Già hóa dân số ở các nước đang phát triển năm 2024

Dân số thế giới đã vượt mốc 8 tỷ người vào ngày 15/11 và được dự báo sẽ đạt 9 tỷ người trong vòng 15 năm tới. Cùng với đó, số người già trên thế giới sẽ tăng với tốc độ nhanh chưa từng thấy - tờ Financial Times dẫn số liệu mới nhất từ Liên hiệp quốc cho hay.

Tỷ lệ sinh toàn cầu đã giảm hơn một nửa từ thập niên 1950 đến nay, còn 2,3 con/phụ nữ. Tỷ lệ tử cũng giảm, dẫn tới số người từ 65 tuổi trở lên được dự báo sẽ tăng từ mức 783 triệu người vào năm 2022 lên mức 1 tỷ người vào năm 2030 và 1,4 tỷ người vào năm 2043 - theo Liên hiệp quốc.

Như vậy, chỉ mất 20 năm từ năm 2022 đến 2043 để dân số từ 65 tuổi trở lên của thế giới tăng thêm 623 triệu người từ mức hiện nay. Trong khi đó, phải mất 70 năm đến số người trong độ tuổi đó tăng 651 triệu người lên mức hiện tại.

Tổng dân số toàn cầu được dự báo sẽ đạt đỉnh 10,4 tỷ người vào thập niên 2080.

Ngược lại, số người dười 15 tuổi được dự báo đã đạt đỉnh vào năm ngoái ở mức 2 tỷ người. Tỷ lệ người từ 15-64 tuổi, vốn được coi là độ tuổi lao động, đang giảm xuống.

“Những thập kỷ sắp tới sẽ được đánh dấu bởi sự gia tăng mạnh mẽ số người già, khi số lượng lớn những người sinh ra vào giữa thế kỷ trước bước vào tuổi già”, chuyên viên của Liên hiệp quốc về vấn đề dân số, bà Sara Hertog, phát biểu.

Từ năm 1950 đến nay, tuổi trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 8 tuổi, lên mức 30 tuổi. Theo dự báo, đến năm 2050, tuổi trung bình toàn cầu sẽ tăng lên 36 tuổi. Ở khu vực Đông Á và Nam Âu, con số này thậm chí vượt 50 tuổi.

Lão hoá dân số là “một thắng lợi của các nỗ lực phát triển” - theo giáo sư Norbert Meiners thuộc Học viện Lão hoá dân số Oxford. Người dân trên toàn cầu đang sống lâu hơn vì dinh dưỡng cải thiện, các tiến bộ y khoa, vệ sinh, chăm sóc sức khoẻ, giáo dục và tiến bộ kinh tế, ông Meiners nói.

Lão hoá, chứ không phải tăng trưởng dân số, “là thay đổi quan trọng nhất của dân số toàn cầu trong thế kỷ này” - theo ông Michael Holdin, Tổng giám đốc của Liên minh Lão hoá Toàn cầu (Global Coalition on Aging).

Phản ứng với dân số lão hoá, nhiều quốc gia đã bắt đầu tăng tuổi nghỉ hưu lên trên 65 tuổi.

Nếu không có thêm hành động chính sách, từ hỗ trợ chăm sóc trẻ nhỏ cho tới hỗ trợ y tế, sự suy giảm của tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động tại các nền kinh tế phát triển “được dự báo sẽ kéo tụt tăng trưởng và mức sống” - chuyên gia kinh tế Shruti Singh tại Trung tâm Cơ hội bình đẳng của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) phát biểu.

Ông Holdin nói thêm rằng hệ thống y tế của các quốc gia cũng cần dịch chuyển trọng tâm để phát hiện và ngăn chặn sớm hơn, nếu không “chúng ta sẽ không thể đủ khả năng để trang trải cho bất kỳ thứ gì”.

Khoảng 30% dân số Nhật Bản hiện đã ở tuổi từ 65 trở lên. Tỷ lệ này ở châu Âu là 20%, cao gấp đôi mức bình quân toàn cầu và cao nhất trong số các châu lục. Ở Châu Âu và Bắc Mỹ toàn bộ sự tăng trưởng dân số trong tương lai có thể chỉ xảy ra ở nhóm người cao tuổi - theo bà Hertog.

Dù nói chung vẫn có dân số trẻ hơn, các nước đang phát triển ở Mỹ Latin và châu Á đang lão với tốc độ nhanh hơn so với các nước phát triển. Đông Á và Đông Nam Á được dự báo sẽ có số người từ 65 tuổi trở lên tăng nhiều nhất thế giới trong thời gian từ nay đến năm 2050, chiếm hơn 1/3 tổng số tăng thêm trên toàn cầu - theo Liên hiệp quốc.

