Thay đổi nội tiết khi mang thai
Không chỉ trong quá trình mang thai mà sau khi sinh con thì chị em phụ nữ vẫn phải đối diện với vấn đề cơ thể thay đổi nội tiết tố. Đặc biệt, kể từ thời điểm em bé chào đời, nồng độ nội tiết tố của cơ thể sản phụ sẽ có sự thay đổi rất lớn và kéo dài đến nhiều ngày sau. Vậy quá trình thay đổi nội tiết tố sau sinh ở phụ nữ diễn ra như thế nào ở từng giai đoạn? Show
1. Sơ lược về tình trạng rối loạn nội tiết tố sau sinhPhần lớn chị em đều cảm nhận cơ thể của mình có nhiều thay đổi kể cả trong quá trình mang thai và sau khi sinh em bé. Vậy sự thay đổi nội tiết tố có ý nghĩa gì? Thực tế, khi mang thai, cơ thể thai phụ đã bắt đầu sản sinh số lượng lớn các hormone như Progesterone, Estrogen. Tuy nhiên, ngay thời điểm em bé chào đời và những ngày, những tuần sau đó, số lượng hormone này sẽ giảm đi đáng kể. Trong khi đó, nồng độ của hai loại hormone Oxytocin và Prolactin lại có biểu hiện tăng cao trong giai đoạn sau sinh. Nội tiết tố phụ nữ thay đổi sau khi sinh con do đâu? Theo bác sĩ, hiện tượng thay đổi nội tiết tố sau sinh được lý giải do sự mất cân bằng của các hormone sinh sản ở nữ giới khiến mặt tinh thần và thể chất của sản phụ bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp đều nhanh chóng hồi phục sau vài ngày nên người thân cần phải tìm hiểu thêm những vấn đề liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố để có thể cảm thông và giúp đỡ mẹ bỉm vượt qua giai đoạn khó khăn sau sinh. 2. Quá trình thay đổi nội tiết tố sau sinh ở từng giai đoạnHầu hết các thai phụ hiểu rõ sự xuất hiện của bào thai khiến cơ thể của mình có nhiều thay đổi cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào cũng được trang bị những kiến thức cơ bản về sự mất cân bằng nội tiết tố trong giai đoạn mang thai và nhất là sau khi em bé chào đời. Để giúp bạn đọc dễ dàng hình dung về những thay đổi nội tiết tố sau sinh trong từng thời điểm, sau đây là một số chia sẻ hữu ích từ bác sĩ: 2.1. Với những ngày đầuNgay giây phút em bé chào đời chính là thời khắc đáng nhớ nhất đối với mỗi người mẹ. Đặc biệt, đây cũng là thời điểm nội tiết tố trong cơ thể sản phụ bắt đầu có sự thay đổi mới và kéo dài liên tục đến nhiều ngày sau đó. Tuy nhiên, biểu hiện của sự rối loạn nội tiết tố thường thể hiện rõ rệt sau vài giờ sinh em bé với những đặc điểm đặc trưng như: Hormone Oxytocin gia tăng nhanh sau khi sinh con
2.2. Tuần thứ ba đến tuần thứ sáuSau khoảng 3 tuần, phụ nữ sau sinh dần nhận thấy cảm xúc và suy nghĩ của mình dần có sự cải thiện và ổn định hơn. Đồng thời, với những chị em lần đầu có con, họ cũng dần quen với những công việc hằng ngày để chăm sóc em bé. Ở giai đoạn này, việc mất ngủ, cảm xúc không ổn định không chỉ xuất phát từ vấn đề chăm con mà còn liên quan đến sự sản sinh quá nhiều hàm lượng Adrenalin. Sau khi sinh con khoảng 6 tuần, nội tiết tố của cơ thể mẹ bỉm sữa có sự thay đổi rõ rệt khiến nhiều chị em bắt đầu có những dấu hiệu cảnh báo tình trạng trầm cảm sau sinh. Trong đó, những vấn đề mà phụ nữ vừa sinh con có thể gặp phải như quá chú tâm hoặc không quan trọng đến việc vệ sinh, cảm thấy không an tâm khi để người khác chăm con, ăn không ngon, ngủ không đủ giấc, không có nhu cầu tiếp xúc với mọi người, không muốn đi ra ngoài,... 2.3. Thời điểm ba tháng sau khi sinh conSau ba tháng chăm sóc con, người mẹ đã hình thành và dần hoàn thiện hơn những công việc, thói quen trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Tuy nhiên, theo bác sĩ thì ở thời điểm này, hàm lượng hormone trong cơ thể phụ nữ vẫn chưa thực sự cân bằng và hồi phục như thời gian trước khi sinh em bé. Phần lớn các trường hợp, sự thay đổi nội tiết tố sau sinh sẽ dần cân bằng sau khoảng 2 - 3 tháng kể từ khi em bé chào đời. Mẹ bỉm dần cân bằng nội tiết tố ở tháng thứ 3 sau sinh Tuy nhiên, với những áp lực, căng thẳng trong quá trình chăm con, cơ thể chị em vẫn tiếp tục sản sinh hàm lượng lớn hormone Cortisol. Bên cạnh đó, hàm lượng hormone Serotonin và Melatonin cũng có biểu hiện giảm đi do giấc ngủ không sâu hoặc thiếu ngủ. Những yếu tố này có thể khiến tâm lý chị em càng trở nhạy cảm và ảnh hưởng đến cảm xúc, tâm lý của mẹ bỉm khá nhiều. 