Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven

(Thethaovanhoa.vn) - Đã có nhiều huyền thoại xung quanh nhà soạn nhạc thiên tài Đức Ludwig van Beethoven và Bản giao hưởng số 9 (Ninth Symphony) của ông. Và mới đây, Trung tâm Lưu trữ Beethoven ở Bonn (Đức) đã công bố phiên bản mới quan trọng của Bản giao hưởng số 9, trong đó có một số âm thanh mới.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven

Năm 2020 tới sẽ tròn 250 năm ngày sinh Ludwig van Beethoven (17/12/1770 – 26/3/1827). Và, cả thế giới đang lên kế hoạch tôn vinh nhà soạn nhạc thiên tài người Đức với hàng loạt dự án lớn nhỏ.

Cần nhắc lại, năm 2020 này cũng là năm mà cả thế giới kỷ niệm 250 năm ngày sinh Beethoven (1770).

Một phiên bản mới

Trong bối cảnh các màn trình diễn nhạc giao hưởng sắp tới đã bị hủy do đại dịch COVID-19, người yêu nhạc vẫn cơ hội để nhìn lại kiệt tác này qua các sự kiện tôn vinh nhà soạn nhạc cũng như qua phiên bản mới của nó ( do G.Henle, một công ty chuyên xuất bản các bản nhạc, thực hiện). Đặc biệt, phiên bản mới của Bản giao hưởng số 9 giúp người hâm mộ biết được những ý định ban đầu của nhà soạn nhạc.

Nhà nghiên cứu Beate Kraus thuộc Trung tâm Lưu trữ Beethoven tại Bonn (Đức) đã phục dựng phiên bản mới này. Cụ thể, Kraus đã nghiên cứu nhiều ghi chú trong các bản sao khác nhau của Bản giao hưởng số 9 và trong bản nhạc được sử dụng cho lần in đầu tiên. Với kinh nghiệm của mình, chuyên gia này đã tiếp xúc với nhiều nguồn tài liệu chưa được xác định trước đó.

“Bản nhạc sẽ có âm thanh khác so với trước đây” - Kraus nói “Một khán giả bình thường cũng sẽ nghe thấy sự khác biệt này ngay lập tức”.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Chân dung nhà soạn nhạc Đức Beethoven

“Tôi tìm ra rồi, tìm ra rồi”

Bản giao hưởng số 9 của Beethoven được trình diễn ra mắt hồi tháng 5/1824 và đã nhận được những tràng vỗ tay như sấm rền. Trước đó, Beethoven đã được Hiệp hội London (Philharmonic Society) đặt hàng sáng tác bản giao hưởng này từ năm 1817 thông qua Ferdinand Ries, một người bạn của soạn giả, đồng thời là một trong những nhà điều hành của Hiệp hội. Và ít ai biết, Beethoven bắt đầu sáng tác bản nhạc này từ năm 1818 với hứa hẹn trang trọng rằng sẽ sớm có kết quả và các quyền độc quyền cho buổi ra mắt thế giới. Nhưng phải đến năm 1822, ông mới nghiêm túc chuyên tâm sáng tác bản nhạc mới này.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Bút tích chỉnh sửa của Beethoven trên bản nhạc

Đáng nói, ở phần cuối bản nhạc, Beethoven nói rằng ông muốn “kết thúc công việc bằng một điều gì đó đặc biệt”. Và điều đặc biệt ở đây là bài thơ Ode to Joy của nhà thơ Đức Friedrich Schiller - khi một phần nội dung bài thơ đã được sử dụng làm lời ca để các giọng đơn ca và đồng ca thể hiện trong chương cuối. Đó cũng là thử nghiệm đầu tiên mà Beethoven khi cùng sử dụng giọng hát với các nhạc cụ trong một bản giao hưởng.

