Nguyên tắc kế toán hành chính sự nghiệp năm 2024

Tài khoản kế toán phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống về tình hình tài sản; tiếp nhận và sử dụng nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp và các nguồn kinh phí khác theo cơ chế tài chính; doanh thu, chi phí, phân phối kết quả hoạt động và các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh khác tại đơn vị.

Phân loại và nguyên tắc sử dụng hệ thống tài khoản kế toán

+ Tài khoản trong bảng gồm tài khoản từ loại 1 đến loại 9, được hạch toán kép (hạch toán bút toán đối ứng giữa các tài khoản). Tài khoản trong bảng phản ánh tình hình tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí, xác định kết quả hoạt động của đơn vị trong kỳ kế toán, làm cơ sở để lập báo cáo tài chính.

+ Tài khoản ngoài bảng gồm tài khoản loại 0, được hạch toán đơn (không hạch toán bút toán đối ứng giữa các tài khoản). Trong đó, các tài khoản ngoài bảng 005, 006, 007, 008, 009, 010, 011, 012, 013 áp dụng cho các đơn vị để phản ánh việc nhận và sử dụng kinh phí mà cuối năm đơn vị phải quyết toán số đã sử dụng chi tiết theo mục lục ngân sách nhà nước, làm cơ sở để lập báo cáo quyết toán. Cụ thể như sau:

- Đối với các tài khoản ngoài bảng liên quan đến quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước (tài khoản 005, 006, 007, 008, 009, 010, 011) phải được hạch toán chi tiết theo mục lục ngân sách nhà nước, theo niên độ ngân sách và theo các yêu cầu quản lý khác về quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

- Đối với các tài khoản ngoài bảng liên quan đến quyết toán kinh phí từ tiền thu phí được khấu trừ, để lại và kinh phí từ hoạt động nghiệp vụ mà cơ quan có thẩm quyền có quy định phải quyết toán số đã sử dụng theo mục lục ngân sách nhà nước (tài khoản 012, 013) đơn vị phải hạch toán chi tiết theo mục lục ngân sách nhà nước, theo các yêu cầu quản lý khác về quyết toán các nguồn kinh phí này.

+ Trường hợp một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến tiếp nhận, sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước trong nước; kinh phí từ tiền thu phí được khấu trừ, để lại và kinh phí từ hoạt động nghiệp vụ có quy định phải quyết toán số đã sử dụng theo mục lục ngân sách nhà nước, thì kế toán vừa phải hạch toán kế toán theo các tài khoản trong bảng, đồng thời hạch toán các tài khoản ngoài bảng, chi tiết theo mục lục ngân sách nhà nước và niên độ phù hợp.

+ Trường hợp một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến tiếp nhận và sử dụng kinh phí viện trợ nước ngoài, kinh phí từ nguồn vay nợ nước ngoài theo dự án, thì đơn vị phải thực hiện ghi thu, ghi chi với ngân sách nhà nước theo quy định hiện hành. Sau khi thực hiện ghi thu, ghi chi với ngân sách nhà nước, kế toán phải hạch toán vào tài khoản ngoài bảng để lập báo cáo quyết toán theo quy định tại Thông tư này.

Lựa chọn áp dụng hệ thống tài khoản

Căn cứ vào hệ thống tài khoản kế toán ban hành tại Thông tư này, các đơn vị lựa chọn tài khoản kế toán để áp dụng tại đơn vị phù hợp với cơ chế tài chính và hoạt động của đơn vị theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Đơn vị kế toán được bổ sung các tài khoản chi tiết cho các tài khoản đã được quy định trong danh mục hệ thống tài khoản kế toán (Phụ lục I) kèm theo Thông tư này để hạch toán chi tiết phù hợp với yêu cầu quản lý của đơn vị.

Trường hợp cần bổ sung tài khoản ngang cấp với các tài khoản đã được quy định trong danh mục hệ thống tài khoản kế toán (Phụ lục I) kèm theo Thông tư này, thì đơn vị phải thực hiện theo quy định tại Luật Kế toán để đảm bảo thống nhất trong sử dụng tài khoản và trình bày thông tin trên báo cáo tài chính, tránh bỏ sót hoặc trùng lặp thông tin báo cáo tài chính.

Danh mục hệ thống tài khoản kế toán, giải thích nội dung, kết cấu và phương pháp hạch toán tài khoản kế toán nêu tại Phụ lục I “Hệ thống tài khoản kế toán và hướng dẫn hạch toán kế toán” kèm theo Thông tư này.

PV: Thưa ông, cơ sở nào để Bộ Tài chính xây dựng và ban hành Thông tư số 24/2024/TT-BTC thay thế Thông tư số 107/2017/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp?