Đối với Mỹ Latin và vùng Caribbean, tỷ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên có thể tăng gấp đôi từ mức 9% vào năm 2022 lên 19% vào năm 2050.

Tuy nhiên, một số chuyên gia nói rằng mối lo về dân số lão hoá đã bị thổi phồng, một phần bởi định nghĩa đã lỗi thời về người cao tuổi. “Hầu hết những người ngoài 60 tuổi có học vấn đều có thể đóng góp cho nền kinh tế hiện đại”, giáo sư lão khoa Sarah Harper thuộc Đại học Oxford phát biểu.

Trên thực tế, tỷ lệ tử - số người chết trong một nhóm độ tuổi tính trên 1.000 người thuộc độ tuổi đó - của những người từ 65-69 tuổi vào năm 1950 là cao hơn so với ở những người từ 75-79 tuổi hiện nay, theo dữ liệu của Liên hiệp quốc.

Người dân đang sống cuộc sống khoẻ mạnh hơn và lâu hơn trên khắp thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Những người lớn tuổi hơn vẫn còn làm việc chiếm tỷ lệ ngày càng lớn - theo OECD - cho dù tỷ lệ có việc làm ở hầu hết các quốc gia vẫn giảm mạnh theo độ tuổi từ những người 60 tuổi trở ra.

Khi nhiều người ngoài 60 tuổi vẫn còn làm việc và đóng góp cho nền kinh tế và xã hội, “nhân tố quan trọng là sức khoẻ tốt ở giai đoạn cuối đời”, ông Harper nói. “Nếu chúng ta có thể duy trì được điều đó, thách thức về dân số sẽ giảm”.

Theo Liên hợp quốc, trong những thập niên sắp tới, thế giới sẽ chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ số lượng dân số già. Trên thực tế, nhiều nước đã và đang đối mặt tình trạng này, do tỷ lệ sinh liên tục giảm trong khi tuổi thọ tăng. Liên hợp quốc cho biết, tỷ lệ dân số hơn 65 tuổi trên thế giới dự kiến tăng từ 10% năm 2022 lên 16% vào năm 2050.

Nhật Bản là một trong số những nước có tỷ lệ dân số già cao hàng đầu thế giới. Theo số liệu Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản công bố mới đây, những người trên 65 tuổi chiếm khoảng 29% tổng dân số nước này, mức cao nhất kể từ năm 1994.

Dự kiến năm 2022, Nhật Bản lần đầu ghi nhận số ca sinh mới dưới 800 nghìn ca/năm, mức thấp nhất kể từ khi nước này bắt đầu khảo sát về dân số. Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Hirokazu Matsuno gọi đây là một “tình huống nguy cấp”.

Trong khi đó, Giáo sư Yu Shibata tại Đại học Tokyo nhận định, cải thiện tình trạng tỷ lệ sinh thấp là thách thức lớn, nhất là trong bối cảnh tình hình kinh tế toàn cầu nói chung và Nhật Bản nói riêng trải qua nhiều khó khăn, tác động trực tiếp kế hoạch sinh con của nhiều gia đình.

Theo Liên hợp quốc, trong những thập niên sắp tới, thế giới sẽ chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ số lượng dân số già. Trên thực tế, nhiều nước đã và đang đối mặt tình trạng này, do tỷ lệ sinh liên tục giảm trong khi tuổi thọ tăng. Liên hợp quốc cho biết, tỷ lệ dân số hơn 65 tuổi trên thế giới dự kiến tăng từ 10% năm 2022 lên 16% vào năm 2050.

Không chỉ Nhật Bản, nhiều nước cũng đối mặt tình trạng tương tự. Tại Hàn Quốc, tỷ lệ sinh thấp đang là vấn đề khiến các nhà hoạch định chính sách đau đầu. Tổng tỷ suất sinh, tức là số trẻ trung bình một phụ nữ sinh trong suốt cuộc đời, đã giảm trong năm thứ 6 liên tiếp ở Hàn Quốc và hiện ở mức thấp kỷ lục là 0,81.

Tổng thống Yoon Suk Yeol nhấn mạnh, trong 16 năm qua, Hàn Quốc đã chi hơn 200 tỷ USD để xoay chuyển tình thế, song tỷ lệ sinh vẫn giảm mạnh. Cơ quan Thống kê Hàn Quốc dự báo, Xứ sở kim chi sẽ trở thành quốc gia có dân số già nhất thế giới vào năm 2044, khi số người trên 65 tuổi có thể chiếm tới 36,7% dân số.