Schiller sáng tác bài thơ Ode to Joy hồi năm 1785 dành cho bạn bè khi ngồi “cầm ly”. Bài thơ này ra đời 4 năm trước cuộc Cách mạng Pháp, trong đó Schiller nói đến tinh thần tự do, bình đẳng và tình anh em.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Chân dung nhà thơ Schiller

Một người bạn ông, sau này đã kể lại rằng, đoạn mở đầu cho phần thanh nhạc của bản giao hưởng đã gây ra rất nhiều khó khăn cho nhà soạn nhạc. Đặc biệt, khi bắt đầu sáng tác chương 4, Beethoven đã phải rất nỗ lực để “đi vào” đoạn tụng ca của Schiller trong phần này. Khi làm được điều này, Beethoven đã nhảy nhót trong phòng và la lớn “tôi tìm ra rồi, tìm ra rồi”.

Rốt cuộc, khán giả London đã phải đợi trong một thời gian dài mới được chứng kiến tác phẩm ra đời. Tuy nhiên, mọi chuyện không diễn ra như lời hứa của Beethoven: Màn diễn ra mắt của bản nhạc không tổ chức tại Anh mà ở tại… thủ đô Vienna của Áo. Những nhân vật có ảnh hưởng ở Vienna đã thuyết phục Beethoven trình diễn bản nhạc mới lần đầu tại Nhà hát Karnnertor của thành phố này.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Không có tác phẩm nào của Beethoven được dẫn chứng bằng tài liệu nhiều như “Bản giao hưởng số 9”

Khán giả ứa nước mắt

Năm 1824, Beethoven đã gần như bị điếc hoàn toàn. Nhưng ông vẫn muốn xuất hiện trong màn trình diễn ra mắt bản nhạc này. Cụ thể, Beethoven không thể cưỡng lại việc “giúp đỡ” các nhạc sĩ trên sân khấu bằng cách thị phạm cho họ thấy phong cách và sự năng động mà ông muốn.

Các hành động của Beethoven lúc đó cực kỳ tạo hứng thú. Một nhạc sĩ sau này đã viết: “Ông đứng tại vị trí của nhạc trưởng và lắc lư mình như một kẻ điên. Có lúc, ông vung chân hết cỡ, lúc sau ông cúi xuống sàn nhà, có lúc ông lại dùng tay. Cứ như thể ông muốn chơi tất cả các nhạc cụ và hát tất cả các phần hợp xướng. Thật may là nhạc trưởng đã lưu ý các nhạc sĩ không chú ý đến nhà soạn nhạc!”

Khi màn diễn bản giao hưởng kết thúc, Beethoven, vẫn đối mặt với dàn nhạc và tất nhiên không thể nghe thấy tiếng vỗ tay như sấm của khán giả. Caroline Unger, nghệ sĩ đơn ca giọng nữ cao, phải gõ nhẹ vào cánh tay của nhà soạn nhạc để ông quay lại và có thể nhìn thấy phản ứng của đám đông. Nhiều người tham dự màn trình diễn, gồm cả Unger, đã ứa nước mắt khi nhận ra chứng khiếm thính của Beethoven.

Bản giao hưởng số 9 của Beethoven hiện vẫn rất nổi tiếng thế giới, được dùng làm giai điệu của Liên minh châu Âu từ năm 1985. Đặc biệt, bản nhạc gốc có chữ ký của Beethoven đã trở thành Di sản Tư liệu Thế giới từ năm 2001.

Việt Lâm (tổng hợp)

Giao hưởng số 9, tác phẩm cuối cùng của Beethoven, đặc biệt chương cuối “Ode to joy” được đánh giá là đỉnh cao của văn minh nhân loại và chọn làm thông điệp hòa bình và thân ái mà loài người gửi vào vũ trụ. Đó là lời cảm tạ hân hoan và sâu sắc đến Đấng Toàn Năng. Thật bi ai, đó là tuyệt phẩm mà Beethoven sáng tác khi thính giác của ông đã hỏng hoàn toàn.

Vào những năm cuối khiếm thính, người nhạc sĩ thiên tài đã chịu đựng những ngày tháng gian khổ…

Vào khoảng 30 tuổi, Ludwig van Beethoven bắt đầu biểu lộ những triệu chứng đầu tiên của bệnh xơ hóa thính giác và triệu chứng này ngày càng tồi tệ hơn, không có cách gì cứu vãn.

Đến năm 1819 thì ông điếc hoàn toàn, chính vì vậy ông không còn trình diễn nữa cũng như không thể chỉ huy dàn nhạc được. Việc giao tiếp lúc này đối với ông cũng vô cùng khó khăn.

Đến 1818, Beethoven điếc hẳn cả hai tai và sáng tác Bản Giao hưởng Số 8, ông lang thang ngoài phố, dáng điệu trông thảm thương. Gặp một người bạn quen, Beethoven rút ra trong túi một cây viết chì, một cuốn sổ con rồi nói: “Muốn nói chuyện với tôi thì cứ viết lên mặt giấy này!”.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Niềm bi ai và những tuyệt phẩm, đó là câu chuyện cuộc đời Beethoven

Bản giao hưởng cuối cùng: Bản giao hưởng số 9, đỉnh cao của nhân loại

Và lúc ấy, Beethoven đã 50 tuổi. Nhạc sĩ vẫn tiếp tục sáng tác. Bản Giao hưởng số 9 ra đời, sau đó còn sáng tác thêm Bản Lễ ca trang trọng, những sonata cuối cùng: Liên tấu cho đàn piano và Tứ tấu. Trong toàn bộ di sản của ông, những tác phẩm này nổi bật hơn cả, chủ yếu vì chúng đã vượt ra ngoài các truyền thống cổ điển với lối diễn đạt hết sức thoải mái, các tâm trạng khác nhau của thế giới nội tâm.

Bản giao hưởng số 9 cung Rê thứ, opus 125 là tác phẩm giao hưởng trọn vẹn cuối cùng do Ludwig van Beethoven biên soạn. Hoàn thành vào năm 1824, nó sử dụng một phần nội dung của bài thơ Ode an die Freude (tiếng Đức của tác phẩm) của Friedrich Schiller làm lời ca cho những người đơn ca và đồng ca thể hiện trong chương cuối.

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Ode to Joy, khúc ca mang sứ mệnh nâng đỡ tinh thần nhân loại

Đây là thử nghiệm đầu tiên mà nhà soạn nhạc vĩ đại sử dụng giọng hát con người ở cùng cấp độ với các nhạc cụ trong một bản giao hưởng.

Bản giao hưởng số 9 này có lẽ là tác phẩm được biết đến nhiều nhất trong tất cả các tác phẩm của âm nhạc cổ điển châu Âu, và được xem là một trong những kiệt tác của Beethoven, được soạn khi ông đã điếc hoàn toàn.

Đây là một tác phẩm quy mô và có tầm nhìn xa trông rộng, là biểu trưng cho tột đỉnh của độ khó kỹ thuật vào thời đó. Tác phẩm có các đoạn, nhất là đoạn solo kèn co trong chương chậm, dường như không thể chơi được trên các nhạc cụ đồng không có van truyền thống vào thời của Beethoven.

Nhà soạn nhạc khiếm thính dường như đã vươn ra khỏi các giới hạn của nhạc cụ và giọng ca

Nhà âm nhạc học Dennis Matthews nhận xét về Giao hưởng số 9 giọng Rê thứ của Beethoven:“Như với các tác phẩm thời kỳ cuối, có các chỗ mà không gian phải rung lên dưới sức nặng của tư tưởng và tình cảm, nơi mà nhà soạn nhạc khiếm thính dường như chiến đấu chống lại hoặc vươn ra ngoài các giới hạn của nhạc cụ và giọng ca”.

Khi sáng tác chương IV của Giao hưởng số 9 giọng Rê thứ Beethoven đã phải trăn trở rất nhiều để tìm cách bắt vào phần mở đầu đoạn tụng ca của Schiller. Ông viết đi viết lại đoạn đó nhiều lần cho đến khi nó thành hình dáng như chúng ta nghe thấy ngày hôm nay.

