Hội gióng được diễn ra ở đâu
|
Hội Gióng là lễ hội lớn và đặc sắc tưởng nhớ Thánh Gióng, trong “tứ Thánh bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Từ những hương lễ, Hội Gióng đã trở thành hội vùng và có tầm cỡ quốc gia. Lễ hội độc đáo này chứa đựng những sáng tạo mang tầm nhân loại, thể hiện khát vọng về một cuộc sống thịnh vượng cho mỗi gia đình, về một nền hòa bình cho quốc gia và thế giới. Hàng năm, Hội Gióng được tổ chức ở nhiều địa điểm thuộc địa bàn Hà Nội và khu vực lân cận, trong đó tâm điểm là Hội Gióng đền Sóc (nơi Thánh Gióng bay về trời) diễn ra từ ngày 6-8 tháng Giêng âm lịch, với các nghi lễ rước hương hoa oản phẩm, giò hoa tre, voi chiến, cầu húc… Hội Gióng đền Phù Đổng (nơi sinh Thánh Gióng) diễn ra vào ngày 8 và 9/4 âm lịch như một kịch trường sống động, nổi bật với các màn diễn xướng dân gian đặc sắc, các đoàn rước, các trận đánh ước lệ ở bãi Đống Đàm, Soi Bia… Hội Gióng ở đền Phù Đổng (huyện Gia Lâm) và đền Sóc (huyện Sóc Sơn) được Tổ chức giáo dục văn hóa khoa học của Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào ngày 16/11/2010. Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng cho biết, Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc đã trở thành Di sản văn hoá của nhân loại trong 213 di sản văn hoá phi vật thể của các quốc gia trên thế giới. Vinh dự này trước hết thuộc về các thế hệ tiền nhân đã sáng tạo, dựng xây để lại cho thế hệ hôm nay những di sản vô giá; thuộc về cộng đồng các người dân ở các làng quê huyện Gia Lâm, Sóc Sơn, Đông Anh, Từ Liêm, Thường Tín và quận Long Biên hàng trăm năm qua đã trân trọng gìn giữ, bảo tồn các di tích, truyền thuyết, tín ngưỡng, lễ hội phụng thờ Thánh Gióng. Bà Katherine Muller-Marin, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội đã trao bằng của UNESCO ghi danh Hội Gióng là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại cho thành phố Hà Nội. Theo bản đánh giá của UNESCO về Hội Gióng do Bà Katherine Muller-Marin trình bày, Hội Gióng ăn sâu trong đời sống của các cộng đồng dân cư vùng châu thổ sông Hồng như một phần bản sắc, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên một dòng chảy liên tục. Việc ghi danh Hội Gióng vào danh sách Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại sẽ góp phần thúc đẩy tính sáng tạo của con người và thúc đẩy đối thoại giữa các nền văn hoá, góp phần quảng bá di sản văn hoá phi vật thể nói chung.
Hỗ trợ cộng đồng phục hồi đầy đủ Hội Gióng Tại buổi lễ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố chương trình hành động Quốc gia bảo tồn và phát huy giá trị của di sản Hội Gióng giai đoạn 2011-2015. Chương trình có các nội dung: hoàn thiện kết quả kiểm kê khoa học của Hội Gióng, cập nhật hàng năm; xây dựng chính sách ưu đãi với những người thực hành lễ hội Thánh Gióng (các ông hiệu cờ, hiệu trống, hiệu chiêng, hiệu tiểu hổ, cô tướng…) ở các huyện Sóc Sơn, Từ Liêm, Gia Lâm, Đông Anh, Thường Tín và quận Long Biên; sưu tập phân loại, dịch ra chữ Quốc ngữ các văn bia, thần tích, sắc phong liên quan tới Thánh Gióng. Cùng với đó, Nhà nước hỗ trợ tạo điều kiện cho Ban quản lý di tích đền Phù Đổng, Trung tâm du lịch di tích đền Sóc và cộng đồng các địa phương tổ chức Hội Gióng như tập quán lâu nay, ngăn ngừa xu hướng thương mại hoá và sân khấu hoá lễ hội; hỗ trợ cộng đồng phục hồi đầy đủ Hội Gióng ở các làng của huyện Sóc Sơn, Đông Anh, Từ Liêm, Thường Tín; bảo tồn