Tại châu Âu, tỷ lệ người cao tuổi ở Italia tiếp tục tăng khi độ tuổi trung bình được nâng từ 43 lên 46 tuổi. Cơ quan Thống kê quốc gia Italia cho biết, dân số nước này có thể giảm gần 20% trong vòng 5 thập niên tới do tỷ lệ sinh giảm.

Thực trạng đáng lo ngại nêu trên gây ảnh hưởng tiêu cực các nền kinh tế, đồng thời đặt ra bài toán khó cho các nước trong việc duy trì hệ thống lương hưu, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và bù đắp số lao động bị thiếu hụt. Giới phân tích cho rằng, lực lượng lao động là một trong những chìa khóa quan trọng giúp các chính phủ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, tình trạng già hóa dân số khiến nhiều nước gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu về nguồn lao động của nền kinh tế. Tỷ lệ dân số Nhật Bản trong độ tuổi lao động (từ 15 đến 64 tuổi) hiện đang ở mức thấp kỷ lục, chỉ chiếm 58,99%.

Trong khi đó, tại Hàn Quốc, tỷ lệ này có thể sẽ giảm từ 71% vào năm 2022 xuống còn 46,1% vào năm 2070. Chuyên gia kinh tế Shruti Singh của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) nhấn mạnh, nếu các nước không nhanh chóng hành động, sự suy giảm tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động có thể kéo lùi đà tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó, tình trạng già hóa dân số cũng làm tăng gánh nặng đối với chương trình an sinh xã hội tại các nước. Nhật Bản đang phải nỗ lực trang trải chi phí an sinh xã hội ngày càng lớn do số lượng người già tăng cao. Dự toán ngân sách tài khóa hiện nay cho thấy, mức chi phí chăm sóc cho người cao tuổi ở Nhật Bản lên tới gần 17 nghìn tỷ yen.

Trong khi đó, tại Hàn Quốc, nước có tốc độ dân số già hóa nhanh nhất thế giới, khoảng 33,1% người trong độ tuổi từ 70 đến 74 vẫn đang làm việc, đứng đầu OECD về tỷ lệ làm việc ở nhóm tuổi này và cao hơn nhiều so với mức trung bình 15,2% của OECD.

Nỗ lực thích ứng

Để khắc phục tình trạng dân số già hóa nhanh chóng, thời gian qua, các nước đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt. Mới đây, Chính phủ Nhật Bản đã điều chỉnh cơ cấu bảo hiểm xã hội theo hướng tăng hỗ trợ sinh con và mức đóng bảo hiểm của người trên 75 tuổi, để giảm gánh nặng cho lực lượng lao động. Theo đó, trợ cấp một lần sinh và chăm sóc con cái sẽ tăng lên 500.000 yen thay vì mức 420.000 yen như hiện nay. Ngoài ra, trong cuộc họp hồi đầu tháng 12, Thủ tướng Kishida Fumio cũng khẳng định sẽ tăng quy mô ngân sách dành cho trẻ em.

Hàn Quốc cũng vừa thông qua Kế hoạch trung và dài hạn trong việc nuôi dạy trẻ nhỏ lần thứ 4, giai đoạn 2023-2027, nhằm mở rộng chính sách hỗ trợ chăm sóc trẻ em và tăng tỷ lệ sinh.

Theo kế hoạch mới, các cặp vợ chồng ở Hàn Quốc nuôi con nhỏ dưới 1 tuổi được chu cấp 700.000 won/tháng, tăng gấp hơn hai lần mức hiện nay. Các khoản hỗ trợ này sẽ được đưa vào chế độ tiền lương của bố mẹ. Chế độ hỗ trợ mới sẽ được áp dụng ngay từ tháng 1/2023.

Tổng thống Yoon Suk Yeol nhấn mạnh, Hàn Quốc cần cải cách toàn diện các chính sách để tìm ra giải pháp đảo ngược tình trạng dân số giảm và chuẩn bị cho thời đại tuổi thọ người dân lên tới 100 tuổi.

Trong khi đó, để khỏa lấp những khoảng trống do thiếu hụt lao động trầm trọng, nhiều nước châu Âu đã nới lỏng các điều kiện nhập cư đồng thời tăng lương và phúc lợi nhằm thu hút lao động nước ngoài.

