Thực trạng việc học tập của học sinh hiện nay

Với nền giáo dục đặt nặng thành tích và điểm số, không ít học sinh – sinh viên phải đối mặt với áp lực học tập và căng thẳng. Về lâu dài, tình trạng này khiến trẻ mất đi niềm vui, sự hào hứng khi học tập và có nguy cơ mắc phải các vấn đề tâm lý, thể chất.

Thống kê cho thấy, hơn 80% học sinh – sinh viên ở nước ta phải đối mặt với áp lực trong quá trình học tập

Thực trạng áp lực học tập hiện nay

Áp lực học tập là vấn đề mà bất kỳ học sinh, sinh viên nào đều phải đối mặt. Áp lực thực chất là sự dồn nén của các cảm xúc tiêu cực như căng thẳng, mệt mỏi,… và đồng thời là một phần của cuộc sống thúc đẩy mỗi cá nhân nỗ lực để vượt qua khó khăn và đạt thành tích cao trong học tập.

Khi có áp lực, học sinh – sinh viên sẽ có động lực và gia tăng mức độ tập trung khi học tập. Từ đó có thể ghi nhớ tốt kiến thức và vượt qua kỳ thi một cách tốt nhất. Tuy nhiên nếu áp lực học tập diễn ra trong thời gian dài và bản thân không biết cách điều chỉnh, cả sức khỏe thể chất và tinh thần đều phải đối mặt với nhiều vấn đề.

Theo thống kê, khoảng hơn 80% học sinh và sinh viên ở nước ta phải đối mặt với áp lực học tập. Tình trạng này gặp nhiều ở học sinh cấp 2, cấp 3 và đại học. Trẻ ở độ tuổi tiểu học ít gặp phải tình trạng này hơn do tuổi còn nhỏ và chưa ý thức sâu sắc về vấn đề thành tích.

Khi nghiên cứu cụ thể, các chuyên gia nhận thấy, hơn 75% học sinh cấp 3 và sinh viên đại học không ngủ đủ 8 giờ/ ngày vào những đợt thi cuối kỳ, chuyển cấp. Ngoài điểm số, nhiều bậc phụ huynh còn đặt nặng về việc con cái phải phát triển năng khiếu và hăng hái tham gia các phong trào thi đua. Chính những điều này khiến học sinh không được ngủ nghỉ đầy đủ mà phải học tập liên tục và dành nhiều thời gian để phát triển kỹ năng nhằm khẳng định bản thân.

Ngày nay với sự phát triển của kinh tế xã hội, các bậc phụ huynh luôn muốn con cái được giáo dục trong môi trường tốt nhất. Ngoài thời gian học ở trường, không ít học sinh phải học thêm để nắm vững kiến thức hay tham gia vào các khóa học kỹ năng để phát triển năng khiếu. Điều này khiến các em không có thời gian nghỉ ngơi và luôn cảm thấy áp lực đè nặng lên bản thân.

Nguyên nhân gây ra áp lực học tập đối với học sinh, sinh viên

Áp lực là yếu tố không thể thiếu trong quá trình học tập. Nhờ có áp lực, học sinh – sinh viên sẽ có động lực và hoàn thành tốt hơn các kỳ thi. Tuy nhiên, áp lực học tập chỉ mang đến tác động tích cực nếu chỉ xảy ra trong thời gian ngắn với mức độ vừa phải. Về lâu dài, áp lực không chỉ tạo ra cảm giác chán nản khi học tập mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Để khắc phục tình trạng áp lực học tập kéo dài, cần phải xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này:

1. Cạnh tranh về thành tích, điểm số

Thực tế, nền giáo dục của nước ta quá chú trọng đến thành tích và điểm số. Điều này đã gây ra tâm lý nặng nề và áp lực cho học sinh – sinh viên. Đa phần việc xếp hạng và đánh giá năng lực học sinh – sinh viên đều dựa hoàn toàn vào điểm số qua các bài thi thay vì các công trình nghiên cứu hay trải nghiệm thực tế rút ra sau quá trình học tập.

Nền giáo dục đặt nặng điểm số và thành tích chính là nguyên nhân gây ra áp lực học tập

2. Áp lực từ nhà trường và gia đình

Nhà trường, gia đình luôn đặt áp lực lên học sinh về vấn đề phải đạt thành tích cao. Đặc biệt với một số gia đình, điểm số luôn là vấn đề được đề cập để đánh giá năng lực và sự ngoan ngoãn của con cái.

Thực tế, năng lực của mỗi người là khác nhau nên việc thường xuyên so sánh con cái với bạn bè đồng trang lứa khiến trẻ luôn phải học tập với áp lực vô hình. Áp lực khiến trẻ chăm chú và nỗ lực để đạt kết quả cao. Tuy nhiên nếu gia đình không nhìn nhận sự cố gắng của trẻ mà thường xuyên trách móc và chì chiết, trẻ sẽ không tránh khỏi sự bi quan và chán nản.