Ông Vũ Đức Chính: Trong quá trình xây dựng thông tư thay thế Thông tư số 107, chúng tôi đã tổ chức các buổi hội thảo, làm việc trực tiếp với các đơn vị có liên quan trong và ngoài Bộ Tài chính để thảo luận về các nội dung vướng mắc, yêu cầu quản lý mới cần được nghiên cứu sửa đổi theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập, các cơ chế tài chính có liên quan.

Theo đó, các ý kiến đều cho rằng, bối cảnh thực hiện Thông tư số 107 có nhiều chính sách thay đổi, cơ chế quản lý của khu vực công (khối đơn vị sự nghiệp công lập), nội dung về quản lý tài sản công, các nội dung khác liên quan tới tài chính - ngân sách… với những thay đổi nhất định; qua đó tác động rất lớn tới công tác tổ chức kế toán, cũng như hoạt động nghiệp vụ của các đơn vị.

Từ năm 2021, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 1676/QĐ-BTC công bố 5 chuẩn mực kế toán công Việt Nam đợt 1 và Quyết định số 1366/QQ-BTC công bố 6 chuẩn mực kế toán công Việt Nam đợt 2, để làm cơ sở xây dựng chế độ kế toán tương ứng. Sau khi chuẩn mực kế toán được ban hành, có nhiều nội dung mà các cơ quan quản lý, đơn vị có ý kiến mong muốn Bộ Tài chính hướng dẫn sửa đổi các chế độ kế toán nhằm đảm bảo phù hợp với chuẩn mực kế toán đã ban hành, hướng đến hội nhập quốc tế, làm tốt hơn công tác quản lý tài chính công trong khu vực nhà nước.

Bộ Tài chính cũng nhận thấy, có nhiều ý kiến phản ánh về tình hình thực hiện tổ chức bộ máy, tổ chức hoạt động của công tác kế toán tại các đơn vị. Bên cạnh đó, qua công tác quản lý, giám sát và nắm bắt ý kiến phản ánh của các đơn vị địa phương, Bộ Tài chính nhận thức rất nhiều vướng mắc phát sinh.

Chính vì vậy, Thông tư số 24/2024/TT-BTC được ban hành xuất phát từ yêu cầu phù hợp với pháp luật về ngân sách nhà nước, cơ chế tài chính, quản lý tài sản; phù hợp với hệ thống chuẩn mực kế toán công của Việt Nam; xử lý các vướng mắc tại các đơn vị hành chính sự nghiệp đã và đang được tổ chức công tác kế toán tập trung, tinh giản biên chế, thu gọn đầu mối kế toán.

PV: Được biết, thông tư xây dựng trên cơ sở kế thừa hệ thống tài khoản của các thông tư trước đây. Ngoài ra, thông tư có bổ sung, sửa đổi tài khoản kế toán và nguyên tắc kế toán không, thưa ông?

Ông Vũ Đức Chính: Thông tư 24 đã hệ thống hóa lại các tài khoản kế toán và hướng dẫn hạch toán phù hợp với cơ chế tài chính, chuẩn mực kế toán công Việt Nam và thực tế hoạt động của các đơn vị.

Thông tư số 24 đã bổ sung các nguyên tắc hạch toán của các tài khoản phù hợp với cơ chế tài chính và các chuẩn mực kế toán công Việt Nam đã ban hành, trong đó hướng dẫn cụ thể các nguyên tắc ghi nhận doanh thu, chi phí; khắc phục các tồn tại trong việc kế toán nhận kinh phí và theo dõi nguồn mua sắm tài sản công, hàng tồn kho, nguồn cải cách tiền lương của đơn vị, kinh phí được chuyển năm sau, điều chỉnh số liệu kế toán… Các quy định của thông tư đảm bảo việc ghi chép kế toán được thực hiện thống nhất và số liệu báo cáo tài chính được trình bày đầy đủ, phù hợp.

Trên cơ sở các tồn tại, bất cập hiện nay, Thông tư số 24 đã bổ sung hướng dẫn hạch toán và đối chiếu công nợ phải thu, phải trả của đơn vị kế toán, hạch toán tỷ giá phù hợp với quy định; sửa đổi một số nội dung liên quan đến hạch toán các nghiệp vụ phát sinh trong hoạt động liên doanh, liên kết; hạch toán ghi nhận doanh thu, chi phí, các quỹ; hướng dẫn hạch toán chi phí xây dựng cơ bản chờ phê duyệt quyết toán để đảm bảo việc trình bày tài sản trên báo cáo tài chính chính xác, đầy đủ. Sửa đổi và hướng dẫn hạch toán tài khoản ngoại bảng “Dự toán viện trợ không hoàn lại” để phù hợp với quản lý vốn viện trợ hiện nay.