2.4. Thời điểm sáu tháng sau sinhSau khi sinh em bé khoảng 6 tháng, hàm lượng các loại hormone Progesterone và Estrogen dần cân bằng và trở về mức trước bình thường trước trẻ chào đời. Tuy nhiên, hormone Prolactin (một dạng hormone liên quan đến khả năng sản sinh sữa của mẹ) bắt đầu sụt giảm. Thực tế, khi trẻ được 6 tháng, mẹ sẽ bắt đầu cho trẻ ăn dặm vì thế lượng sữa trẻ bú sẽ ít hơn lúc trước. Do đó, nhu cầu tiết sữa dần giảm đi, khả năng sản xuất sữa mẹ không còn nhiều như trước. 3. Địa điểm thăm khám và điều trị bệnh chất lượng tại Hà NộiNgoài việc quan tâm đến những vấn đề xoay quanh tình trạng thay đổi nội tiết tố sau sinh thì mọi người cũng muốn tìm hiểu thêm về cơ sở y tế chất lượng, uy tín để tin tưởng thăm khám. Thực tế, tại Hà Nội có khá nhiều bệnh viện, phòng khám chất lượng với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, trình độ chuyên môn cao, điển hình như Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Với sứ mệnh thăm khám và chữa trị cho người bệnh, bệnh viện này đã tích lũy hơn 25 năm kinh nghiệm làm việc cũng như giúp đỡ nhiều hoàn cảnh khó khăn vượt qua bệnh tật. Đặc biệt, bệnh viện đã được chứng nhận là Trung tâm Xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012. Đồng thời, cơ sở vật chất cũng như các trang thiết bị - vật dụng y tế cũng được bệnh viện chú trọng, đầu tư. Nhờ đó, các bác sĩ liên tục tiếp thu, nâng cao tay nghề với những công nghệ, kỹ thuật mới nhằm hỗ trợ tốt hơn trong việc khám và điều trị bệnh. Hiện tại, bệnh nhân còn được áp dụng thăm khám Bảo hiểm Y tế ở những cơ sở như Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Tây Hồ, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Nếu bạn lo ngại về các khoản viện phí thì một tin vui nữa là có khoảng 40 đơn vị bảo hiểm liên kết và bảo lãnh viện phí cho bệnh nhân thăm khám, điều trị tại bệnh viện này. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những chính sách hỗ trợ, thủ tục đăng ký thăm khám, điều trị tại bệnh viện có thể liên hệ đến tổng đài 1900 56 56 56. Trên đây là một số chia sẻ chi tiết và hữu ích từ các bác sĩ nhằm giúp các mẹ bỉm và người thân trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về sự thay đổi nội tiết tố sau sinh. Nhờ đó, mọi người sẽ dễ dàng hiểu, cảm thông và hỗ trợ mẹ bỉm vượt qua thời gian đầu khi vừa sinh em bé.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Phương Loan - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc Bà bầu 3 tuần đầu sẽ không nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trong cơ thể, thậm chí là chưa có dấu hiệu trễ kinh. Tuy nhiên phụ nữ cũng có thể bắt đầu sử dụng que thử thai tại nhà để sớm biết được kết quả khi mang thai tuần 3. Khi trứng và tinh trùng đã được thụ tinh thành công, chúng chính thức hợp nhất với nhau cho ra một tế bào chung - được gọi là hợp tử. Tuy nhiên với kích thước siêu nhỏ, chỉ tương đương với đầu một cây kim, hợp tử lúc này không giống như thai nhi hay đứa trẻ. Đây chỉ là một tập hợp gồm khoảng 100 tế bào, đang nhân lên và phát triển nhanh chóng. Trong đó, lớp tế bào bên ngoài sẽ trở thành nhau thai, còn lớp bên trong chính là phôi thai sau này. Nhiễm sắc thể từ bố và mẹ đang kết hợp để quyết định giới tính, tóc và màu mắt thai nhi, thậm chí là hình thành một phần tính cách bẩm sinh. Hợp tử sẽ di chuyển từ ống dẫn trứng về phía tử cung, ở lại đó và tiếp tục phân chia theo cấp số nhân trong suốt 9 tháng tới. Chính những tế bào ban đầu này sẽ tạo ra tất cả bộ phận và cơ quan của một đứa bé hoàn chỉnh. 