tôn tạo những di sản vật thể ở đền Phù Đổng, đền Sóc và các di tích liên quan đến Thánh Gióng ở các làng xã của Hà Nội. Chương trình cũng đề cập đến việc hỗ trợ cộng đồng tổ chức các nghi lễ, trò diễn của Hội Gióng; đưa công nghệ thông tin phục vụ bảo tồn, phát huy giá trị di sản; cải tiến nâng cao chất lượng giảng dạy về truyền thuyết Thành Gióng và Hội Gióng trong trường phổ thông và đại học; mở chuyên mục tuyên về Hội Gióng từ tháng Giêng đến tháng Tư âm lịch hàng năm; khuyến khích hỗ trợ cộng đồng xây dựng trang Web về Hội Gióng để phát triển du lịch bền vững… Cùng với Hoàng Thành Thăng Long, Bia đá Tiến sĩ tại Văn Miếu, Hội Gióng là di sản thứ 3 của TP.Hà Nội được UNESCO vinh danh trong năm 2010, năm kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội. Diệu Hạnh
Nhân dịp Kỷ niệm 132 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19.5.1890 - 19.5.2022) và hướng tới Đại hội Thể thao Đông Nam Á lần thứ 31 (SEA Games 31), lễ hội năm nay được tổ chức trong 5 ngày với nhiều hoạt động văn hoá - thể thao đa dạng như Lễ hội Hoa giấy Phù Đổng lần thứ Nhất; Tế thánh tại Đền Thượng; Ngoại đàn tại sân Đền Thượng; Lễ rước khám đường; Thi đấu giải cầu lông, bóng chuyền; Hát quan họ tại Ao rối; Lễ rước nước truyền thống; Kén tướng; Các chương trình quảng bá, xúc tiến du lịch; Biểu diễn các loại hình nghệ thuật truyền thống quan họ, hát chèo, hát tuồng; Hội trận truyền thống... Đặc biệt, cũng trong lễ hội lần này, huyện Gia Lâm cũng sẽ vinh dự đón quyết định công nhận Điểm du lịch Phù Đổng. Đây sẽ là một trong những điểm nhấn giúp huyện Gia Lâm trở thành một trong những điểm đến mới, nổi bật và thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu. Được biết, Lễ hội Gióng Đền Phù Đổng (huyện Gia Lâm) là Hội Trận, được vua Lý Công Uẩn cho khởi tạo và tổ chức từ thời Lý; diễn ra từ ngày mùng 7 - 9.4 Âm lịch hàng năm nhằm tái hiện lại các trận đánh oai hùng của Thánh Gióng - người con của làng Phù Đổng đánh giặc ngoại xâm phương Bắc. Lễ hội được người dân Phù Đổng bảo tồn, trao truyền cơ bản nguyên vẹn từ đời này qua đời khác; là một kịch trường dân gian, diễn ra trong một không gian rộng lớn với hàng nghìn vai diễn chính là nhân dân; nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, yêu chuộng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Với sự đặc sắc và những giá trị lo lớn ấy, năm 2010, Hội Gióng ở Đền Phù Đổng, huyện Gia Lâm cùng với Hội Gióng Đền Sóc, huyện Sóc Sơn đã được UNESCO ghi danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”.
Được tổ chức hàng năm vào các ngày mùng 7, 8 và 9 tháng Tư Âm lịch, hội Gióng ở xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội là một lễ hội truyền thống độc đáo, đồ sộ với nhiều nét đặc sắc mà không lễ hội nào có được. Một lễ hội đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Cứ vào cuối tháng Ba, đầu tháng Tư Âm lịch hàng năm, người dân xã Phù Đổng lại háo hức chuẩn bị cho ngày hội Gióng. Mặc dù đến mùng 7, 8, 9 tháng Tư mới diễn ra, nhưng không khí chuẩn bị cho lễ hội đã vô cùng tấp nập. Rộn ràng đăng ký “đóng vai” Hội Gióng là một lễ hội mô phỏng diễn biến các trận đấu của Thánh Gióng nên mỗi năm có hàng nghìn người đăng ký tham gia vào các “vai diễn” khác nhau, từ Ông Hiệu (tượng trưng cho Thánh Gióng và các tướng sĩ), rồi Làng Áo đỏ (đội quân trinh sát nhỏ tuổi), Làng Áo đen (đội dân binh)... Và nếu số người đăng ký nhiều hơn số