương pháp luận. Người đi đầu trong ngành khoa học này là nhà triết học người Pháp – August Comte.nulltài liệu giảng dạy môn xã hội học đại cƣơngkhcb.tvu.edu.vn › Tamly › Tai_lieu_giang_day › XHH_dai_cuong_DHTVnull