Mới đây, Chính phủ Đức đã nhất trí với kế hoạch cải cách luật nhập cư, trong bối cảnh quốc gia đầu tàu Liên minh châu Âu (EU) đang tìm cách mở cửa thị trường việc làm đối với các lao động ngoài EU. Thủ tướng Olaf Scholz nhấn mạnh, Đức nên thu hút thêm lao động nước ngoài và tạo điều kiện tốt hơn cho phụ nữ và người lớn tuổi làm việc để tránh tình trạng thiếu nhân lực, đồng thời tránh cuộc khủng hoảng hệ thống lương hưu trong những năm tới.

Theo OECD, do những tiến bộ về chăm sóc sức khỏe trên thế giới, tuổi thọ trung bình của người dân và xu hướng “tuổi già khỏe mạnh” ngày càng tăng. Giáo sư Sarah Harper tại Đại học Oxford nhấn mạnh, hầu hết những người ngoài 60 tuổi có học vấn đều có thể đóng góp cho nền kinh tế.

Bên cạnh việc mở rộng cánh cửa chào đón người lao động nhập cư, giới phân tích cho rằng, các nước nên tiếp tục điều chỉnh chính sách nhằm tạo cơ hội làm việc tốt hơn cho lực lượng dân số già.

Theo OECD, do những tiến bộ về chăm sóc sức khỏe trên thế giới, tuổi thọ trung bình của người dân và xu hướng “tuổi già khỏe mạnh” ngày càng tăng. Giáo sư Sarah Harper tại Đại học Oxford nhấn mạnh, hầu hết những người ngoài 60 tuổi có học vấn đều có thể đóng góp cho nền kinh tế.

Vì vậy, bên cạnh các giải pháp thúc đẩy tỷ lệ sinh, các nước nên chủ động thích ứng tình trạng già hóa dân số. Nếu có thể thúc đẩy sự đóng góp của người cao tuổi vào sự phát triển kinh tế-xã hội, gánh nặng về dân số già sẽ giảm bớt.

Giới phân tích cho rằng, tình trạng già hóa dân số vừa là thành tựu phát triển, vừa đặt ra thách thức lớn với sự phát triển. Tìm ra lời giải cho bài toán khó này sẽ góp phần giúp các nước đạt được mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội bền vững.

Tại sao lại có cơ cấu dân số già ở các nước phát triển?

Trong thời gian qua, do làm tốt công tác giảm sinh nên số lượng và tỷ lệ trẻ em trong cơ cấu dân số của Việt Nam ngày càng giảm. Bên cạnh đó, sự phát triển kinh tế - xã hội và việc chăm sóc sức khỏe tốt hơn nên tỷ lệ và số lượng người cao tuổi tăng lên.nullXu thế già hóa dân số ở nước ta và vấn đề chăm sóc sức khỏe, sử ...tapchicongsan.org.vn › chuong-trinh-muc-tieu-y-te-dan-so › xu-the-gia-ho...null

Xu hướng già hóa dân số là gì?

*3 “Già hóa dân số” hay còn gọi là giai đoạn “dân số đang già” là tình trạng dân số có tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm từ 7% tổng dân số trở lên; hoặc khi tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm từ 10% tổng dân số trở lên.nullXu hướng già hóa dân số ở Việt Nam và những vấn đề đặt ... - Bộ Tài chínhmof.gov.vn › webcenter › portal › pages_r › chi-tiet-tin-cong-doannull

Tốc độ già hóa dân số là gì?

Lão hóa dân số là sự thay đổi phân bố dân số một nước theo hướng tăng cao tỉ lệ người cao tuổi. Điều này thường được phản ánh qua việc tăng độ tuổi bình quân và độ tuổi trung vị của dân số, giảm thiểu tỷ lệ trẻ nhỏ, và gia tăng tỷ lệ dân số trung niên. Tình trạng lão hóa dân số xảy ra khắp thế giới.nullGià hóa dân số – Wikipedia tiếng Việtvi.wikipedia.org › wiki › Già_hóa_dân_sốnull

Dân số già ảnh hưởng như thế nào?

Vấn đề già hóa dân số gây nhiều ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế trong dài hạn, làm giảm lực lượng và năng suất lao động, đòi hỏi đầu tư, chi tiêu xã hội nhiều hơn cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe, cơ sở hạ tầng và những vấn đề về xã hội cho người cao tuổi.nullĐánh giá tác động của già hóa dân số đến tăng trưởng kinh tế ở Việt Nammof.gov.vn › webcenter › portal › vclvcstc › pages_r › chi-tiet-tinnull