3. Sợ bản thân thua kém người khác

Vì quá đặt nặng thành tích nên những trẻ có kết quả học tập kém sẽ bị thầy cô, gia đình trách mắng và bạn bè coi thường. Do đó, không ít trẻ hình thành áp lực học tập do sợ bản thân thua kém với người khác.

Trẻ có thành tích học tập tốt luôn nhận được thiện cảm từ thầy cô, được bạn bè yêu mến và khen gợi. Nhưng nếu không duy trì được kết quả tốt, bố mẹ và thầy cô sẽ tỏ ra thất vọng, cho rằng trẻ chủ quan và thiếu sự cố gắng. Điều này cũng vô tình tạo ra áp lực khiến trẻ mất đi niềm vui và sự hào hứng trong quá trình học tập.

4. Thời gian học quá nhiều

Thời gian học quá nhiều cũng là nguyên nhân gây ra áp lực học tập cho học sinh, sinh viên. Học tập là quá trình dung nạp kiến thức để nâng cao năng lực và trau dồi các kỹ năng cần thiết nhằm phục vụ cho cuộc sống. Quá trình học phải song hành với việc nghỉ ngơi, thư giãn để duy trì sự hứng thú lâu dài. Tuy nhiên nếu học liên tục trong một thời gian dài, trẻ sẽ mất đi hứng thú và cảm thấy chán nản do áp lực.

Biểu hiện của áp lực học tập

Ban đầu, áp lực học tập tạo ra động lực và đôi khi mang đến cảm giác phấn khích, hứng thú. Nếu chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn, áp lực giúp học sinh – sinh viên gia tăng khả năng tập trung và học tập tốt hơn.

Chán nản, bi quan, chán chường,… là những biểu hiện của áp lực học tập ở học sinh – sinh viên

Tuy nhiên nếu áp lực học tập kéo dài, học sinh – sinh viên sẽ gặp phải các biểu hiện như:

• Chán chường và mất hứng thú khi học tập là biểu hiện thường gặp nhất của áp lực học tập. Dần dần trẻ đánh mất niềm vui, sự hào hứng khi đến trường và có tâm lý học tập để hoàn thành nhiệm vụ.
• Tâm lý buồn bực, bất ổn, bi quan, dễ tức giận và giảm các cảm xúc tích cực như vui vẻ, hào hứng, phấn khởi,…
• Cảm thấy mông lung, không hiểu rõ bản thân thích gì và khó định hướng được tương lai.
• Trẻ bị áp lực học tập đôi khi vẫn ngoan ngoãn, nghe lời thầy cô và bố mẹ. Tuy nhiên, vẫn có một số trẻ hình thành phản ứng chống đối như cãi lời, không muốn đến trường, không muốn dành thời gian nghỉ ngơi để học thêm, phát triển năng khiếu,…
• Ngoài ra, người bị áp lực học tập còn gặp phải các vấn đề thể chất như sụt cân, suy nhược, đau đầu, ăn uống kém, chất lượng giấc ngủ kém,…

Hậu quả của áp lực học tập kéo dài

Áp lực diễn ra trong thời gian ngắn sẽ là động lực để học sinh, sinh viên có thể tăng khả năng tập trung và học tập tốt hơn. Tuy nhiên, nếu áp lực diễn ra trong thời gian dài và bản thân không biết cách điều trị, tâm lý và thể trạng sẽ gặp phải không ít vấn đề.

Áp lực học tập kéo dài gây ra sự bất ổn về tâm lý và gia tăng các vấn đề sức khỏe thể chất

Tương tự như stress ở người lớn, áp lực học tập ở học sinh, sinh viên gây ra nhiều hậu quả như:

• Tâm lý bi quan, bất ổn: Áp lực học tập gây ra tâm lý chán nản, mệt mỏi, bức bối và buồn bã. Nếu tâm trạng dồn nén quá mức, không ít trẻ gặp phải nhiều vấn đề tâm lý như stress nặng, rối loạn lo âu và thậm chí là trầm cảm (đặc biệt là trầm cảm ở tuổi dậy thì).
• Sức khỏe suy giảm: Áp lực học tập không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn tác động đến sức khỏe thể chất. Ban đầu, trẻ sẽ gặp phải các vấn đề như đau đầu, chán ăn, sụt cân, mệt mỏi,… Nếu tình trạng kéo dài, cơ thể sẽ có nguy cơ mắc phải các bệnh lý như suy nhược thần kinh, thiếu máu não, đau vai gáy và mất ngủ. Ngoài ra, áp lực học tập quá lớn cũng khiến cho trẻ mất đi sự sáng tạo, linh hoạt và thay vào đó sự rập khuôn trong quá trình học tập.
• Ảnh hưởng đến tâm lý học tập: Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và thể chất, áp lực học tập kéo dài còn khiến trẻ có tâm lý chán học, thiếu sự hào hứng và không tìm thấy niềm vui trong quá trình học tập. Dù không gây ra hậu quả rõ rệt nhưng điều này ảnh hưởng đáng kể đến tương lai của trẻ. Chính vì vậy, gia đình và nhà trường cần phải chú ý đến biểu hiện của con trẻ để kịp thời tìm biện pháp khắc phục.