1.2. Hoàng thể và hormone thai nghénMặc dù gần như bà bầu 3 tuần đầu không có bất kỳ sự thay đổi nào ở bên ngoài, nhưng bên trong cơ thể họ đã diễn ra những hoạt động tích cực chuẩn bị cho sự hình thành và phát triển của thai nhi sắp tới. Hoàng thể - một cấu trúc bao gồm nhiều tế bào có màu vàng, hình thành ở nang trứng sau khi trứng đã rụng. Hoàng thể bắt đầu sản xuất hormone progesterone và estrogen với hàm lượng đủ để nuôi dưỡng hợp tử trong khoảng 10 tuần tới, cho đến khi nhau thai xuất hiện và thay thế nhiệm vụ trên. Khoảng một tuần sau thụ tinh, phôi nang sẽ tự cấy vào niêm mạc tử cung và nhau thai bắt đầu hình thành. Trong vòng 6 - 12 ngày tiếp theo (khoảng tuần thứ 4 của thai kỳ), các tế bào của nhau thai dần phát triển và bắt đầu tạo ra Human Chorionic Gonadotropin (hCG) - một loại hormone tiết ra từ nhau thai người. HCG sẽ liên tục tăng trong 3 tháng đầu của thai kỳ, sau đó giảm dần trong tam cá nguyệt thứ hai. Đây được xem như một tín hiệu yêu cầu buồng trứng ngừng tạo ra thêm trứng, thay vào đó là kích hoạt sản sinh nhiều progesterone và estrogen hơn nữa để giữ cho niêm mạc tử cung không bị bong ra, cũng như góp phần hỗ trợ sự phát triển của nhau thai. Tất cả các loại hormone thai nghén không chỉ đóng vai trò quan trọng trong suốt thai kỳ mà còn gây ra một loạt những thay đổi bên trong lẫn bên ngoài cơ thể bà bầu, chẳng hạn như triệu chứng ốm nghén. HCG có thể được tìm thấy trong nước tiểu và máu, đây là lý do vì sao phụ nữ sẽ thử thai tại nhà với nước tiểu và được xét nghiệm máu trong lần khám thai đầu tiên. Tuy nhiên một số bà bầu 3 tuần đầu có thể sẽ không nhận được kết quả dương tính khi thử thai và cần chờ thêm 1 - 2 tuần nữa. Cơ thể bà bầu 3 tuần đầu thay đổi như thế nào? Đột nhiên cảm thấy cực kỳ nhạy cảm với các loại mùi hương có thể là một dấu hiệu khi mang thai tuần 3. Khứu giác nhạy bén hơn là tác động rất rõ ràng của hormone estrogen trong thai kỳ, mọi mùi hương đang bay lơ lửng trong không khí xung quanh bà bầu 3 tuần đầu, dù là rất nhỏ, hoặc thơm hay khó chịu, đều bị phóng đại một cách bất thường. Chiếc mũi phụ nữ lúc này sẽ đánh hơi được mùi của những thực phẩm đang được nấu ở nhà bên cạnh, mùi rác ở góc đường hay hương nước hoa của người vừa bước vào cửa nhà. Trên thực tế, sự thay đổi này không mang tính tích cực vì sẽ khiến cho triệu chứng ốm nghén càng thêm trầm trọng. Do đó bà bầu 3 tuần đầu nên lưu ý:
Phụ nữ mang thai tuần 3 trở đi nếu bị ốm nghén nặng nên thẳng thắn yêu cầu người thân trong gia đình dọn dẹp vật dụng cá nhân sau khi nấu nướng hoặc tập thể thao trong nhà, chọn loại nước hoa có mùi nhẹ và dễ chịu, cũng như đánh răng sau khi dùng những thức ăn nặng mùi. Triệu chứng căng tức ở bụng, hay thậm chí là chuột rút nhẹ, nhưng không đi kèm chảy máu thường rất phổ biến, đặc biệt là trong lần mang thai đầu tiên. Bà bầu 3 tuần đầu không cần quá lo lắng vì đây có thể là dấu hiệu cho thấy mọi thứ đều đang diễn ra bình thường. Cảm giác này nhiều khả năng là do tác động của:
Mặc dù cơ thể đang tích cực bắt nhịp với tất cả những thay đổi xảy ra bên trong, bà bầu 3 tuần đầu có thể xin ý kiến của bác sĩ trong những lần khám thai tiếp theo nếu thường xuyên cảm thấy đau bụng kéo dài. 2.3. Thay đổi vị giácVị giác của phụ nữ mang thai tuần 3 có thể khiến hầu hết món ăn họ thưởng thức đều có mùi tương tự như những đồng xu kim loại. Nguyên nhân là vì các chồi vị giác ở lưỡi bị ảnh hưởng nặng nề bởi một số hormone thai nghén trong suốt tam cá nguyệt đầu tiên. Để làm giảm bớt triệu chứng này, bà bầu 3 tuần đầu có thể dùng kèm theo bữa ăn chính với một số thực phẩm có tính axit như:
Ngoài ra, vệ sinh lưỡi mỗi khi đánh răng hoặc súc miệng bằng một chút nước muối cũng là những gợi ý hữu ích mà chị em có thể áp dụng.
Kết hợp thực phẩm giàu chất sắt với thực phẩm chứa nhiều vitamin C sẽ giúp tăng khả năng hấp thụ chất sắt - một chất dinh dưỡng cần thiết cho phụ nữ mang thai để hỗ trợ tăng lượng máu. Nếu dùng ngũ cốc cho bữa ăn sáng, phụ nữ mang thai tuần 3 nên dùng kèm với một số loại quả mọng, bao gồm: việt quất, dâu tây, dâu tằm và phúc bồn tử. Ngoài ra, bà bầu 3 tuần đầu có thể tìm thấy vitamin C trong trái cây và rau quả như: kiwi, xoài, dâu tây, dưa, ớt chuông, cà chua và măng tây. Trong khi đó, sắt lại có nhiều trong đậu nành, thịt bò, thịt gia cầm và trái cây sấy khô.
Canxi không chỉ tốt cho mẹ mà còn giúp thai nhi tạo dựng và phát triển bộ xương chắc khỏe. Đây còn là dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe tim mạch, hệ thần kinh cũng như các cơ bắp. Nếu phụ nữ không bổ sung đủ lượng canxi cần thiết khi mang thai, cơ thể sẽ tự động rút bớt canxi từ xương của mẹ để truyền cho bé. Bà bầu 3 tuần đầu trở đi nên tiêu thụ khoảng 1.000 miligam thực phẩm dồi dào canxi trong ngày, tương đương với 4 khẩu phần sữa chua Hy Lạp, nước ép tăng cường canxi, ngũ cốc và phô mai tiệt trùng hàng ngày. Mẹ bầu nên bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi Tiêu thụ ba khẩu phần protein mỗi ngày sẽ có tác dụng thúc đẩy phát triển các mô mới cho thai nhi. Mỗi bữa ăn nên được cung cấp chất đạm từ thịt gà không da hoặc thịt bò nạc, với khối lượng khoảng 100g, tương đương với kích thước của một bộ bài tây. Các nguồn thực phẩm khác cũng rất dồi dào protein bao gồm: trứng, cá, sữa và các loại đậu. Ngày nay, các dụng cụ thử thai tại nhà cho kết quả gần như lập tức với độ chính xác cao, đáng tin cậy không kém xét nghiệm máu được thực hiện tại cơ sở y tế. Tuy nhiên, có thể mất tối thiểu 1 tuần sau khi trễ kinh thì cơ thể mới sản xuất đủ hormon hCG và hiển thị trong kết quả thử thai. Do đó, nếu thử thai cho kết quả âm tính, bà bầu 3 tuần đầu có thể kiểm tra lại sau vài ngày. Đừng quên đọc hướng dẫn sử dụng thật cẩn thận và đảm bảo giữ vệ sinh tất cả dụng cụ cá nhân nhằm đảm bảo tính chính xác tối đa. Bác sĩ Trần Thị Phương Loan nguyên là Trưởng khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa trung tâm An Giang; Bác sĩ điều trị tại bệnh viện Đại học Y dược Hoàng Anh Gia Lai trước khi là bác sĩ Sản phụ khoa tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc như hiện nay. Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn Nguồn tham khảo: webmd.com; whattoexpect.com
XEM THÊM: |