Các nhà nghiên cứu về nhạc sử và cả lịch sử của bản Giao hưởng số 9 có ghi lại nỗi thôi thúc của Beethoven vào lúc cuối đời. Ông muốn trút hơi thở cuối cùng của mình vào nhạc.

Trút hơi thở cuối cùng vào âm nhạc…

Hơi thở ấy là một khúc cuồng ca dữ dội, rồi lắng dịu thành lời ngợi ca thanh bình. Sau đó, Beethoven ra đi. Sau đó, như nhiều người đã viết, với mái tóc trí tuệ như của nhà bác học Einstein và nét mặt hùng tráng của một hoàng đế, Beethoven bước lên cõi thiêng liêng rất gần với Thượng Ðế.

Chúng ta thử nghe lại bản giao hưởng này trong niềm tâm cảm đó xem, may ra thì mình thấy được sức cảm hóa phi thường của âm nhạc.

Đã gần 200 năm đã trôi qua, nhưng Giao hưởng số 9 cũng như nhiều kiệt tác khác của Beethoven vẫn tiếp tục sứ mệnh nâng đỡ tinh thần nhân loại.

Chương cuối “Ode to Joy”: sứ mệnh nâng đỡ tinh thần cho nhân loại, lời ca ngợi Đấng Cứu Thế rộn ràng, tràn ngập lòng biết ơn vô hạn

Hân hoan, hân hoan, chúng con kính yêu Ngài

Ý nghĩa bản giao hưởng số 9 của beethoven
Hân hoan, hân hoan, chúng con kính yêu Ngài

Hân hoan, hân hoan, chúng con kính yêu Ngài, ThiênChúa của vinh quang, Chúa của tình yêu;
Những trái tim mở ra như bông hoa trước mặt Ngài, nở ra cho mặt trời ở trên.
Làm tan ra đám mây tội lỗi và sầu muộn; xua đi đêm tối nghi ngờ;
Ơi Đấng ban niềm vui đời đời, đổ đầy chúng con với ánh sáng ban ngày!

Mọi tác phẩmvới hân hoan của Người đều ở quanh Người, trái đất và thiên đường phản ánh tia sáng của Người,
Các ngôi sao và thiên thần đều ca xướng quanh Người, tâm điểm của ngợi ca không ngớt.
Ruộng và rừng, thung lũng và núi, cánh đồng đầy hoa, biển chớp sáng,
Chim đang hót và nước đang chảy đang gọi chúng con mừng vui trong Người.

Đấngcho đi và tha thứ, ban phúc mãi mãi, được ban phúc đời đời.
Suối nguồn hân hoan của sự sống, thẳm sâu đại dương của nghỉ ngơi hạnh phúc!
Thiên Chúa là Cha chúng con, Chúa là Anh trai chúng con, tất cả những ai sống trong tình yêu đều thuộc về Người;
Xin dạy chúng con biết yêu thương nhau, xin nâng chúng con vào hân hoan linh thánh.

Ơi loài người, hãy tham gia dàn đồng ca hạnh phúc, mà sao mai đã bắt đầu;
Tình yêu Cha đang trị vì chúng con, tình yêu anh trai đang gắn kết giữa người với người.
Xin hát mãi, đoàn quân chúng con đang tiến tới, chiến thắng giữa giao tranh,
Điệu nhạc hân hoan đang dẫn chúng con hướng tới mặt trời trong khúc ca khải hoàn của cuộc sống.

Giờ chúng ta hãy cùng thưởng thức chương cuối vừa tràn ngập niềm hân hoan và niềm cảm ơn sâu sắc Đấng Cứu Thế:

videoinfo__video3.dkn.news||__

Hà Phương

Có thể bạn quan tâm:

  • Thưởng thức tinh tế: ‘Tiếng sáo thiên thai’ – Giọng Sol thứ của Boccherini khẳng định phong cách bậc thầy
  • Từ cậu bé chính nghĩa ngoài phố trở thành nghệ sĩ múa trong đoàn nghệ thuật bậc nhất thế giới