Khi bị áp lực học tập kéo dài, trẻ rất khó có thể đạt thành tích tốt nhất. Thậm chí, không ít trẻ phải đối mặt với tình trạng kết quả học tập ngày một đi xuống dù đã rất nỗ lực.

Lời khuyên cho những người đang bị áp lực học tập

Về cơ bản, áp lực học tập là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Tuy nhiên nếu không biết cách điều chỉnh, áp lực có thể xảy ra trong một thời gian dài gây ảnh hưởng nhiều đến kết quả học tập và sức khỏe. Dưới đây là một số lời khuyên giúp những người đang bị áp lực học tập:

Để giảm áp lực học tập, bố mẹ cần quan tâm đến đời sống tinh thần và cảm xúc của trẻ

• Kết quả học tập không thể phản ánh chính xác tất cả kiến thức dung nạp. Do đó, hãy học tập để nâng cao kiến thức của bản thân thay vì chú trọng quá nhiều điểm số và thành tích.
• Không nên tự so sánh bản thân với bạn bè đồng trang lứa. Thực chất, năng lực và năng khiếu của mỗi người là hoàn toàn không giống nhau. Ở môi trường giáo dục phổ thông, học sinh phải học nhiều môn nên đôi khi kết quả không được như mong muốn. Do đó, không nên quá đặt nặng về thành tích hay cho rằng bản thân yếu kém hơn người khác.
• Sắp xếp thời gian học tập hợp lý và khoa học để đạt kết quả cao trong học tập. Khi bản thân mệt mỏi, nên dành một khoảng thời gian nghỉ ngơi để nạp lại năng lượng và tìm thấy niềm vui khi học tập.
• Chủ động tâm sự với bạn bè và người thân về áp lực học tập đang phải gánh chịu. Nếu cần thiết, nên trực tiếp với chuyện với bố mẹ để được gia đình thấu hiểu và chia sẻ áp lực trong quá trình học tập.
• Áp lực học tập có thể gây stress, sụt cân, suy nhược và nhiều vấn đề sức khỏe thể chất. Do đó, cần chú ý ăn uống và tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe. Trường hợp bị suy nhược và giảm trí nhớ có thể bổ sung một số viên uống, TPCN cung cấp vitamin và khoáng chất cho cơ thể.
• Nếu cần thiết, nên trao đổi với gia đình về việc tham vấn tâm lý. Hiện nay, một số trường học cũng có phòng tiếp nhận tư vấn tâm lý để giải đáp thắc mắc và giúp học sinh biết cách kiểm soát khi gặp phải áp lực học tập. Trong trường hợp nhà trường không có dịch vụ tham vấn tâm lý học đường, gia đình có thể chủ động đưa con đến các cơ sở có hoạt động tham vấn tâm lý.

Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam – Địa chỉ tham vấn tâm lý học đường uy tín

Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam là đơn vị trị liệu tâm trí, chữa lành tâm bệnh uy tín hàng đầu tại Việt Nam với đội ngũ chuyên gia tâm lý, Master Coach hàng đầu đến từ Ủy ban NLP Hoa Kỳ. Đặc biệt, Trung tâm đã và đang trị liệu tâm lý cho nhiều học sinh, sinh viên gặp vấn đề tâm lý như stress, căng thẳng, trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn cảm xúc…

Các chương trình trị liệu tâm lý tại NHC Việt Nam dành cho học sinh, sinh  viên được thiết kế đặc biệt hơn chương trình của người trưởng thành bởi các em vẫn cần có sự đồng hành của cha mẹ trong học tập và đời sống hàng ngày. Do đó, bên cạnh việc trị liệu tâm lý cho học sinh, sinh viên vượt qua áp lực học tập, chuyên gia tâm lý còn đồng hành cùng cha mẹ để giúp cha mẹ hiểu con hơn, hiểu mong muốn của con, hiểu những áp lực con đang phải trải qua và hiểu tâm sinh lý ở độ tuổi của con, để đồng hành cùng con trong cuộc sống hàng ngày, thúc đẩy và khuyến khích con đúng cách để con đạt kết quả học tập vượt trội.

Trước khi bước vào chương trình trị liệu tâm lý, chuyên gia sẽ thực hiện tham vấn tâm lý để  hiểu rõ tình trạng tâm lý hiện tại của con như thế nào và tư vấn cho cha mẹ giải pháp phù hợp với con.

Để đặt lịch tham vấn cùng chuyên gia tâm lý, quý phụ huynh vui lòng liên hệ tới số hotline: 096 589 8008 hoặc để lại thông tin tại đây, Trung tâm sẽ sớm liên hệ với bạn.

Áp lực học tập là vấn đề không thể tránh khỏi ở học sinh, sinh viên. Để tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực, gia đình cần phải có sự quan tâm đến đời sống tinh thần của trẻ thay vì chỉ chú ý đến sức khỏe thể chất và quá đặt nặng điểm số/ thành tích.

Tham khảo thêm: