Án lệ quốc tế là gì
Án lệ không còn là một thuật ngữ quá xa lạ trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Đặc biệt là trong những năm gần đây, sự phát triển không ngừng của kinh tế-xã hội luôn làm phát sinh, thay đổi các quan hệ xã hội, đòi hỏi các quy phạm pháp luật cũng phải thay đổi để điều chỉnh cho phù hợp. Vì vậy, việc sử dụng án lệ như một yêu cầu cần thiết để kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội trên. Vậy Án lệ là gì? Án lệ có phải là một văn bản pháp luật không? Show Án lệ có phải một văn bản pháp luật không? Án lệ là gì?Án lệ (tiếng Pháp Jurisprudence) được hiểu là: Đường lối giải thích và áp dụng luật pháp của các tòa án về một điểm pháp lý, đường lối này đã được coi như một tiền lệ, khiến các thẩm phán sau đó có thể noi theo trong các trường hợp tương tự. Vận dụng án lệ là việc tòa cấp dưới vận dụng các phán quyết có từ trước của tòa cấp trên để đưa ra một phán quyết mới tương tự trong một vụ việc tương tự. Theo quan điểm của các nhà luật học theo hệ luật Anh -Mỹ (Anglo Sacxon), án lệ được hiểu theo hai nghĩa:
Án lệ điều chỉnh các quan hệ xã hội mới phát sinh mà pháp luật chưa thể điều chỉnh hay những mâu thuẫn, thiếu sót của hệ thống pháp luật Với những nước theo hệ thống pháp luật châu Âu lục địa (hệ thống pháp luật Dân sự Civil Law), tiêu biểu một số nước như Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Án lệ được xem như một cách giải thích pháp luật. Những bản án này không được xem là luật, không mang tính ràng buộc pháp lý nhưng tòa cấp dưới phải tham khảo, nếu không nguy cơ bị tòa cấp trên sửa án rất cao. Theo quy định tại Điều 1 của Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP ngày 18/6/2019 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố là án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử. Như vậy, về bản chất, án lệ đều là những phán quyết của Tòa án chứa đựng những nguyên tắc pháp lý cơ bản để điều chỉnh các quan hệ xã hội mới phát sinh mà pháp luật chưa thể điều chỉnh hay những mâu thuẫn, thiếu sót của hệ thống pháp luật. Cho nên, có thể hiểu cơ sở hình thành án lệ chính là những khiếm khuyết của hệ thống pháp luật. Khi có những khiếm khuyết của hệ thống pháp luật, tòa án sẽ viện dẫn những căn cứ pháp luật được coi là hợp lý để đưa ra một phán quyết có tính đột phá và bản án này sẽ được tòa án tối cao công bố là án lệ để áp dụng chung cho các trường hợp tương tự dokhiếm khuyết quy phạmhoặc chưa códẫn chiếu quy phạmrõ ràng. Việt Nam đã sử dụng án lệ chưa? Án lệ có phải là một văn bản pháp luật hay không?Khác với các nước theo hệ thống thông luật như Anh hay Mỹ, hệ thống pháp luật Việt Nam mang đặc thù của hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa, coi trọng pháp luật thành văn nên khi đề xuất sử dụng án lệ gặp rất nhiều tranh cãi. Với những giá trị pháp lý mà án lệ mang lại (góp phần hoàn thiện pháp luật, nâng cao vai trò xét xử của Tòa án đặc biệt là Thẩm phán, đảm bảo sự công bằng, giảm thiểu được oan sai trong hoạt động xét xử, đảm bảo tính cập nhật, hiệu quả của hệ thống pháp luật), án lệ đã chính thức được áp dụng tại Việt Nam. Số án lệ được công bố tính đến nay có 43 án lệ về các lĩnh vực dân sự (thừa kế, hợp đồng, quyền sử dụng đất), hôn nhân gia đình, kinh doanh-thương mại, lao động và hình sự). Số lượng án lệ được công bố mặc dù chưa nhiều nhưng cho thấy sự phát triển đột phá của việc sử dụng án lệ ở Việt Nam. Tuy nhiên, án lệ ở Việt Nam chỉ được coi như một nguồn hỗ trợ các văn bản pháp luật do mà không được coi là văn bản pháp luật vì án lệ không đáp ứng các điều kiện của một văn bản pháp luật: chủ thể ban hành, hình thức ban hành, trình tự thủ tục ban hành, được quy định cụ thể tại Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cơ chế sử dụng án lệ Việt Nam như thế nào?Cơ chế sử dụng án lệ Việt Nam như thế nào?
Điều 8 Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP quy định về nguyên tắc áp dụng án lệ, cụ thể:
Án lệ ở Việt Nam chỉ được coi như một nguồn hỗ trợ các văn bản pháp luật do mà không được coi là văn bản pháp luật Tuy nhiên, việc áp dụng án lệ của Tòa án hiện nay vẫn còn gặp một số bất cập như:
Có thể thấy, mặc dù án lệ đã được áp dụng trong thực tiễn xét xử của Việt Nam nhưng cơ chế sử dụngán lệvẫn chưa được quy định rõ ràng, phù hợp nên gây khó khăn, mâu thuẫn giữa các Tòa khi áp dụng án lệ, khả năng áp dụng án lệ của Tòa vào xét xử chưa cao. Thế nên, cần có cơ chế sử dụng án lệ phù hợp để nâng cao hiệu quả xét xử cũng như hiệu quả áp dụng án lệ. Trên đây là bài viết chi tiết trả lời cho câu hỏi Án lệ là gì? Án lệ có phải là một văn bản pháp luật không? Nếu bạn đọc vẫn còn vướng mắc về các vấn đề có liên quan hoặc có nhu cầu tư vấn những vấn đề liên quan đến PHÁP LUẬT DÂN SỰ vui lòng liên hệ qua HOTLINE 1900.63.63.87để được hỗ trợ kịp thời, đầy đủ. *Lưu ý: Nội dung tư vấn trên đây chỉ mang tính tham khảo. Tùy từng thời điểm và đối tượng khác nhau mà nội dung tư vấn trên có thể sẽ không còn phù hợp. Mọi thắc mắc, góp ý xin vui lòng liên hệ về email: . Scores: 4.6 (16 votes) Cảm ơn bạn đã đánh giá! Thạc Sĩ Luật Sư Võ Mộng Thu #Lsvomongthu Thạc sĩ luật sư đang cộng tác tại Chuyên Tư Vấn Luật, có 10 năm kinh nghiêm tư vấn pháp luật lao động; trực tiếp tham gia xây dựng nội quy, biểu mẫu hành chính nhân sự đúng luật, kinh nghiệm trong tư vấn thành lập doanh nghiệp; tố tụng trong giải quyết tranh chấp đất đai, tranh chấp lao động. |