lượng quy định thì Tiểu ban Tổ chức Lễ hội sẽ phải lựa chọn một lần nữa hoặc tổ chức bốc thăm để quyết định người tham gia. Theo Ban Quản lý Di tích xã Phù Đổng, việc chuẩn bị cho lễ hội được tiến hành từ cuối tháng Hai, đầu tháng Ba Âm lịch, trong đó quan trọng nhất là chọn người tham gia vào các vai diễn như: Hiệu Cờ, Hiệu Trống, Hiệu Chiêng, Hiệu Trung quân… Song song với việc phân bổ, lựa chọn các vai, Tiểu ban Tổ chức Lễ hội sẽ đề xuất các yêu cầu chuẩn bị trang phục cho từng loại vai diễn, kiểm tra các loại dụng cụ, xe long mã và các loại đồ thờ cúng phục vụ các công đoạn của lễ hội. Những “trận đánh” đặc sắc Xưa kia, hội Gióng ở Phù Đổng diễn ra chính thức từ ngày mùng 1 đến ngày 12 tháng Tư lịch trăng. Nay, lễ hội Thánh Gióng chính thức được diễn ra trong 3 ngày, từ mùng 7 đến mồng 9 thánh Tư Âm lịch. Trong 3 ngày lễ hội, vào các buổi sáng sớm, bao giờ cũng phải tiến hành nghi thức tế Thánh trước khi triển khai thực hành các hình thức khác của diễn xướng hội. Đây là nghi thức tế trời đất. Đến ngày mùng 9 tháng Tư (ngày hội chính) là thời điểm trọng tâm và náo nhiệt nhất của toàn bộ diễn trình hội Gióng. Ngay từ sáng sớm, khi lễ tế Thánh được thực hành, tuy hình thức vẫn như 2 ngày trước đó, nhưng không khí đã tăng phần trang nghiêm, trang trọng và linh thiêng. Sau lễ tế Thánh, thời gian gần trọn buổi sáng dành cho dân chúng bản xứ và thập phương vào đền Thượng làm lễ dâng hương, đặt lễ và cầu cúng theo nhu cầu cá nhân. Song hành là lễ tế cờ do ông thủ chỉ của thôn chủ tọa, đã được đề cử trước đó, chỉ đạo hành lễ. Các ông Hiệu tùy theo nhiệm vụ và vị trí, triển khai kiểm tra, rà soát nhân số của mình... Đến đầu giờ Ngọ (khoảng 1 giờ chiều), phường Ải Lao diễn trò săn hổ trước Đền Thượng mang ý nghĩa thiêng liêng, sức mạnh đoàn kết có thể chiến thắng thú dữ. Trong khi đó, ở cuối làng Đổng Viên, trên bãi Đống Đàm cạnh hồ sen - tượng trưng cho trận địa địch, 28 nữ tướng địch đã dàn trận. Tiếp đó là hội trận tái hiện đội quân Thánh Gióng xuất quân đánh giặc với phường áo đỏ, áo đen với ông Tiểu cổ dẫn đoàn ca vũ Ải Lao, ông hiệu Chiêng, hiệu Trống, hiệu Cờ, đội quân phù giá tháp tùng xe Long Mã, rồi đến cuộc giao chiến với giặc được hình tượng hóa qua ba ván múa cờ hết sức độc đáo của ông hiệu Cờ. Ván cờ thứ ba kết thúc, nghĩa là quân ta đã thắng. Sau trận đánh Đống Đàm là trận đánh ở Soi Bia. Tương truyền, sau khi giành thắng lợi, đại quân Thánh Gióng đang ăn mừng chiến thắng ở Đền Thượng thì nhận được hung tin quân địch phản kích, bao vây quân ta. Ngay lập tức, đội quân Thánh Gióng xung trận lần thứ 2. Trận địa ở Soi Bia được bố trí tương tự ở Đống Đàm, chỉ khác là cờ được phất từ trái sang phải, ngược chiều với trận đánh thứ nhất. Ván thứ ba kết thúc thì tiếng trống, chiêng nổi ba hồi vang rền, báo tin quân ta thắng trận hoàn toàn. 28 tướng giặc phải rời kiệu, quỳ gối chắp tay xin hàng. Lúc này, ông thủ từ bên phía đại quân đến trước hai nữ tướng chỉ huy, tước kiếm, lột mũ áo và múa kiếm xung quanh 2 người này, tượng trưng cho sự hành quyết. Các nữ tướng còn lại được tha bổng… Lễ hội bao gồm phần lễ và phần hội đan xen nhau, trong đó phần lễ gồm Lễ tế Thánh tại đền Thượng, Ngoại đàn tại sân đền Thượng, Rước Khám đường, Lễ rước cỗ về đền Mẫu và Lễ hội trận truyền thống với 2 trận đánh cờ tại Đống Đàm và Soi Bia; phần hội là các hoạt động văn hóa nghệ thuật như hát tuồng, cải lương, hát quan họ… (Theo KTĐT) |