Đơn vị giao nhiệm vụ xây dựng Thông tư số 24 cũng đã cập nhật thêm các hướng dẫn hạch toán liên quan đến tiếp nhận kinh phí ủy quyền, ủy thác để chi trả cho các đối tượng có liên quan theo quy định; hướng dẫn hạch toán mua sắm tài sản cố định, vật tư, nguyên liệu của đơn vị kế toán cấp trên để cấp phát cho các đơn vị kế toán (theo ngành dọc); hướng dẫn hạch toán các khoản dự phòng áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập và đơn vị khác có hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ theo quy định; hướng dẫn kế toán tài sản thuê, mượn, đặt máy, tài sản đặc thù… theo quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng tài sản công.

Thông tư 24 cũng hướng dẫn hạch toán hàng dự trữ quốc gia cho các đơn vị thuộc các bộ, ngành được giao quản lý; kế toán tài sản kết cấu hạ tầng nói chung (trong đó có tài sản kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi), trừ tài sản kết cấu hạ tầng được tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; kế toán của Ban quản lý dự án phù hợp với cơ chế tài chính và mô hình hoạt động hiện nay (là đơn vị sự nghiệp công lập).

PV: Thời điểm áp dụng thông tư từ ngày 1/1/2025 có phù hợp không, thưa ông?

Ông Vũ Đức Chính: Các quy trình nghiệp vụ về kế toán phức tạp và có nhiều nội dung hướng dẫn mới nhằm triển khai chuẩn mực kế toán công Việt Nam, các đơn vị cần có thời gian nghiên cứu, đào tạo cán bộ và thiết lập các phần mềm kế toán phù hợp, đồng thời triển khai thực hiện chuyển đổi số dư từ dữ liệu cũ sang dữ liệu mới. Vì vậy, thời điểm áp dụng Thông tư kể từ ngày 1/1/2025 sẽ tạo điều kiện cho các đơn vị có thời gian, phù hợp với thực tế và đảm bảo khả thi.

PV: Xin cảm ơn ông!

Bao quát đầy đủ phạm vi, đối tượng và nội dung công tác kế toán

Theo ông Vũ Đức Chính, Thông tư 24 thay thế 4 thông tư, gồm: Thông tư số 107/2017/TT-BTC về hướng dẫn chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp; Thông tư số 108/2018/TT-BTC hướng dẫn kế toán dự trữ quốc gia; Thông tư số 79/2019/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán áp dụng cho ban quản lý dự án sử dụng vốn đầu tư công; Thông tư số 76/2019/TT-BTC hướng dẫn kế toán tài sản kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi.

Theo đó, thông tư này đã bao quát đầy đủ phạm vi, đối tượng và nội dung công tác kế toán của 4 thông tư được thay thế, đảm bảo không có khoảng trống khi các đơn vị bắt đầu thực hiện từ năm 2025. Với các nội dung bổ sung, sửa đổi được quy định trong Thông tư 24, đã đảm bảo sự phù hợp, thống nhất trong việc thực hiện công tác kế toán tại các đơn vị kế toán khi được giao thực hiện các hoạt động khác nhau, có thể tổ chức 1 hệ thống kế toán, xây dựng 1 hệ thống ứng dụng tin học với phân quyền phù hợp tại từng đơn vị.

Thông tư này đã hướng dẫn cụ thể các mô hình tổ chức hoạt động của các đơn vị như đơn vị kế toán, đơn vị hạch toán phụ thuộc, đầu mối chi tiêu. Thực tế trước kia, một số đơn vị kế toán như Tổng cục Thuế, Kho bạc Nhà nước cũng đã chủ động tổ chức thu gọn các đơn vị kế toán tại các quận, huyện với phương án công việc kế toán được tập trung tại cấp tỉnh, thành phố, từ đó giảm bớt bộ máy, con người làm công tác kế toán ở tuyến quận, huyện.

Với các quy định mới tại Thông tư 24, các đơn vị thuộc cấp tỉnh, huyện sẽ có phương án rõ, cụ thể hơn, từ đó có quyết định phù hợp với tổ chức bộ máy, hoạt động và quy trình ngân sách, giao dự toán của các đơn vị. Nói cách khác, các quy định này giúp cho các đơn vị có thể áp dụng linh hoạt, phù hợp với tổ chức bộ máy kế toán hiện nay, giải quyết các tồn tại, vướng mắc trong việc tổ chức công tác kế toán tại các các đơn vị có mô hình tổ chức khác nhau.